Blog Çağı

Selim Şumlu, A. Kıvanç Tanrıkulu, Daron Dedeoğlu

Blog'unuzu nasıl yaratacağınızı, tasarlayacağınızı ve içini dolduracağınızı bu yazımız boyunca öğrenebileceksiniz. Henüz bir blog'unuz yoksa ama internet kullanıcılarına söylemek istediğiniz bir şeyler olduğunu hissediyorsanız sizin de bir blog sahibi olma vaktiniz gelmiş demektir. Başlamak için elinizde bolca seçenek var: Sizin adınıza barındırılan ücretsiz blog'lama araçlarından tutun da kendi web host'unuza kurabileceğiniz kapsamlı blog yazılımlarına kadar kullanabileceğiniz pek çok seçenek var. Bu yazımızın yardımıyla blog'lama dünyasına hızlı bir giriş yapıp düşüncelerinizi, resimlerinizi ve videolarınızı nasıl paylaşacağınızı öğrenebilirsiniz. Blog dünyasına zaten çoktan giriş yaptıysanız da üzülmeyin, yazımızda sizin için de bir şeyler var: Blog'unuza nasıl daha fazla trafik çekeceğinizi, tasarımınızı nasıl yenileyebileceğinizi, blog'unuzdan nasıl para kazanabileceğinizi ve blog'unuz için en güzel eklentileri de bu kapak konusunda anlatıyoruz.

Blog nedir?

Blog sözcüğü İngilizce "weblog" sözcüğünün kısaltmasıdır. "Weblog" ise kısaca "web günlüğü" anlamına gelir. Blog sözcüğüne Türkçe karşılık olarak web günlüğü, e-günlük, ağ güncesi gibi karşılıklar önerilmiş olsa da henüz oturmuş bir karşılık bulunmamaktadır. Türk Dil Kurumu sözcüğe henüz bir karşılık önermemiştir ve Microsoft ile Google gibi devlerse "blog" sözcüğünü Türkçeleşmiş kabul edip olduğu gibi kullanmaktadır. Biz de "blog" sözcüğünü olduğu gibi kullanacağız ama bir ya da birkaç kişi tarafından güncellenen; içinde kişisel yorumlar, olay incelemeleri veya resim ve v'deo gibi multimedya öğeleri barındıran bir web sitesi türüdür. Blog'lardaki yazılar genellikle ters kronolojik sırada görüntülenir, yani en yeni yazılar sayfanın en başına gelir.

Wikipedia'ya göre çoğu blog güncel haberler ve olaylar ya da belli bir konu üzerine yayın yapar. Bazı blog'lar da kişisel online günlük tadında olabilir. Tipik bir blog'da yazılar, resimler, diğer blog'lara linkler, web sayfaları ve blog'un konusuyla ilgili çeşitli multimedya öğeleri bulunur. Okurların interaktif bir formatta yorumlarını paylaşma imkanı çoğu blog'da varsayılan olarak mevcuttur. Çoğu blog yalnızca metin tabanlıdır ve yazıları destekleyen az sayıda resim içerir; ama bazı blog'lar fotoğraf (fotoblog), çizim, video (vlog), müzik (MP3 blog'u), ses (pod-cast) içerikli olabilir. Çok kısa yazılardan oluşan mikro-blog'lar da blog'lamanın başka bir türüdür. Ünlü blog arama motoru Technorati, Aralık 2007 itibarıyla 112 milyonun üzerinde blog'u takip etmekte olduğunu açıklamıştır.

Blog'unuzu planlayın

Blog formati; ailenize, arkadaşlarınıza, müşterilerinize ya da belli bir konuya sizinle aynı pencereden bakan yabancılara bir şeyler katmanızı sağlayabilir. Ama bu noktaya ulaşabilmek için önce biraz planlama yapmalısınız. İlk adım, blog'unuzda kullanmak istediğiniz içerik yönetim sistemini ya da blog'lama motorunu seçmek olacaktır. Tahmin edebileceğiniz gibi bu konuda pek çok alternatifiniz mevcut; ama bizim tavsiyemiz dışarıda host edilen blog'lar için blogger.com, wordpress. com veya blogcu.com; kendi host edeceğiniz blog'lar içinse WordPress olacaktır. Bunlar arasından hangisini tercih edeceğinizse blog'unuzun "tarzına" bağlıdır.

Tarzınız ne?
Blog'unuzu planlarken, ne için blog tutmak istediğinize karar vermelisiniz. Blog tutma amacınız tamamen kişisel (örneğin günlüğünüzü online olarak yayınlamak) ya da kurumsal (şirketinizle ilgili güncel gelişmeleri halka duyurmak) olabilir. Hobinizle ya da ilgili alanlarınızla ilgili bilgilerinizi internet kullanıcılarıyla paylaşmak istiyor ya da şirketinizin hedeflerini halka duyurmak istiyor olabilirsiniz. Örgütler, ister hedef kitleleriyle iletişim kurmak, ister ürün ya da hizmet satmak, isterlerse de bağışçıları ya da destekçilerinden oluşan bir topluluk kurmak için blog'ların çok faydalı olduğunu yeni yeni keşfetmekteler.

Genel görünüm olarak hemen hemen tüm blog'lar aynıdır, ama onların asıl tarzlarını yaratan sahip oldukları içeriktir. Blog tarzlarına bazı örnekler ve ihtiyaç duyacakları özellikler şunlardır:

• Kişisel günlük: Kişisel blog'lar tasarım ve özellik bakımından sade ve basit olabilirler. Kişisel blog'unuzda duruma göre yazılarınıza yorum yapılmasını isteyebilir ya da istemeyebilirsiniz. Okurlarınızın ne yaptığınızı takip edebilmeleri için bir RSS akışına sahip olmanız güzel olur. Fotoğrafçıysanız ya da kısa videolar çekmekten hoşlanıyorsanız bunları yayınlayabileceğiniz bir blog motoru seçmeniz sizin için avantaj sağlayacaktır.
• Görüş ve yorumlar: Bir başka popüler blog tarzı da uzmanların ya da sıradan kullanıcıların belli ürünler ya da konularla ilgili görüşlerini, incelemelerini ve yorumlarını paylaştığı blog'lardır. Bu tarz blog'larda yorum yapılmasına izin verilmesini tavsiye ederiz. Ayrıca bu tarz blog'lara okurlarınızın yazılarınızı puanlayabileceği ve sosyal imleme sitelerine gönderebileceği eklentiler kurmanızı öneriyoruz.
• Örgütsel blog: Bir blog, kâr amacı gütmeyen organizasyonlar için olduğu kadar kâr amaçlı şirketler için de kullanışlı olabilir. Bir okulun, hayır kurumunun ya da politikacının web sitesi, kişinin ya da kurumun amaçlarını yansıtacak şekilde tasarlanmalıdır. Blog sık sık güncellenerek okurlar yeni gelişmelerden haberdar edilmelidir. Bu tarz blog'larda yorum yapma özelliği açık olmayabilir, ama mutlaka örgütle iletişim kurmayı sağlayacak bir form bulunmalıdır. Bu tarz blog'ların fotoğraflarla desteklenmesi yerinde olur.
• İç örgüt blog'u: Şirketinizin büyüklüğüne ve coğrafi dağınıklığına bağlı olarak, yalnızca kurum içinde kullanılacak ve şirketle ilgili gelişme ve haberlere yer verecek bir blog kurulması faydalı olabilir. Bu gibi durumlarda blog'lar wiki gibi ortak çalışma ve planlama araçlarıyla desteklenebilirler.

• Topluluk blog'u: Okurlarınızın sadece yorum yapması yerine blog'unuza yazı gönderebilmesine de izin veriyorsanız bir topluluk blog'u yaratmışsınız demektir. Bildirgec.org ve hafif.org gibi siteler topluluk blog'larına güzel örneklerdir. Bu gibi blog'larda kullanıcılara kendilerini ifade edebileceği çeşitli araçlar ve eklentiler sunulmasında fayda vardır.

 Fotoblog: Fotoğraf blog'ları ya da kısaca "fotoblog"lar, yazılar yerine fotoğrafların yoğun olduğu blog'lardır. Bu tarz blog'lar için sıradan blog yazılımları ya da servisleri yerine fotoblog kurulumu için geliştirilmiş özel blog script'lerini ya da eklentileri kullanmakta fayda vardır. Açmak istediğiniz blog bu kategorilerden birine girebileceği gibi birkaçını birden de hedefleyebilir. Bütün blog'ların amacı eninde sonunda bir okur topluluğu yaratmaktır; hedef kitlenizin küçük ya da büyük olması önemli değildir.

Yorumlara izin verecek misiniz?

Çoğu içerik yönetim sistemi ya da blog sistemi, ziyaretçilerinizin yazılarınıza yorum yazabilmesini sağlayan bir özelliğe sahiptir. Okurlarınızın yorum yapmasına izin vermek, elbette ki sitenizi daha interaktif kılacak ve topluluğunuzun oluşmasında önemli bir adım olacaktır. Biz ve çoğu blog'cu yorumlara izin verme taraftarı olsa da, yorumları açmamanız için geçerli bazı sebepler olabilir. Sırf kavga çıkarmak ya da ilgi çekmek amacıyla yorum yazılabilecek bir konuyla ilgili blog tutuyorsanız, yorumları açmamanız ya da en azından onaya (moderasyon) tabi tutmanız işe yarayabilir. Spam yorumları denetlemeye vaktinizin olmaması ve blog motorunuzun da böyle bir özellik sunmaması yorumları kapatmak için başka bir nedendir. Eğer tüm yorumları denetleyecek vaktiniz varsa ve blog yazılımınız da bir denetleme mekanizması sunuyorsa bu özelliği devreye almayı düşünebilirsiniz.

Bir yazar mı çok yazar mı?

Blog'unuzla ilgili vermeniz gereken önemli bir karar da blog'unuzdaki yazıların tümünü kendinizin mi yazacağı, yoksa başka yazarların da yazmasına izin vereceğiniz midir. Birden fazla yazara sahip olmak istiyorsanız baştan buna uygun bir blog'lama yazılımı seçmelisiniz; çünkü bazı script'ler sadece tek bir yazara izin vermekte, bazılarıyla çoklu yazarları sizin istediğiniz kadar esnek bir şekilde desteklememektedir. Bu anlamda daha önce de tavsiye ettiğimiz WordPress'in oldukça başarılı olduğunu söyleyebilir. Blogcu.com ise birden fazla yazara izin vermeyen örneklerimiz arasına girmekte.

Esneklik ve genişleyebilirlik
İçerik yönetim sisteminizi ya da blog'lama sisteminizi seçerken dikkate almanız gereken özelliklerden biri de yazılımın esnekliğidir. Blog'unuzu kuracağınız yazılım üçüncü parti eklentilere izin veriyor mu veya kodlarına erişip istediğiniz şekilde düzenleme yapabiliyor musunuz? Dışarıda barındırılan blogger.com, wordpress.com, blogcu.com gibi servisler esneklikten yoksundur. Zira bu gibi servislerin hosting'i sizin denetiminizde olmadığı için yeni eklentiler kuramazsınız ya da kurmanız için ekstra bir ücret ödemeniz gerekir.

Barındırılmış servis mi yoksa kendi host'unuz mu? Az önce de bahsettiğimiz gibi, barındırılmış servisler esneklikten yoksundur. Barındırılmış servislerin avantajları, hiçbir kurulum derdine girmeden birkaç dakika içinde blog sahibi olabilmeniz ve genellikle hiç ücret ödememenizdir. Bu servisler size admiz.blogspot.com, adınız. blogcu.com gibi kendi alt alan adlarını sunarlar. Blogger gibi bazı servisler varsa kendi alan adınızı kullanmanıza da olanak tanır.

Yazılımı kendiniz seçer ve kendi host'unuza kurarsanız kurulum için bir miktar teknik bilgiye sahip olmanız gerekir. Bizim tavsiyemiz olan WordPress'i nasıl kuracağınızı ilerleyen sayfalarda bulabilirsiniz. Kendi host ettiğiniz yazılımların avantajı genellikle çok daha esnek olmaları ve açık kaynak kodlu bir yazılım kullanıyorsanız yazılımın kodlarına müdahale ederek istediğiniz değişikliği yapabilmenizdir. Ayrıca ülkemizde yaşanan bazı mahkeme kararıyla engellemeler sonucunda admiz.wordpress.com gibi ücretsiz aldığınız servise Türkiye'den bir anda erişim kısıtlanabilir; bunu da akılda bulundurmakta fayda var.