Yazarlar
Sosyal medyada hasta mahremiyeti tehlikede mi?
Hastanın özel yaşamına saygı hakkı, uluslararası insan hakları metinlerinde tanınmış ve ulusal mevzuatımızla korunan bir hak.
Zamandan ve mekandan bağımsız, yerleşik kuralları olmadan her kullanıcının eşit söz hakkına sahip olduğu sosyal medyada hastalar hakkında yapılan paylaşımlar kötüye kullanıma çok müsait. Hasta hakkında yapılan bir paylaşımın anında anonim hale gelerek tüm kullanıcıların kullanımına sunulabildiğini belirten Av. Pınar Aksoy, bu durumun hasta haklarının ihlaline sebep olduğunu söyledi. Aksoy, basında yer alan haberlerle ilgili şunları söyledi: “Mustafa Koç vefat ettiğinde, hastalığı ve bu süreçle ilgili tüm tıbbi bilgileri, kişisel özel bilgileri medyada geniş yer buldu. Yine Müslüm Gürses'in vefatı ve yoğun bakımda yaşananlar, tıbbi bilgiler medyada uzun bir süre yer aldı. Bu paylaşımlar hasta mahremiyetinin bir ihlalidir.”
Haberin Devamı
Dijital dünyada sağlık profesyonelleri ve kuruluşları tarafından reklam kokan hasta paylaşımları hakkında Av. Pınar Aksoy ile konuştuk.
Sosyal medyada hastaların fotoğrafları paylaşılabilir mi?
Hasta Hakları Yönetmeliğinde, sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamayacağı belirtilmiştir. Buradaki amaç, kişinin özel bilgilerinin saklanması ve özel yaşamına müdahale edilmemesidir.
Hasta kendi rızasıyla bu bilgilerin açıklanmasına izin vermiş bile olsa, kişilik haklarına zarar verilmesi, bu hakların başkalarına devri veya aşırı şekilde sınırlanması neticesini doğuran hallerde bunları açıklayanın hukuki sorumluluğu söz konusu olabilir.
Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve haklı bir sebebe dayanmaksızın hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin açıklanması hukuki ve cezai sorumluluğunu da gerektirir. Ayrıca yönetmelikte; araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamayacağı kabul edilir.
Hasta mahremiyetine zarar verecek hukuka aykırı her türlü davranış hukuki ve cezai sorumluluğu doğurur. Hastanın özel yaşamına saygı gösterilmelidir. Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamayacağı kabul edilirken, sosyal medyada reklam amacıyla paylaşılan hasta fotoğrafları da hukuka aykırı bir eylem olacaktır. Ayrıca tıp etiğine de aykırıdır.
Haberin Devamı
Sağlıkta reklam yapılabilir mi?
Sağlıkta reklam yasaktır. Hekim, mesleğini uygularken reklam yapamaz, ticari reklamlara araç olamaz, çalışmalarına ticari bir görünüm veremez. İnsanları yanıltıcı, paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici, meslektaşlar arasında haksız rekabete yol açıcı davranışlarda bulunamaz. Aynı zamanda yazıların da kendi reklâmını yapamaz, gazetelerde ve diğer neşri vasıtalarında, reklâm mahiyetinde teşekkür ilânları yazdıramaz. Ancak ad ve soyadı ile adresini, uzmanlık alanını, akademik unvanını ve muayene gün ve saatlerini yazabilir.
Son zamanlarda “öncesi ve sonrası” fotoğraflarını sosyal medyada çok görüyoruz. Yine doktor unvanının yanlış kullanıldığını görüyoruz. Sonuç olarak, hastanın resminin sosyal medyada onayı olsun veya olmasın haksız rekabete yol açıcı, ticari bir görünüm verilecek şekilde paylaşılmasının hukuka aykırı olduğunu değerlendiriyorum. Kanunun buradaki düzenlemesi çok açık.
Haberin Devamı
Bu konuda yurt dışında hukuki süreç nasıl işliyor?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin tıbbı verilerin korunması ve hasta mahremiyeti konusunda önemli kararları bulunuyor. İki önemli Finlandiya ve İsveç kararında; özel yaşam hakkına saygının güvence altına alınması ve tıbbi verilerin korunması gerektiği vurgulanıyor.
Ülkemizde hukuki süreç nasıl işliyor?
Türk Ceza Kanunu kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimsenin, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağını, bu suçun belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağını öngörmüştür.
Reklam kurallarına aykırı hareket eden sağlık görevlisi aleyhinde ilgili tabip odasınca disiplin soruşturması yapılabilir. İdari para cezası ile cezalandırılabilir. Ayrıca hekimin kusurlu eylemi ile kişilik hakları zarar gören kişi de zararının tazmini isteyebilecektir.
Dürüstlük kurallarına aykırı davranışlarda bulunulması yüzünden müşterileri azalan veya onları kaybetme tehlikesiyle karşılaşan kişi de, bu davranışlara son verilmesini ve zararının tazmini isteyebilecektir.
Hastanın onayı da olsa sosyal medyadan paylaşım yapılabilir mi?
Hastanın onayı olsun veya olmasın haksız rekabete yol açıcı, ticari bir görünüm verilecek bir şekilde fotoğrafının sosyal medyada paylaşılması hukuka aykırıdır. Uluslararası insan hakları metinlerinde tanımlanan hastanın özel yaşamına saygı hakkının ihlalidir.
