Tabela düzenlemesi Arap saçına döndü!

İstanbul’da Esenyurt Belediyesi tarafından sığınmacıların kurduğu işletmelerin tabelalarına yüzde 75 Türkçe kelime kullanma zorunluluğu getirdi. Belediye aldığı kararı işletmelere tebligat göndererek bildirdi. Birçok dükkan sahibi yapılan duyurunun ardından kısa bir süre içerisinde tabelalarını talimata uygun değiştirirken, verilen süreye rağmen değişim yapmayan esnafın tabelaları geçtiğimiz gün belediye ekipleri tarafından sökülmeye başlandı. Esenyurt’ta gerçekleştirilen uygulamanın ardından gözler bu kez İstanbul’da en çok Arapça tabelanın olduğu ilçelerden Fatih, Zeytinburnu ve Beyoğlu’na çevrildi. Belediyelerin yürüttüğü tabela çalışmaları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait Reklam, İlan ve Tanıtım Yönetmeliği ile TSE’nin tabela standartları uyarınca gerçekleştiriliyor. TSE’nin, “Kurum ve Kuruluşlarda Kullanılan Tabelalar İçin Kurallar” taslağına göre, tabelalarda yabancı dilde ifade istenilmesi halinde, yabancı dildeki kelimeler Türkçe metnin altına yüzde 25 küçük puntolarla yazılmasını öngörüyor. Ancak buna rağmen İstanbul’un her ilçesinde farklı tabela uygulaması söz konusu.

Fatih Belediyesi

Göçmen nüfusun diğer ilçelere göre daha fazla olduğu Fatih, Arapça tabela kirliliğinin en yoğun olduğu ilçelerin başında geliyor. Fatih Belediyesi geçtiğimiz dönem, 370’i ‘ışıklı’ olmak üzere 471 tabelanın düzenlemelere aykırı oldukları gerekçesiyle kaldırılmasına karar verirken, bin 817 işyerine de tarihi kimliğe uygun olmayan tabelalar nedeniyle tebligat yaparak değiştirilmesini istedi. Fatih ilçesine bağlı Yusufpaşa, Draman, İskenderpaşa, Horhor, Molla Gürani semtlerinde Arapça tabelaların çokluğu göze çarparken, ilçe belediyesinden yetkililer, iki yıldır söz konusu tabelaların Türkçe’ye dönüştürülmesi için çalışmaların aralıksız sürdüğünü belirtti. 2016’dan itibaren Yusufpaşa başta olmak üzere Arapça tabelası olan dükkan sahiplerine tebligatlar gönderilirken, tabelaların en az yüzde 75’inin Türkçe olacak şekilde yenilenmesi istendi. Suriye’nin başkenti Şam’dan gelerek Yusufpaşa semtinde Mandy Et isimli lokantayı açan Osman Abdi, tabela değişimi için Fatih Belediyesi tarafından tebligat gönderildiğini doğrularken, “Belediye dükkan tabelalarının yüzde 75’ini Türkçe, yüzde 25’ini Arapça olmasını istiyor. Birçok Arapça tabela değiştirilmeye başlandı. Ancak Arap müşteriler Latin alfabesini bilmiyor. Birçok Arap müşteri zorluk yaşayacak” dedi.

Zeytinburnu Belediyesi

Arapça tabelaların yoğun olduğu ilçelerden Zeytinburnu’nda ise Esenyurt ve Fatih’teki uygulamadan farklı bir yöntem var. Çok sayıda Suriyeli göçmenin yerleştiği ilçede birçok dükkanın tabelasında Arapça ifadeler yer alırken, Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın, “İlan ve reklam panolarında Türkçe ibare kullanan firmalardan daha az vergi almayı düşünüyoruz. Aynı şekilde Türkçe tabela kullanan kişilerin vergisi, yabancı dil tercih edenlerden daha az olabilir. Belediye olarak, zorla insanların tabelalarını sökecek halimiz yok. Sonuçta ana dili farklı insanlar da ilçemizde ikamet ediyor. Ancak Türkçe’yi teşvik edici çalışmalar yapıyoruz. Önemli olan Türkçeyi teşvik etmek” dedi.

Erdoğan uyarmıştı

Geçtiğimiz yıl 8. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bozulan Türkçe kelimelerden örnekler vererek, şunları söylemişti:

“Bir özentidir gidiyor. Kendi dilimizin zenginlikleri varken, bu özentilerle adeta, biraz ağır olacak ama hayvanların yarıştırıldığı malum Avrupa’daki arenaları kalkıp, spor salonlarında isim olarak kullanmak pek de kibar değil, şık değil. Eskiden bizde ‘kıraathane’ vardı, şimdi bakıyorsunuz buraların isimleri ‘clup’ olmuş, ‘kafeterya’ olmuş. Bu benim değil ki, benim olanı niye kullanmıyoruz? Bunları kullanalım. Bunları belediyelerimize yaygınlaştırıyoruz. Diyoruz ki gelin engelleyin. Bütün bu tabelaları sökün.”

Beyoğlu’nda 5 bin tabela kaldırdı

Beyoğlu Belediyesi’nden yetkililer bugüne kadar 5 binden fazla yanlış, mevzuata uymayan ve görüntü kirliliği oluşturan tabelanın kaldırıldığı bilgisini verdi. Belediye yetkilileri “Kaldırılan tabelaların yaklaşık beşte biri tamamen Arapça, Rusça, Çince gibi yabancı dilde yazılmıştı. Çalışmalar kapsamında ayrıca bilmeden yanlış uygulama yapan vatandaşlar tebligatla uyarılıyor. Zabıta Müdürlüğü’ne bağlı ekipler, uygun olmayan tabela kullanmakta ısrar eden işletmelere yönelik çalışmalarına aralıksız sürdüyor” dedi.

TSE standartları

Belediyelerin yürüttüğü tabela çalışması İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait Reklam, İlan ve Tanıtım Yönetmeliği ile TSE’nin tabela standartları uyarınca gerçekleştiriliyor. Ayrıca İBB’nin Tanıtım, Reklam Yönetmeliği’nde “Tescilli markaların tanıtım, reklam mesajları yabancı bir dilde iletilmek isteniyorsa o dilden yapılmış bir tercümenin bulunması zorunlu olup bu tercümede kullanılan Türkçe’nin açık, anlaşılır ve net olması esastır” deniliyor. TSE’nin tabela standartlarından bazıları şöyle:

- Tabelalar imla kurallarına dikkat edilerek, uygun puntolarla yazılacak

- Tabelalarda Türkçe kelimeler kullanılacak ancak tabelada yabancı dilde ifadeler de istenilmesi halinde yabancı dildeki kelimeler Türkçe metnin altına yüzde 25 küçük puntolarla yazılacak

- Tarihi özelliği bulunan tabelalar korunacak

- Tarihi özelliği bulunan binalarda tabela seçimi ise yapı mimarisi dikkate alınarak yapılacak

-Tabelalar ışık verici vasıtalarla süslenmeyecek. Sade, anlaşılır, logo ve yazı dışında başka unsurlar bulundurmayacak

- Acil tabelası dışındaki tabelalar, bina yüzeyine dik olacak şekilde asılmayacak

- Tabela direkleri, engellilerin dolaşımını engellemeyecek ve şehir estetiğini bozmayacak şekilde yerden en az 2.25 metre yüksekte duracak konumda yerleştirilecek

- Tabelalarda dil, ırk, cinsiyet, din ve mezhebe dayalı ayrımcılık belirten öğeler, alkollü içki, sigara ve uyuşturucu maddeleri çağrıştıracak, korku ve batıl inançları içeren, toplumun acıma duygularını istismar edecek şekilde, hasta, bebek, çocuk, yaşlı ve engellilerle ilgili ifade veya görüntüler kullanılmayacak.