Futbol, FIFA’ya bırakılmayacak kadar değerli
2013-14 FIFA oyun kuralları kitabı çıktı, yeni kılavuzda üç konuda değişiklikler var: İlave yardımcı hakemler ve gol çizgisi teknolojisi zaten uzun zamandır beklenen müdahalelerdi. Tek ekstra değişiklikse, Mart ayında İskoçya’da görüşülüp karara bağlanan ofsayt detayı oldu.
Gol çizgisi ve ilave yardımcı konusu
Kural 1-2-5 ve 10’a yapılan ilavelerle yeni sezondan itibaren dilenirse kale çerçevesine müdahale edilebilecek, çipli toplar kullanılabilecek, böylece gol çizgisi teknolojisi bir topun gol olup 
olmadığını söyleyebilecek. FIFA’nın bu konudaki hamlesi şüphesiz olumlu, futbol bu denli gelişmişken teknolojiden faydalanmama konusunda diretmesinin nedeni ancak “kurumsal bunama” olabilirdi. Yalnız mevcut kurala göre bu teknoloji bir topun yalnızca gol olup olmadığını belirlemek için kullanılacak; meşin yuvarlağın saha çizgilerini geçip geçmediğini tespit etmek için, aut/korner ya da taç için kullanılmayacak. 5-10 yıl sonra bunun da hayatımıza gireceğine şüphe yok bence...
İlave yardımcı hakem mevzuu da, görev ve sorumluluk alanları açısından başka bir kritik tartışma konusuydu. Yeni FIFA kural kitabına göre ilave yardımcılar sadece top-teçhizat kontrolü, kale atışında meşin yuvarlağın yeri veya penaltıda futbolcuların yeri gibi tali detaylardan değil, direkt oyuna dair detaylardan da sorumlular. Kitap, ilave yardımcının sorumluluk alanına aut/korner konusunu ve ceza alanı civarındaki faulleri de eklemiş. Tabii henüz gol çizgisi teknolojisinin ne zaman/nerde kullanılacağı tam olarak netleşmediği için topun çizgiyi geçip geçmediği konusu da direkt ilave yardımcının sorumluluğunda... (Bu kural değişikliklerinin daha detaylı analizini Murat Ilgaz’ın harika sitesi mehmetmuratilgaz.com’da bulabilirsiniz)
Ofsayt konusu
Ofsayt konusuna gelince... 11’inci kuraldaki ufak iki değişiklik, Türkiye’de de tam anlamıyla algılanamamış bir tartışma konusu. Yeni kurala göre bir hücum oyuncusunun “aktif” sayılması için, ya topla oynaması, ya rakibin görüşünü/hareketlerini engellemesi veya top için mücadeleye girmesi gerek. Eski kuralda bu maddelere ek olarak, “rakibin dikkatini dağıtan bir jest” de ihlal kabul ediliyordu, artık edilmiyor.
İkinci değişiklikse direkten/rakipten dönen toplarla ilgili... Eğer bir hücum oyuncusu ofsayt pozisyonundayken direkten/rakipten seken bir topla oynarsa (her halükarda, bilinç aranmaksızın) bayrak kaldırılıyordu. Şimdi o kurala bir istisna getirildi, (kaleci dışındaki bir) savunma oyuncusundan dönen topta savunmacı bilinçli olarak meşin yuvarlağa vurdu ise topu kazanan hücum oyuncusu ofsaytta kabul edilmiyor.
Peki bu değişiklikler yeterli mi?
Gol çizgisi ve ilave yardımcı konusunda diyecek bir şey yok... Yüzde yüz gerekli. Ama ofsayt konusundaki o hassas değişiklik doğrusu beni şaşırttı. Çünkü futbol oyun kurallarının çok daha bariz ve ivedilikle çözülmesi gereken problemleri varken koskoca adamların İskoçya’da toplanıp sadece ofsaytta ayda yılda bir olacak bir detayı değiştirmeleri garip geldi bana. Futbol oyun kurallarını belirleyen kurul (IFAB), 4 FIFA yetkilisi, 4 de Britanyalı federasyon başkanından oluşuyor. Görünen o ki, futbol, onlara bırakılmayacak kadar değerli. Çünkü hemen her yıl yazdığım gibi, çok daha büyük problemleri var futbol oyun kurallarının:
1- Üçlü ceza
IFAB bir türlü gündemine almasa da, gole giden bir oyuncunun son adam tarafından düşürülmesinin penaltı+kırmızı kart+2 maç men ile cezalandırılmasının ağırlığı konusunda kamuoyu hemfikir. Ama galiba hiç kimse bunun neden ağır olduğunu açıklayamadığı için kural değişikliği gelmiyor. Oysa gerekçe basit: Bir defans oyuncusu, bir hücumcuyu ceza alanında kaleciyle karşı karşıya iken düşürüyorsa, ona avantajını yitirtmiş olmuyor. Birçok karşıya gol pozisyonu, penaltı vuruşundan daha kolay değildir ki! Aslında birçok (son adam hükmündeki) savunma oyuncusu, hücumcuyu ceza alanında gole giderken düşürerek ona kötülük değil iyilik yapıyor. Ona çok daha net bir vuruşu, penaltıyı bahşediyor.
İşte bu yüzden, son adamın gole giden rakibini ceza alanı içinde düşürmesine (ortada kaybolan bir avantaj olmadığı için) kırmızı kart verilmemeli. Sarı kart bu tarz bir hareket için kesinlikle yeterli.
2-Vücudun başka bir uzvundan gelen top
Türkiye’de çok dile getirilen bir galat-ı meşhurdur; vücudun başka bir uzvundan kola gelen topun ihlal sayılmayacağı... Pekala da sayılabilir. Bir örnekle anlatmak gerekirse, ben bir savunma oyuncusu olarak rakibin şutunu engellemek için kollarımı başımın üstüne bariz bir şekilde kaldırdım. Ama şans eseri top önce başımı sıyırdı, sonra kollarımdan döndü. Şimdi bu top benim koluma kafamdan geldi diye hentbol sayılmayacak mı Allah aşkına? Sayılacak tabii ki.
Yalnız hentbol kuralının bence netleştirilmesi gereken çok daha basit detayları var: Geçtiğimiz ay İtalya-İspanya maçında oluşan bir pozisyonu da canlı yorumlarken o konuya değinmiştim; bence hentbolde tek ölçü bilinç olmamalı. Bir oyuncunun topu dizinde iki kez sektirip sonra bilinçsizce koluna çarptırması nasıl hentbol sayılmaz Allah aşkına? Tamam bilinç yok, ama net bir beceriksizlik var. Futbol da beceriksizliği cezalandıran bir oyundur; bir savunma oyuncusu topa vurmak için ayağını sallayıp (tamamen bilinçsizce) rakibine tekme atarsa faulle cezalandırılır. Hentbolde de bu ölçüyle hareket edilmeli bence.
Özetle benim önerim şu: Bir oyuncunun kendi vücudundan eline gelen topta (ilk dokunuş bilinçliyse), yani ben bilinçli bir kafa vurduysam ama top kafamdan elime geldiyse, ben bilinçli bir şut çektim ama top ayağımdan elime geldiyse kesinlikle hentbolle cezalandırılmalı. Hatta kendi takım arkadaşımın bilinçli vurduğu bir top da benim elime geldiyse yine düdük çalınmalı.
3-Bilinçli vakit geçirme
Hakemin duran toplarda yaptığı “gözüm üstünüzde” uyarısı kesinlikle çağ dışı ve önde olan takım için vakit geçirme amaçlı kullanmaya çok yatkın... Yine duran toplardaki “Düdüğümü bekle” seremonisi de çok abartılıyor.
Aut atışlarında savunma oyuncularının bilinçli olarak ceza alanı içinde topa dokunduğuna da sürekli şahit oluyoruz. Hem vakit geçiriyorlar, hem rakibin avantajını kesiyorlar. IFAB’ın bu kadar basit meseleleri halledebileceği yerde ofsaytta savunmadan dönen topta bilinç detayıyla uğraşması sizce de garip değil mi?
Yerim yetmedi, onlarca başka çağ dışı uygulama bir başka bahara kaldı. Siz de bu konudaki farklı önerilerinizi meleke.com ’a ve twitter.com/ugurmeleke ’ye gönderebilirsiniz... Mutlu haftalar, mutlu bayramlar.