Futbolcuların kazançlarına getirilen vergi oranlarının oyuncuların ülke tercihlerinde ne ölçüde etkili olduğu hep tartışma konusu olmuştur. Birçok ülkede konuyla ilgili farklı uygulamalar olması acaba futbolcuların tercihlerini etkiliyor mudur?
Uluslararası bir hukuk firması olan Berwin Leighton Paisner’ın sporla ilgili bölümünün başındaki isim olan Graham Shear’ın İngiliz basınına yaptığı açıklamalara bakılacak olursa ‘evet!’, bu oranlar oyuncuların ülke seçiminde belirleyici oluyor.
850 avukatı bünyesinde barındıran çokuluslu şirkette çalışan ve ülkesinin spor hukukunda önde gelen isimlerinden olan Shear son zamanlarda geçmiş yıllara göre büyük paralı transferlerin İngiliz futbolunda görülme sıklığının azaldığını belirtiyor: "Sadece bonservis ücretleri değil; oyuncu ücretleri de, verginin üzerinde etkisi olduğu önemli bir konu haline geldi. Daha düşük vergi oranlarına sahip ortamlardaki kulüpler daha iyi oyuncuları kendilerine çekiyor.”
Graham Shear şöyle devam ediyor: “Britanya’da futbolcu maaşları üzerindeki vergi oranları yüzde 45 sularında seyrediyor. Örneğin Türkiye ve Rusya’da bu oranlar çok daha düşük. Bu oranlar bazen yüzde 10-15 seviyelerine kadar geriliyor. Bu da Premier Lig kulüplerini yıldız futbolcuları ülkeye getirmek konusunda sıkıntıya sokuyor.”
Kısacası ünlü spor hukukçusu Türkiye ve Rusya başta olmak üzere bazı ülkelerin artık geçmişe nazaran daha çok önemli oyuncuyu liglerine çekmeye başladıklarını, bu durumun İngiliz kulüplerini zorladığını söylüyor. Aslında haksız da sayılmaz. Rusya’ya son yıllarda Roberto Carlos, Samuel Eto’o, Hulk, Lassana Diarra, Djibril Cisse, Axel Witsel, Lucas Barrios, Tino Costa, Kim Kalström gibi uluslararası futbol yıldızları gittiler. Türkiye’ye de, Didier Drogba, Wesley Sneijder, Emmanuel Eboue, Felipe Melo, Milos Krasic, Raul Meireles, Dirk Kuyt, Manuel Fernandes, Hugo Almeida, Florent Malouda, Ryan Babel başta olmak üzere birçok önemli oyuncu akın etti.
FIFA raporu destekliyor
Peki acaba bu durumun temel sebebi bu ülkelerdeki düşük vergiler mi?
Geçtiğimiz aylarda FIFA tarafından açıklanan ‘Global Transfer Market’ raporu benzer göstergeleri gözler önüne sermişti. 2012 yılının verilerini baz alan uluslararası transfer rakamlarına göre, bazı yeni ülkelerin transfer listesinde üst sıralarda bulundukları ve birçok önemli futbolcunun, geçmişe nazaran artan bir seviyede bu ülkelere gittiği görülmüştü.
FIFA’nın açıkladığı rapor İngiltere’de yankı uyandırmış, raporu yorumlayan Ada basınındaki haberlerde Türkiye, Rusya, Çin gibi dünyanın büyüyen ekonomilerine sahip olan ülkelerinin, gelişimlerine bağlı olarak futbolda da büyük harcamalar yapmaya başladıkları ve dünya futbolunun yeni çekim merkezleri olma yolunda ilerledikleri dile getirilmişti.
Ünlü spor hukukçusunun geçtiğimiz günlerde futboldaki vergi konusu ile ilgili açıklamaları tartışmayı yeniden alevlendirdi. Premier Lig’e eskisi gibi, önemli yıldızları getirmenin artık kolay olmadığı yorumları da yapıldı; bu görüşe karşı çıkanlar da. Ya da kimi bu gerçeği kabul etmekle birlikte, varolan bu durumun nedenini farklı etkenlerde aradı.
Ben de konuya ışık tutabilecek iki isimden görüş alarak, İngiliz spor hukuku uzmanı Graham Shear'ın ortaya attığı iddiayı kendilerine sordum:
TUĞRUL AKŞAR (Spor ekonomisti)
Kesilen ücretlerin yarı yarıya az olduğu düşünüldüğünde Türkiye ve Rusya gibi ülkelere talebin artması doğal. Önemli futbolcular buralara gelerek hem daha çok kazanıyor hem de Şampiyonlar Ligi gibi kulvarlardan uzak da kalmıyor. Her ne kadar bazı Arap ülkelerinde daha düşük vergiler olsa da örneğin Katar, Türkiye gibi bir vitrin değil.
Türkiye'de vergiler ilerleyen dönemde artacak. Bu durumda yıldız oyuncuları getirmek biraz daha güçleşecek ve yük kulüplerin sırtından çıkacaktır. Bu da futbolda bir enflasyona neden olacak, bilet ve forma fiyatından daha bir çok şeye etkisini gösterecektir. Vergilerin artmasının olumlu sonuçları da olacaktır. Örneğin kulüpler daha sağlamcı bir transfer politikasına yönelecek, mali disiplin sağlanacaktır. Ayrıca altyapıdan daha çok oyuncunun çıkması da artışın olası bir başka sonucu olacaktır.
DENİZ GÖKÇE (Ekonomist, yazar)
Futboldaki vergi oranlarının oyuncuların hangi ülkeye gidecekleri konusunda etkili bir tercih sebebi olduğu görüşüne katılıyorum. Örneğin İngiltere'yi ele alalım. Eğer ülkeler arasındaki vergiler arasında böyle bir farklılık olmasa yıldız bir oyuncu aynı parada neden dünyanın en önemli liginde oynamak varken başka ülkelere gitsin? Elbetteki bir cazibe yaratıyor. Evet, son yıllarda Türkiye'ye yıldız oyuncuların daha sık gelmeye başladığı doğru. Bunda vergi oranlarının da etkisi vardır.
Ancak buraya gelen oyuncularının tamamının olmasa da birçoğunun yaşının ilerlemiş olduğunu unutmamak gerekir. Türkiye'de 35 yaşında bile oynanabilir. Bu yaştaki oyuncu da futbol düzeyi daha düşük, oyunun daha yavaş oynandığı bir yeri seçiyor.
Futbolculara uygulanan
yaklaşık vergi oranları:
İNGİLTERE %50
JAPONYA %50
İSPANYA %47
ALMANYA %45
İTALYA %43
FRANSA %40
ARJANTİN %35
HOLLANDA %30
BREZİLYA %27
TÜRKİYE %15
RUSYA %13
KATAR %0