Hesap hatası

Şili depremi ardından olası Marmara depremiyle ilgili uzman görüşleri arasında Prof. Celal Şengör’ün “felaket senaryosu” hayli ürkütücüydü. 13 Mart tarihli Milliyet’te haber, “Korkutan hesap” başlığıyla sürmanşetten yayımlandı.
Prof. Ülben Ezen’in uyarısı üzerine Şengör, 7.5 büyüklüğünde depremin enerjisiyle 40 katrilyonluk kütlenin bir dakika içinde 5 metrelik bir atıma yol açacağına ilişkin varsayımı düzeltmiş ve hareket edecek kütlenin bunun ancak yüzde 1’i kadar (400 trilyon) olacağını belirterek, özür dilemişti. Ancak bilim çevrelerinden gelmeye devam eden tepkiler, Milliyet Okur Temsilcisi sayfasında yer verdiğimiz düzeltmenin yeterli olmadığını gösteriyor.
Prof. Engin Meriç’in itirazı şöyle:

Sürmanşette olmalıydı
“Ben şahsen deprem uzmanı değilim. Ancak bu gibi haberlerin toplum üzerindeki etkisini sade bir vatandaş olarak düşünebiliyorum. Bunu izleyen günlerde 22 Mart 2010 Pazartesi günkü gazetenizin 19. sayfasında ‘Okur Temsilcisi’ köşenizde bir önceki felaket haberinin kapladığı alanın yaklaşık 1/15’i alanını oluşturan ‘Prof. Şengör’den Yanlış Hesap’ başlığıyla bir özür yazısı bulunmaktaydı.
Kişisel düşünceme göre bu yazının 13 Mart 2010 Cumartesi günü Milliyet gazetesinin 1. sayfasındaki aynı konuyu içeren sürmanşetinde yer almalıydı. Çünkü gazeteyi almayan pek çok kişi de bu haberin etkisinde kalmıştır. İster istemez bu konu toplumu ilgilendiriyor. Buna karşın 22 Mart 2010 Pazartesi günkü gazetenizin 19. sayfasında sizin ‘Okur Temsilcisi’ köşenizdeki haber acaba kaç kişinin dikkatini çekti? Prof. Dr. Ülben Ezen yapılan değerlendirmenin 57 misli abartılmış olduğunu belirtmiş ise de yine bu haber kaç kişi tarafından duyuldu?
Size ekte 18 Kasım 1999 tarihli Takvim gazetesinin 1. sayfasında sürmanşet ve devamında 8. sayfada verilen benzer haberi gönderiyorum. Yine aynı konuyla ilgili olarak Prof. Şengör’ün hesap hatasına karşı Prof. Ezen’in cevabı. Şimdi ortaya şöyle bir durumun çıktığını düşünüyor ve sizinle paylaşmak istiyorum. 11 sene ara ile aynı hata nasıl tekrarlandı?... Marmara Denizi çevresinde Türkiye nüfusunun 1/5’inden fazlasının yaşadığı bilindiğine göre, bu kadar insan hangi amaçla (!) tedirgin edilip toplum psikolojisi ile oynanır?
Sizler konuyu gündemde tutmak amacıyla bu haberleri yapıyor olsanız da bazı bilim adamlarının gerçek dışı görüşlerini yayınlarken bunları süzgeçten geçirmelisiniz. Hele 1. sayfadaki sürmanşet haberlerinizi ilgilendiren konuları çok iyi düşünerek topluma duyurmalısınız.”

OMBUDSMAN’IN GÖRÜŞÜ
Deprem haberlerinde uzman muhabirlere ve Yazı İşleri’ne düşen iki görev var. İstanbul’u da etkilemesi olası Marmara depremiyle ilgili beklentileri bilimsel veriler ışığında değerlendirirken, felaket senaryolarından kaçınmak. Akademisyenlerin görüşleri de çoğu zaman abartılı olabiliyor ve ‘hesap hatası’ içerebiliyor. Prof. Engin Meriç ise Prof. Şengör’le ilgili düzeltmenin 9 gün geçtikten sonra Okur Temsilcisi sayfasında yer bulmasına tepki göstermekte haklı.
Ortada bir virgül kaymasını aşan ciddiyette bir hata var. 40 katrilyon tonluk bir kütleden değil, hareket edecek kütlenin yüzde 1’i kadar ağırlıktan (400 trilyon ton) söz ediyoruz. Bu tür düzeltmeler, ertesi günkü gazetede yapılmalıdır. Ki gözden kaçmasın! İki rakam arasında dağlar kadar fark bulunuyor. Uzman görüşleri sonuçta gazeteyi de bağlıyor.