Son dakika... Referandum Kürtleri böldü! Yiyecek stoku yapılıyor

Başta Türkiye tüm dünyanın karşı çıktığı Kuzey Irak'taki referandum için artık saatler kaldı. Her ne pahasına olursa olsun sandığa gidileceğini açıklayan Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (IKBY) lideri Mesut Barzani'ye rağmen, birçok Kürt referandumda hayır oyu kullanacak.

Bölünen Kürtlerin yoğun yaşadığı kentler ise, Süleymaniye ve Kerkük. Deutsche Welle muhabiri Judit Neurink'e konuşan 69 yaşındaki Süleymaniyeli Abdullah Sabir, çoğu Kürt’ün endişeli olduğunu belirterek "Yüzyıllık müzakere bir aylık savaştan daha iyidir" diyor.

Ailesinin savaş çıkarsa 'Nereye kaçarız?' endişesinde olduğunu anlatan Sabir, "Sınırlar kapatılır, Bağdat’a gitmek tehlikeli, kapana kısılırız" diye yakınıyor.

İran ve Türkiye’nin sınırları kapatma ihtimaline karşı bir çok insan yiyecek stoku yapmaya başladı. Gündemdeki bir başka bir sorun ise kamu çalışanlarının yaklaşık iki yıldır ekonomik daralmadan ötürü eksik maaş alması. Petrol fiyatlarındaki düşüş ve IŞİD’e karşı verilen savaş da bunda etken.

Süleymaniye’de bir yardım örgütünde yöneticilik yapan Sabir, "Mideler boşsa bağımsız Kürt devleti ne işe yarar?" diye soruyor. "Beni kimin yönettiği önemli değil, sadece düzgün bir yaşam istiyorum" diyen Sabir, 'hayır' oyu kullanacağını açıklıyor.

'Kerkük'ü sonsuza kadar kaybedebiliriz...'

Süleymaniyeli gazeteci Ali Faraj ise, "Hayır oyu kullanmak kolay değil" diyor ve ekliyor: "Bağımsızlık şu an için tehlikeli... Referandum ertelenmeli."

Faraj’a göre, Mesut Barzani muhaliflerinin kalesi sayılan Süleymaniye’de pek çok insan referandumun ertelenmesinden yana.

Ekonomideki kötü duruma dikkat çekiyor, bunun referandum sonucuna etkisi olabileceğini belirtiyor. Ayrıca Irak merkezi hükümeti ile İran ve Türkiye gibi komşu ülkelerin olumsuz tepkilerinin göz önünde bulundurulması gerektiğini söylüyor.

Bu ülkelerin sınırlarını kapatma tehdidinde bulunduğunu ve Iraklı Kürtlerin çoğunun bu ülkelerle ticaret yaptığını hatırlatıyor.

Kürt yönetimi Kerkük başta olmak üzere bazı tartışmaları bölgeleri de referanduma katmayı planlıyor. Faraj’ın referandumun ertelenmesi fikrinin en önemli nedeni Kerkük, çünkü orada Kürtler büyük çoğunlukta değil. "Eğer orada bazı Kürtler ‘hayır’ oyu verirse, o zaman şehri sonsuza dek kaybederiz" diyor.

Üç gün kala her ihtimal masada

Bağdat yönetiminin misilleme olarak Kürt bölgesinde havalimanlarına sivil uçakların inmesini engelleyebileceği, bankaları kapatabileceği Faraj’ın altını çizdiği diğer muhtemel sonuçlar. İnsanlardaki asıl endişenin ise Şii milislerin saldırma ihtimali olduğunu söylüyor.

Gazeteci Faraj'a göre, 25 Eylül’e kadar her ihtimal masada. "Barzani iyi bir teklif alırsa, bence erteler. Ama sorun şu ki biz Barzani ne istiyor bilmiyoruz" sözlerini dile getiriyor. Barzani’nin amacının kişisel olduğunu ifade eden Faraj, "Başarısızlığa uğrasa bile Kürtleri bağımsızlığa taşımaya çalışan kişi olarak tarih kitaplarına geçmeye çalışıyor" diyor.

Süleymaniye'de bayrak yok

Referandum kampanyalarını, Mesut Barzani’nin lideri olduğu Kuzey Irak’ın en büyük partisi Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) sürüklüyor. Parti bir süredir başkent Erbil’de ve bölgenin önemli kentlerinden Dohuk’ta Barzani’nin de katıldığı rengarenk bayrakların etrafı kapladığı 'evet' kampanyasını yoğunlaştırdı.

KDP’nin zayıf olduğu Süleymaniye’de ise böyle bir manzara yok. Sadece araç konvoyları dolaşarak 'evet' oylarını artırmaya çalışıyor.

Süleymaniye’de büyük çoğunlukla 'hayır' oyu bekleniyor. Ekonomik sorunlar, elektriğin günde sadece yedi saat verilmesi ve üç günde bir suların kesilmesi Süleymaniyelilerin KDP hükümetini hedefe koymalarının başlıca nedenleri.

'Şimdi Hayır Zamanı' adıyla ortaya çıkan kampanyanın da pek aktif olduğu söylenemez. Bu zaten resmi bir hayır kampanyası değil. Kampanyayı yürütenler, fazla bir çalışma içerisinde olmadıklarını, çünkü referandumun iptal edilmesini beklediklerini söylüyor.

ABD, İngiltere ve Birleşmiş Milletler referandumun iptal edilmesi çağrısında bulunarak Barzani’ye alternatif sundu. Sorunların çözümü ve Bağdat’la müzakerelerin rayına oturtulması için aracı olacakları sözünü verdiler.

Bağdat’ın IKBY’ye düşen bütçe payında kesintiye gitmesi, petrol gelirlerinin paylaşımı ve tartışmalı bölgelerin kaderi çözüm bekleyen başlıca sorunlar. Ancak Barzani referandumla ilgili çağrılara şu ana kadar olumlu yanıt vermedi, 25 Eylül’de oylamanın yapılmasında kararlı olduklarını bildirdi.

'Hayır' ya da boş oy atacaklar

35 yaşındaki Zorabi Gazi’ye göre temel politikalarda Kürdistan bölgesindeki partilerin bile kendi aralarında uzlaşamamasının bile 'hayır' oyu vermek için yeterli neden. İki yıl aradan sonra referandum kararını yasalaştırmak için toplanan IKBY parlamentosunun son oturumunu iki parti boykot etmişti. Toplanda milletvekillerinin üçte biri oylamaya katılmadı.

İngilizce öğretmenliği yapan uluslararası ilişkiler eğitimi alan Gazi, bu yaşananlara dikkat çekerek "Partiler arasında işbirliğine ihtiyacımız var. Bütün partilerin katılımıyla bir ittifak olsaydı o zaman 'evet' oyu kullanırdım. Ancak bu pek olacak gibi değil" diye konuşuyor. Kendisini gibi düşünenlerin 'hayır' diyeceğini ya da boş oy atarak mesaj vereceğini belirtiyor.

Goran hareketi: Asıl mesele başkanlık krizi!

BBC Türkçe'den Mahmut Hamsici'ye konuşan muhalif Goran (Değişim) Hareketi'nden IKBY Meclis Başkanı Yusuf Muhammed de, referandumun ertelenmesini istiyor.

2015'te ortaya çıkan siyasi krizden sonra Barzani tarafından başkent Erbil'e girişi yasaklanan Muhammed'e göre referandum meşru değil: "Referendumla parlamento krizi arasında bir bağ var. Her ne zaman başkanlık krizi baş göstermeye başlasa, referendum konusu ısıtılıyor. 2012 ve 2013 yıllarında referendum meselesi yine çok kızışmıştı. 2015'e kadar soğudu. 2015'ten sonra yine bu konu kızıştı. Ve şimdi bu yıl da, başkanlık seçimi yapılması gerekirken yine referandum konusu çok kızıştı. O kadar kızıştı ki, belki de bütün bölgeyi yakacak."

Mesud Barzani'nin görev süresi 2013'te dolduğunda, iki yıl uzatılmıştı. KDP'nin 2015'te bu sürenin, siyasi ve ekonomik şartlar nedeniyle iki yıl daha uzatılması yönündeki talebine ise muhalefetten tepki gelmiş ve muhalefet bununla ilgili farklı teklifler sunmuştu.

Bu süreçte artan ekonomik kriz kapsamında maaşların ödenmemesine karşı Süleymaniye ve çevre yerleşimlerde düzenlenen protestolarda, KDP büroları ateşe verilmiş ve ölümler yaşanmıştı.

KDP, yaşananlarla ilgili Goran'ı suçlarken, Talabani'nin partisi Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni de (KYB) eleştirmişti. Bu süreçte, Muhammed'in Erbil'e girişine engel konmuş, Meclis ise kapatılmıştı.