Doğu Akdeniz Enerji Havzası TANAP ve Kıbrıs

Milliyet Kıbrıs yazarımız Gökhan Güler'in yazısı...

Geçtiğimiz perşembe günü Ekoavrasya ve İpar'ın daveti üzerine, Azerbaycan'ın Hazar Denizi'ndeki doğalgazının önce Türkiye'ye, ardından Avrupa'ya taşınmasını öngören Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP), Uluslararası Çalıştay'ına katılmak üzere Ankara'ya gittim. Çalıştay'a Türkiye ve Azerbaycan'dan çok sayıda milletvekilleri, müsteşarlar, akademisyenler, araştırmacılar ve gazeteciler katıldı. Ağırlıklı olarak Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz 2 Gaz Sahasındaki doğal gazın öncelikle Türkiye’ye, ardından Avrupa’ya taşınması konularının ele alındığı TANAP Çalıştayı'nda, sırası gelince söz alıp Doğu Akdeniz enerji havzası konusunu gündeme getirdim.

28 Ocak 2016'da Güney Kıbrıs, İsrail ve Yunanistan arasında gerçekleşen 3’lü zirvede hidrokarbon boru hattı döşenmesi yanında, elektrik enterkonnekte sistemi için deniz altına kablo döşenmesiyle ilgili imzalanan antlaşmayı hatırlatarak, KKTC'de yeni kurulan UBP-DP Koalisyon Hükümetinin Başbakanı Hüseyin Özgürgün'ün basına verdiği ilk demecinde ''Türkiye’den gelen sudan sonra enterkonnekte kablo ile elektrik getirilmesi konusunda adımların atılacağını'' söylediğini, hemen ardından Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş'ın ''Türkiye’den getirilecek elektrik kablo hattı projesi sonrasında sıranın doğalgaz projesine geçeceğini'' söylediğini ifade ettim. Devamında İsrail ve Mısır hidrokarbonunu İsrail'den başlayarak önce Güney Kıbrıs'a, oradan Yunanistan'a ardından nihayetinde Avrupa'ya ulaştırmak istenen hidrokarbon boru hattı projesinin Çalıştay'da bulunanlar tarafından ele alınarak, konuşulup tartışılmasına vesile oldum. Doğu Akdeniz’deki rezervler, sadece İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan'ı değil, KKTC ve Türkiye’nin de içinde bulunduğu enerji oyunundaki tüm aktörleri etkilemektedir. Rusya son dönemdeki hamleleriyle Akdeniz’deki enerji oyununa dahil olmaya çalıştığını herkese göstermiştir.

Doğu Akdeniz'de bulunan hidrokarbon kaynaklarının pazara ulaşması için İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan tarafından alternatif pek çok yol düşünülmüştür. Ancak projelerin gerçekleşmesi ekonomik ve güvenlik açısından fazlasıyla maliyetli olduğu, ciddi riskler içermesi nedeniyle uzmanlar tarafından gerçekçi görülmemektedir. Öngörülen en sorunsuz doğalgaz boru hattı ise Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölgesi’nden geçmektedir. Türkiye’ye kurulacak boru hattı aynı zamanda İsrail ve Kıbrıs’a, hem Türkiye hem Avrupa pazarına erişim sağlayacaktır. Gaz Türkiye’nin güneyinde bulunan Ceyhan’a ulaştığında, Türkiye pazarına dağıtılmak üzere ülkenin gelişmiş boru hattı şebekesine gireceği gibi, aynı zamanda planlanan Trans-Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile Türkiye üzerinden Avrupa’ya ihraç edebilecektir. Doğu Akdeniz'de, sahadaki aktörler gelecekte enerji alanında uzlaşarak işbirliği ortamı yaratabilecekleri gibi, bir çözümsüzlük durumunda ise bölgede sıcak bir çatışma çıkma riski potansiyeli de bulunmaktadır.