İşte, insanın değeri

Dünyanın bir numaralı otomobil imalatçısı General Motors, 1993'te meydana gelen kaza sırasında alev alarak altı kişinin yanmasına neden olan Malibu marka otomobilde imalat hatası olduğu gerekçesiyle, 4.9 milyar dolar (yaklaşık 2 katrilyon 100 milyar lira) tazminat ödemeye mahkum edildi. Bu rakam, aynı zamanda ABD'de şimdiye kadar bir otomobil üreticisinin, imalat hatası nedeniyle çarptırıldığı en büyük tazminat ceza oldu.

Hatalı üretim biliniyordu

ABD'nin Los Angeles kentinde 10 haftadır süren davada, davacı tarafın avukatları, General Motors'un ürettiği aracın benzin deposunun, arka tampona yakın bir yere konulduğunu, bu yüzden de kaza sırasında patladığını savundu. Otomobil üreticisinin, benzin depolarının hatalı olduğunu bildiğini, ancak masraftan kaçındığı için bu şekilde ürettiği otomobilleri geri çağırmadığını öne süren avukatlar, kanıt olarak da, GM mühendislerinden Ed Ivey tarafından 1973'te şirket için hazırlanan bir raporu gösterdi.
Ivey, söz konusu raporunda yangınlardan ötürü meydana gelen ölümlerin, GM için araç başına 2.40 dolara, Malibu'nun benzin deposunda yapılacak değişikliğin ise, araç başına dörtle 12 dolara malolacağını belirtiyor. Anderson'ın avukatlarından Brian Panish, GM'in ancak bir yıl önce, yakıt sisteminin, yaralanmalarla sonuçlanabilecek kazalarda sızıntı yapmamasını sağlayacak bir dizayn geliştirdiğini kaydetti
GM avukatları da, 1979 model Malibuların oldukça güvenli ve Amerikan federal güvenlik standartlarına uygun olarak üretildiğini savundu. Avukatlar, kazaya yol açan aracın sürücüsünün alkollü olduğunu ve kaza anındaki hızının 112 kilometre olması nedeniyle bu trajik sonucun meydana geldiğini, firmanın bu konuda bir hatası bulunmadığını söyledi.

Miktarı reklamlar belirledi

Kararını açıklayan jüri, otomobilin alev alması sonucu ciddi biçimde yaralanan ve o günden beri sürekli yanık izleri taşıyan Patricia Anderson, dört çocuğu ve aile dostları Jo Tigner için, 4.9 milyar dolar tazminat ödenmesini uygun gördü. Jürinin başkanlığını yapan Coleman Thorton, verdikleri kararda, General Motors'un, yıllarca benzin deposu hatasıyla ürettiği otomobillerinin reklamlarına ayırdığı masrafı göz önünde tuttuklarını belirtti. Coleman, "Şayet onlar otolarında seyahat eden insanların yaşamlarını dikkate almıyorlarsa, o zaman, yol açılan zararı da olduğu gibi karşılamalıdırlar" dedi.

Borsa'da düşüş

Tazminatın 107 milyon doları zararların tazmini, geri kalan 4.8 milyar doları da ceza olarak öngörüldü. Bununla birlikte, General Motors'un geçen yılki net gelirinin 3 milyar dolar olduğu belirtilirken, şirketin New York Borsası'ndaki hisse fiyatlarının, kararın ardından iki saat içinde iki dolar düştüğü bildirildi.
Kararın açıklanması üzerine General Motors, kararı temyiz edeceğini açıkladı. Mahkeme sonucunu değerlendiren uzmanlar da, son zamanlarda otomobil üreticilerinin piyasaya bol miktarda hatalı araç sürdüklerini, daha dikkatli davranılması açısından, bu mahkemede verilen cezanın bir caydırıcı nitelik olabileceğini belirttiler.

Nasıl olmuştu

Kaza, 1993 sonlarında, sarhoş bir şoförün, Patricia Anderson ile ailesinin içinde bulunduğu ve General Motors tarafından üretilen 1979 model Chevrolet Malibu marka otomobile çarpması sonucu meydana gelmişti.
Anderson, dört çocuğu ve bir aile dostlarının bulunduğu araç, kırmızı ışıkta durduğu sırada meydana gelen kaza sonucu alev almış, otomobildeki altı kişi, vücutlarında sürekli iz taşıyacak şekilde yanmışlardı. Olay sonrası yapılan araştırmalarda çarpan aracın sürücüsünün kanında 0.2 oranında alkol bulunduğu anlaşılmıştı. California'da bu limit 0.08 olarak öngörülüyor.
Kazanın ardından Anderson'ın 11 yaşındaki kızı Patricia yaklaşık 60 ameliyat geçirmiş, ancak yanık izlerinin iyileşmesi mümkün olmamıştı. Patricia'nın yüzünün halen tanınmaz halde olduğu ve bazı parmaklarının da kesilmek zorunda kaldığı belirtiliyor.

Dava üstüne dava

Daha önce, Alabama eyaletinde takla atan Chevrolet marka bir pick up'tan dışarı fırlayarak felçli kalan bir kişi, kapı kilidinin hatalı imal edildiğini belirterek General Motors'a dava açmış ve 150 milyon dolar tazminat almaya hak kazanmıştı.
Chrysler şirketi de, Ekim 1998'de 262.5 milyon dolar tazminata mahkum olmuştu. Davada firma, ürettiği Voyager modelinin kapı kilitlerini hatalı üretmek ve altı yaşındaki bir çocuğun kazada ölmesine neden olmakla suçlanmıştı. Ford firması ise, Ağustos 1998'de kendi ürettiği bir pick up'ın üzerinden düşen çocuğun ölümünde yüzde 60 oranında kusurlu bulunmuş ve yaklaşık 1.4 milyon dolar ödemeye mahkum edilmişti.

Kıskandıran davalar

Carolania’da bir lokantada böcekli çorba içen kadın 190 milyar lira tazminat aldı ama yerken bakmadığı için kusurlu bulundu ve paranın yüzde 10’u kesildi.
n ABD’de elini çim biçme makinesine sokan adamın parmakları koptu. Alette “parmaklarınızı bıçakların arasına sokmayınö uyarısı olmadığını söyleyen kazazede üretici firmadan 317 milyar tazminat aldı.
n Marsilya’da ünlü İrlandalı topluluk U2’nin konserine giden bir kadının sol kulağı yüzde 75, sağ kulağı ise yüzde 49 işitme kaybına uğradı. Sağır müziksever dava açtı ve organizasyon firmasından 34 bin dolar (14.5 milyar) aldı.
n Almanya’nın büyük bankalarından Dresdner Bank, iki müşterisine hisse senetlerinin riski konusunda uyarmadığı için 12.4 milyar ödemeye mahkûm oldu.
n İngiltere’de 1986’da beynindeki ur nedeniyle ameliyat olan trilyoner bir adam üç ay sonra öldü. Karısı hastane aleyhine dava açtı ve 1.5 trilyon lira tazminat aldı.
n ABD’de bir kadın, kocasının sevgilisine tazminat davası açtı. Mahkeme eşe hak verip, metresi bir milyon dolar tazminata mahkum etti.
n İki kişiyi öldüren Amerikalı, cinayet öncesi tehlikeli bir şizofren olduğunu teşhis edemeyen doktora dava açtı ve 500 bin dolar (214 milyar) tazminat aldı.
n Hücrede fazla kaldığını iddia eden bir mahkûm ABD Hükümeti’nden 282 milyar lira tazminat kazandı.
n Sigara üreticisi Philip Morris, akciğer kanserinden ölen Amerikalı kapıcının ailesine tam 34 trilyon lira ödemeye mahkûm oldu.
n ABD’de talk şova katılan iki konuktan biri, diğerini öldürdü. Yapımcı ve sunucu cinayete sebebiyet vermekten 10 trilyon lira tazminat ödedi.
ABD’de 81 yaşındaki kadın, üzerine kahve dökülüp üçüncü derecede yanınca McDonalds’ı 87 milyar lira tazminat ödemeye mahkum etti.

Tazminat uçurumu

ABD ve Batı’da hayatın kötü sürprizleriyle karşılaşıp önemli kayıplara uğrayan ya da akla gelmeyecek gerekçelerle dava açan insanlar rekor tazminatlara imzalarına atarak firmaları, hükümetleri dize getiriyorlar. Türkiye’de ise durum çok farklı. En haklı olduğu davada suçlu duruma düşen, Türk insanı zaman zaman 500 bin ya da 1.5 milyon lirayla yetinmek zorunda kalıyorlar. İşte Türkiye..!
n SSK hastanesinde yanlış tedavi yüzünden sol kolu kesilen üç yaşındaki Ayşen’in ailesi 3.5 yıl mahkeme kapılarında bekledi. Kol kesen doktorlar “kusursuzö bulundu. Beş milyarlık tazminat davası karara kaldı.
n Şanlıurfa’da doğum sırasında verilen kanla kendisi ve bebeği AIDS olan Müzeyyen Işıkgöz’ün açtığı 110 milyarlık tazminat davasında Kızılay’ın müdür ve saymanı beraat etti. İşıkgöz ailesine 15 milyar lira manevi tazminat verildi. Ailenin açtığı maddi tazminat davası ise reddedildi.
n İzmir’de doğduktan hemen sonra AIDS’li kan verilen Yiğit Oyal’ın ailesinin açtığı davada Kızılay suçlu bulundu. Aileye faiziyle birlikte 75 milyar lira tazminat ödendi.
n Yazar Recep Bilginer’in Almanya’da sahnelenen “isyancılarö adlı yapıtına telif verilmemesi nedeniyle, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü iki milyar tazminat ödemeye mahkum oldu.
n ANAP eski Milletvekili Adnan Kahveci, eşi ve kızının öldüğü trafik kazasında suçlu bulunan Karayolları ve otoyolun yapım firması SPA şirketi, bir milyar lira tazminat ödemeye mahkûm edildi.
n SSK Okmeydanı Hastanesi, apandisit ameliyatı sırasında vurulan iğneden kolu kesilen Ferhat Koç’a 15 milyar lira tazminat ödemeye mahkûm edildi.
n Bornova'da belediyenin açık bıraktığı çukura düşen araçta, Müge Ediboğlu, Adile Sığındır, ile Doğan, Emine ve Ebru Eryürekliler hayatını kaybetti. Ailenin yakınlarının açtığı dava sürüyor.
n Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde hemşire Havva Erkoç’un bir ayağı, hastalardan birinin kendisini itmesi sonucu kırıldı. Erkoç, iş riski tazminatı olarak ancak 1.5 milyon lira alabildi.
n Bursa’da kavgada yaralanan Haluk Çavdar hastaneye kaldırıldı. Doktor önemli birşey yok deyip, hastayı evine yolladı ama Çavdar ertesi gün öldü. Sağlık şurası doktora beş milyon 675 bin lira ceza verdi.
n İzmir’de emekli bankacının bir gözünü kaybetmesine neden olan ameliyatı yapan doktorlardan üçü beraat etti, birine 235 bin lira para cezası verildi.