'KKTC'de ekonomi çözüme hazır değil'

İsmail VOLKAN-Kıbrıs Gazetesi

Maliye Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş, Kıbrıs’ta olası bir çözümde Maliye Bakanlığı’nın Avrupa Birliği’ne (AB) hazır olmadığını belirterek, kamu dahil ülkedeki birçok sektörün bu konuda ciddi çalışmalar yapması gerektiğini söyledi. Sadece yasa ve tüzüklerin AB mevzuatına uygun olarak düzenlenmesinin yetersiz kaldığını belirten Denktaş, diğer sektörlerin de AB standartlarında üretim yapmak ve hizmet vermek için ivedilikle hazırlanması gerektiğine dikkat çekti.

KIBRIS’a konuşan Serdar Denktaş, ekonominin hep mali gözlüklerle yürütüldüğünü ancak, bu kez maliyenin ekonomik gözlüklerle yürütüleceğini kaydederek, 2016’da maaşların ödenmesiyle ilgili başka sorun yaşanmayacağı iddiasında bulundu. Denktaş, hükümetin taahhütlerini yerine getirirken ayda 73 milyon TL açık verdiğini söyledi.

Denktaş, müzakere sürecinin olumlu ilerlediğini ve Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’ya destek vereceklerini kaydederek, önümüzdeki günlerde liderlerin açıklayacağı ortak metni merakla beklediğini söyledi. Çözüm sürecinde alınacak kararlarda hükümet olarak Cumhurbaşkanı’nı hiçbir konuda zor duruma düşürmeyeceklerini ve yalnız bırakmayacaklarını ifade eden Denktaş, ortak açıklama yapma kararının güneydeki seçimlere kısa bir süre kala alınmasının şaşırtıcı olduğunu savundu.

Vatandaşlık Yasası’nın da yeniden düzenleneceğini söyleyen Denktaş, “Mali protokolü okumadan imzalayacağı ve vatandaşlık konusunda 25 bin kişi hemen vatandaş yapılsın dediği” yolundaki iddiaları reddetti. Denktaş, 25 bin kişinin vatandaş yapılması konusunda Türkiye’de imzalanacak mali protokolün ardından gerekli açıklamaların yapılacağını belirtti.

Denktaş, Maliye Bakanlığı’nın durumunu ve ülkedeki gelişmeleri KIBRIS’a değerlendirdi.

“Bu kez maliye ekonomik gözlüklerle yürütülecek”

KIBRIS: Nasıl bir bakanlık devraldınız?

DENKTAŞ: Bakanlığın durumunu biliyorduk. Enkaz aldık falan demeyeceğim. Yıllardır siyasetin içindeyim ve buranın zorluğunu biliyordum. Buradaki kadroda bazı değişiklikler olacak ama işini bilen bir ekiple sorunları çözeceğiz. Geçmişten farklı olarak, ekonomi hep mali gözlüklerle yürütülürdü, bu kez maliye ekonomik gözlüklerle nasıl yürütülür bu değişikliliği ortaya koyacağız. Başarılı olacağımızı düşünüyorum.

KIBRIS: ‘Maliye ekonomik gözlüklerle yürütülecek’ dediniz. Bunu biraz açıklar mısınız?

DENKTAŞ: Buradaki en büyük hedefimiz piyasaya bir rahatlık getirme. Göreve geldiğimizde yaptığımız ilk tespit aylık açığımızın 73 milyon TL olduğuydu. Eskiden sadece maaşları ödeyelim gerisi tamam şeklinde bir düşünce vardı. Daha fazla yatırım ve piyasaya daha fazla sıcak para ile açığı kapatmayı hedefliyoruz. Sadece maaşlar kısmıyla ilgilenecek olsak işimiz daha kolay olabilirdi. Ancak devlet sadece kamu çalışanlarından oluşmuyor. Ne belediyeleri, ne sektör alacaklarını öteleyerek hareket edemezdik. Bundan böyle tüm kesimlere eşit davranılacak.

KIBRIS: Kamu maaşları bu ay nasıl ödendi? Bundan sonra bu konuda sorun yaşanacak mı?

DENKTAŞ: Göreve geldiğimizde kısa vadeli bir borçlanma yaptık. Farklı formüller düşündük borçlanmayla ilgili. Yeni başlayan hükümetin görevi insanların kafasında olan maaşların ödenmesiyle ilgili endişelerin kalkmasıydı. Çünkü insanlar çarşıya çıktığında harcamalarını tedbirli yapıyorlardı. Sadece maaşları ödemek de yeterli olmayacaktı. 45 günlük bir borçlanma istedik, 60 milyon TL’lik. Gayet uygun faiz oranlarıyla böyle bir borçlanma yaptık. Piyasada hayvancı, esnaf, narenciye gibi birçok sektör ödeme bekliyordu. Bunlar bir köşeye konurdu ve sadece maaşlar ödenirdi. Piyasa boğulma noktasındaydı. Neticede Güzelyurt’a 8 milyon TL girdi bir anda narenciye için geçtiğimiz hafta. Tüm sektörler birbirine bağlıdır zincir gibi. Türkiye ile protokol imzalandıktan sonra piyasada bir rahatlama olacak. İlk olarak aldığımız borç ödenecek. Geriye kalan para bize yıl sonuna kadar yeterli. Gelirlerde tahminlerin üzerinde bir miktar tahmin ediliyor. Para konusunda bu yıl başka sorun yaşanmayacak. Sistem bu yıl rahat dönebilecek noktada.

KIBRIS: Maliyenin ve ekonominin iyileştirilmesiyle ilgili bir projeniz var mı? KKTC’de dışa bağlı kalmadan sürdürülebilir bir ekonomi mümkün mü?

DENKTAŞ: Maalesef mevcut ekonominin çok fazla sürdürülebilir olduğunu söyleyemeyiz. Önümüzdeki dönem için hazırladığımız ve devam eden çalışmalarımız var. Dediğim gibi bu yıl sonuna kadar para konusunda sorun yaşanmayacak Türkiye ile ekonomik protokol imzalandıktan sonra tabi. Gelirlerimizi artırmak istiyoruz. Önümüzdeki yılbaşından itibaren Ercan Havalimanı’ndan ek gelirlerin ödenmesine de başlanacak. 30 milyon TL civarında bir gelir olacak oradan.

Bunun yanı sıra yaptığımız araştırmalarda resmi hizmet araçları için sadece akaryakıt yağ alımlarına yıllık 7 milyon TL civarında para harcanıyor. Taşıt bakım ve onarım giderleri için de 3 milyon TL civarında harcama yapılıyor. Devletin şu anda bin 600 civarında resmi aracı var. Bu konuyla ilgili bir çalışma yaptık ve proje tamamlanmak üzere. Muhtemelen bu araçların yüzde 60’ını satacağız. Araştırmalar tamamlandığında tüm resmi hizmet araçları tüm bölgelerde tek bir yerde toplanacak. 24 saat hizmet verebilecek şekilde bir düzenleme yapılacak. Tüm araçlarda da takip cihazları olacak. Eve alıp gitme, gereksiz kullanım ortadan kalkacak. Buradan sağlanacak kâr piyasaya yansıyacak. Sürekli araca ihtiyacı olan daireler ve istisnai noktalar olacak tabi ki. İşlerin aksamaması için gerekli önlemler alınacak. Benzeri birkaç uygulama daha var. Onları da çalışmalar tamamlandıktan sonra açıklayacağız. Bu nedenle maliyeyi ekonomik gözlüklerle yönetmeliyiz dedik.

“25 bin kişiyi hemen vatandaş yapın diyen yok”

KIBRIS: Protokol anlaşması ve vatandaşlıklarla ilgili eleştirilere maruz kalıyorsunuz. Bu konuda nasıl bir açıklama yaparsınız?

DENKTAŞ: Mali protokolü ilgili okumadan imzalayacağım yönünde söylentiler ve vatandaşlık konusunda da 25 bin kişiyi hemen vatandaş yapalım dediğim şeklinde konuşmalar duyuyorum. Yapılan eleştirileri gülümseyerek izliyorum. Protokolü yeniden konuşup değerlendireceğiz. Bu konuyla ilgili çok fazla konuşmak istemiyorum. Türkiye’de imzalanacak mali protokol görüşmesinin ardından gerekli açıklamalar yapılacaktır.

Vatandaşlık konusunda da 25 bin kişiyi hemen alın vatandaş yapın diyen yok. Bu ülkede evlenen, doğan büyüyen birçok kişi var. Askerlik, üniversite çağına gelen, bunların arasında hiç Türkiye’ye gitmeyenler de var. İnsan haklarından kopmadığımız sürece, yasal düzenleme yapılıp vatandaşlıklar konusunda gerekli çalışmaları yapacağız. Vatandaşlık yasası düzenlenirken, uluslararası hukuk ve insan hakları çerçevesinde hazırlanacak. Buraya nüfus aktarıyorlar denilemeyeceği bir yapı oluşturulacak. Bunu Güney Kıbrıs da dünya da bilecek.

KIBRIS: Maliye çözüm için hazır mı?

DENKTAŞ: Maliye çözüme hazır değil. Kamu ve diğer sektörlerin hiçbiri AB regülasyonuna hazır değil. Sadece yasaları uyumlaştırmak yeterli değildir. Bunu kabul etmeliyiz. Sektörleri de uyumlaştırmak gerekli. Bu konuda hazırlanmamız için Türkiye’den de destek alacağız. Üretilecek ürünler ve yapılacak hizmetler de bu yönde olmalı. Eğitim, muhasebe, hukuk gibi konular var. Belli standartları yakalamamız ve bu yönde çalışmalar yapmamız lazım. Biz her şeyi biliriz, dünyanın merkeziyiz diyemeyiz. Kamu reformu çok hızla yapılması gereken bir konu. Türkiye’de kamu personelinin eğitim alması konusu yıllardır yapılıyor. Protokolde yer alıyor ve personel eğitimi çok önemli bir konu. AB’ye hazırlanmak istiyorsak yeniliklere açık olmalıyız.

KIBRIS: Hükümet programında yazan ve çok tartışılan bazı kurumların özelleştirilmesi konularına bakışınız ne yönde?

DENKTAŞ: Devlet kurumlarının görevi kâr etmesi değildir. Elektrik Kurumu’nun çıkıp kâr yaptığını açıklaması kabul edilemez. Bir devlet kurumu insanlardan haraç gibi para toplayarak sonra da kâr ettim demesi doğru değil. Devlet kurumun görevi halka en ucuz hizmeti sağlamaktır. Gerekirse kâr etmeyecek ama elektriği ucuza verecekler. Aynı şekilde Telekomünikasyon Dairesi’nin de çalışmaları bu yönde olmalı. Ancak altyapımız yeterli değil ve bunu sağlayacak gücümüzde yok. Dünya 4.5 G hızı konuşurken biz 1.5 G bile alamıyoruz. İşin gerçeği bu. Tüm altyapının yenilenmesi için ilerleyen zamanlarda kamu ve özel ortaklığında bir sistem düşünülebilir.

Ülkede iki tane GSM şirketi var. Fiyatların dengelenebilmesi içini kamu özel işbirliğiyle kurulacak bir kurum ülkede rekabeti sağlayacak. Geçmişte de sistem böyleydi aslında ama o dönemin CTP hükümeti GSM şirketindeki devlet hisselerini çekti ve sadece vergi toplamaya başladık. Üçüncü bir GSM şirketine ihtiyaç vardır. Evlere döşenen hatların yenilenmesine kadar birçok yatırıma ihtiyaç vardır. Altyapının hazırlanması için Telekomünikasyon Dairesi ortaklığıyla bir takım çalışmalar yapılabilir. Dünyada işlerin nasıl yürüdüğünü görmemiz lazım. Şu anda yapılacak özelleştirmeler bize kazanç sağlamayacak ancak olası bir çözümden sonra bizi daha ileriye taşıyacak.

KIBRIS: Yeni kurulan hükümet için Maliye Bakanlığı’nı siz mi talep ettiniz?

DENKTAŞ: Hükümetin kurulacağı dönemde bu kez pazarlık yapmayacağımı söylemiştim. Ulusal Birlik Partisi (UBP) ile önceden yaptığımız görüşmeler oldu tabi. Görüşmelerde onlara geçmiş esas sayıların unutulmaması gerektiğini hatırlattık. O dönemlerde milletvekilleri 14 UBP, 12 DP idi. Ona uygun bir teklif beklediğimizi söylemiştim. Biraz rötuş yapılarak böyle bir öneriyle geldiler. Elbette birlikte karar alıp, birlikte bir icraat yaptığımız ortamda bu bir sorun haline dönüşmez. Eğer bir sıkıntı olursa bir bakanlar kurulu kararıdır bu sadece, değiştirilebilir.