Konutların yüzde 65'i kaçak

İçişleri Bakanı Sadettin Tantan'ın "Yıkım Genelgesi"nin gereğine uymak olanaksız. Tahminlere göre, İstanbul'un, 600 bini gecekondu, 700 bini ruhsatsız inşaat olmak üzere yüzde 60'ı kaçak. Bu oran Türkiye'de genelinde yüzde 65'e çıkıyor.

Arife Avcu İstanbul


İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mesken ve Gecekondu Müdürü Mikail Arslan, gecekondu ve kaçak yapıların yıkılmasına bürokrasi ve siyasilerin engel olduğunu söyledi.
Gecekondu ve kaçak yapı yıkmanın uzun ve çetrefilli bir mücadele olduğunu kaydeden Aslan şu bilgileri verdi.
"Bürokratik işlemler sürerken gecekondular, apartman haline geldi. İçişleri Bakanı Sadettin Tantan'ın 'Yıkım Genelgesi'ne uygulanması zor. Gecekondularının yıllarca yıkılamayışının sebebi artık o bölgelerin rant bölgesi haline gelmesi. Artık gecekondu olarak tek göz oda yapılan evler 4 - 5 katlı betonarme apartmanlara dönüştü. Zabıta gücüyle gecekonduların yıkılması zor."
En büyük sıkıntıyı bürokratik değil, siyasi engelleri aşmada gördüklerini belirten Aslan, çoğu zaman karşılarına oy kaybetmekten korkan belediye başkanlarının çıktığını söyledi. Genelgenin olumlu bir adım olduğunu, ancak uygulamasının zor olduğunu kaydeden Aslan, gereğini yaparak ilçe belediyelerine "yazacaklarını" belirtti.

İTO: Türkiye’nin yüzde 65’i

İstanbul'daki kaçak yapı ve gecekonduların yıkımla çözülemeyeceğini kaydeden İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Mehmet Yıldırım, devletin Türkiye genelinde gecekonduları yasal hale getirerek 35 - 40 milyar dolarlık (yaklaşık 15 - 17 katrilyon lira) büyük bir kaynak sağlayabileceğini söyledi. İTO olarak gecekondu ve kaçak yapılaşmanın önlenmesi için yasa önerisi hazırladıklarını kaydeden Yıldırım, görevin kendilerine vermesi durumunda devlete İstanbul için 15 milyar dolar (yaklaşık 5 katrilyon lira) gelir sağlayacaklarını öne sürdü.
Yıldırım, İstanbul'da 40 bin konutun saptandığını Boğaz'da ise 14 bin kaçak yapının bulunduğunu söyledi. Gecekondu ve kaçak yapıların yıkılmasının olası olmadığını söyleyen Yıldırım, bu durumun sosyal barışı da bozacağını belirtti.

Gürtuna'dan üç formül

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, gecekondu ve kaçak yapıların yoğunluğu nedeniyle üç formül geliştirdi. Buna göre, ıslah edilebilir durumda olan gecekondular ıslah edilecek, ıslah edilemeyenler iskan edilecek. Eğer gecekondu hiçbir çözüme açık değilse o zaman yıkılacak. Böylece 600 bin gecekondu ve 700 bin ruhsatsız inşaatın sayısı azaltılacak ve mağduriyet en aza indirilecek.

İstanbul'un gecekondu cenneti: Küçükarmutlu

Sarıyer'e bağlı Küçükarmutlu, İstanbul'un gecekondu cenneti unvanını taşıyan bir yer. Boğaziçi sırtlarına kurulan bu bölgede siyaset araç olarak kullanıldı. Başlangıçta radikal sol grupların kolaylıkla yandaş bulduğu Küçükarmutlu'da polisle kışkırtılmış halk arasında kanlı çatışmalar yaşandı. Küçükarmutlu'daki kaçak yapıların ortadan kaldırılması için ilk girişim 1989'da dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Nurettin Sözen tarafından başlatıldı.
Kaçak yapılara af tartışmalarının yoğunlaştığı günlerde, Milli Savunma Bakanlığı, İstanbul'un merkezindeki "Askeri Güvenlik Bölgesi"ni gecekonducuların elinden kurtaramadı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi yönetiminin son iki dönemde RP'ye geçmesiyle buradaki siyasal zemin değişmeye başladı. Solun kalesi olan Küçükarmutlu'da camiler yükselirken RP oylarında büyük artış kaydedildi.

Villalı gecekondu mahallesi!

15 bin nüfuslu Sarıyer'in Cumhuriyet Mahallesi villaları ve 5 - 6 katlı apartmanlarıyla tamamı gecekondu sayılan, ancak yıllarca yıkım yapılamayan bir gecekondu mahallesi. Boğazın "ön" ve "arka" görünümünde olduğu için çok değerli arazileri bulunan Cumhuriyet Mahallesi'nde Boğaz sırtlarında yaptırılan lüks villalar da gecekondu sayılıyor.
Arazinin büyük kısmı Hazine ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin olan mahalle arazisi imar planlarında boş görünüyor. 15 bin nüfuslu mahallede sekiz binden fazla çok katlı apartman, bina ve villa var. Mahallede tek katlı bir binanın satış fiyatı 40 milyar lira.
Mahalle Muhtarı Orhan Çoban, önceleri çilek bahçesi olan araziye 1970'li yıllardan sonra geldiklerini, arazileri Kürt İdris adıyla tanınan yeraltı dünyasının ünlü ismi İdris Özbir'den aldıklarını belirtti. Özbir Evler adı verilen semtin daha sonra Cumhuriyet Mahallesi adını aldığını kaydeden Çoban, deniz manzaralı mahallelinin yıllarca "yıkım" tehdidiyle yaşadığını kaydetti. Mahallede okuldan, su ve elektriğe her türlü altyapı sorunlarının çözüldüğünü, devlete vergi verdiklerini, ancak tapu alamadıklarını belirten Çoban, "Devlet araziyi bize satıp tapularımızı versin. Bizde gecekonducu olmaktan kurtulalım" dedi.

Su havzalarında kaçak yapılaşma artıyor

İstanbul'un yüzde 70'ini oluşturan su havzalarındaki yapılaşma, son dört yılda Büyükşehir Belediyesi'nce yapılan yönetmelik değişiklikleriyle yüzde 70 - 80 oranında arttı. Su havzaları imar affı kapsamı dışında kaldığından, buradaki kaçak yapıların yüzde 97'si yönetmelik değişiklikleriyle yasallaştırılıyor.

Arsalar mafyadan

İstanbul'un varoşlarında yer alan gecekonduların yüzde 51'i kamu, yüzde 43'ü belediye, yüzde 3'ü ise başka şahısların arazileri üzerinde. Gecekonduların yüzde 65'i ise sahiplerince kiralık olarak kullanılıyor. Gecekondularda yaşayanların yüzde 56'sı işçi, her 100 kişiden yedisi işsiz. Gecekonduda oturan her yüz aileden 18'nin otomobili var. Gecekondu yapanların yüzde 78'i arsayı mafyadan temin ediyor. Gecekondularda oturanların başında ise Sivaslılar geliyor. İstanbul'da her 100 gecekondunun 10'unda Sivaslılar, sekizinde Kastamonulular, yedisinde ise Giresunlular oturuyor.

2 bin 500 gecekondu yıkıldı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, son beş yılda 2 bin 500 gecekondu yıktı. Alibeyköy ve Kağıthane'de bulunan gecekonduların sahipleriyle anlaşan belediye, onlara yer göstererek ve o an oturdukları yer için 1.5 - 3.5 milyar lira arasında para vererek anlaşma sağladı. Belediye, rant bölgesi haline gelen Sarıyer gibi boğaz manzaralı gecekondu bölgelerinde oturanları ikna edemiyor.
İlçe belediyeleri de kendi bölgelerinde toplam bin 106 gecekonduyu yıktı. En fazla gecekondu yıkan belediye ise 514 gecekonduyla Eyüp Belediyesi.

Tantan'ın genelgesi ne diyor?

İçişleri Bakanı Sadettin Tantan, 7 Ağustos'ta valiliklere gönderdiği genelgede, kaçak inşa edilen yapıların mahkeme kararı beklenmeksizin derhal yıkılmasını istedi.
Tantan, İmar Kanunu'nun 18. maddesini anımsattığı genelgesinde şu görüşleri dile getirdi:
"Belediye sınırları içinde veya dışında belediyelere, Hazine'ye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde yapılacak daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar inşaat sırasında olsun iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın belediye veya devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır. Yıkım sırasında gerekli olduğunda, belediyeler, ilgili mülki amirlerine başvurarak yardım isteyebilirler."
Tantan, yasaların tavizsiz uygulanmasını görevlerini ihmal edenler hakkında işlem yapılmasını, bir vali yardımcısının gözetiminde "imar izleme bürosu" oluşturulmasını, 1 Eylül'den itibaren de sonuçların üçer aylık dönemler halinde İçişleri Bakanlığı'na gönderilmesini istedi.

Gecekondulaşmanın birinci nedeni `göç'

Gecekonducular, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun yanı sıra Karadeniz'den de İstanbul'a geliyor. Doğu ve Güneydoğu'dan gelenlerin çoğu terör nedeniyle göç ederek hayat kurmaya çalışıyor.
Karadeniz'den gelenler ise işsizlik nedeniyle büyük kentleri seçiyor. Göçün bir diğer nedeni de üniversitelerin daha çok buralarda olmasından kaynaklanıyor. Batıda, arsa ve daire ve kiraların yüksekliği insanları varoşlara yöneltiyor.

Uyum villaları yıkılamıyor

Sarıyer sırtlarında 1985'te yaptırılan ve "Uyum Villaları" olarak adlandırılan 1411 villanın 320'sinin ruhsatı iptal edilerek yıkım kararı verildi. Yıkım işlemi defalarca durdurulan villalardan sadece bir kısmı yıkılabildi. Enkazlar ise Boğaz'ı villa mezarlığına çevirdi.

Gecekondu semtleri :

"Gülsuyu, Yakacık, Pendik Dolayoba, Sultanbeyli, Sarıgazi, Dudullu, Ümraniye, Sarıyer, Tarabya, Gaziosmanpaşa, Beykoz, Firuzköy, Esenyurt."

Gecekondu semtleri kimlerden soruluyor :

- Gülsuyu :Sivas
- Dolayoba, Şıhlı, Aydınlı : Rize, Giresun
- Yakacık :Kars, Erzincan, Ağrı
- Sarıgazi, Dudullu: Kars, Ağrı, Van
- Sultanbeyli: Rize, Tokat, Sinop
- Ümraniye : Sivas
- Ayazağa : Rize, Sinop
- Sarıyer-Tarabya :Tokat, Giresun, Ordu
- Küçükköy-Gaziosmanpaşa :Sivas
- Esenyurt, Firuzköy: Kars
- Beykoz : Rize

İstanbul'un gecekondu atlası

- Zeytinburnu: Dericilik ve dokuma sanayinin gelişmesiyle gecekondulaşma da arttı. Bu bölge, Rami, Topçular, Topkapı - Sağmalcılar, Alibeyköy, gecekondu bölgeleriyle birleşerek bir yay oluşturdu ve ilçe oldu.
* Gaziosmanpaşa: Zeytinburnu'ndan sonra ikinci büyük gecekondu gelişmesi burada oldu.
* Kağıthane: Menderes'in imar operasyonundan sonra bu bölgede gecekondulaşma arttı. Çağlayan, Harmantepe, Çeliktepe, Gültepe, Levent tarafından gelişen sanayi de bunda etkili oldu.
* Beykoz: Anadolu yakasının ilk gecekonduları bu bölgede yapıldı.
* Ümraniye: 1955 sonrasında bir gecekondu alanı olarak gelişti. 1963'te belediye oldu.
* Sultanbeyli: 1980'lerin ikinci yarısında ortaya çıkan gecekondu kentleri oldu. Bu alanda 30 bin civarında kaçak yapı tespit edildi.
* Osmaniye: Üçüncü büyük gecekondu bölgesi olarak gelişti. Küçükköy'den başlayarak Beşyüzevler, Sağmalcılar, Esenler, Güngören, Bahçelievler, Şirinevler gecekondu halkası oluşturdu.
* Mahmutbey: Küçükçekmece Gölü'ne kadar uzanan alanda, Kirazlı, Güneşli, Halkalı, Mahmutbey ve İkitelli bandı gecekondu yuvası oldu.

İstanbul'un kaçak yapı profili

* 1994'teki yapı sayısı: 1 milyon 590 bin
* Yasal bina sayısı: 520 bin
* 1997'deki yapı sayısı: 1 milyon 700 bin
* Yasal bina sayısı: 530 bin
* Üç yılda yapılan 110 bin, sadece 10 bini yasalara göre inşa edilmiş
* Binaların 1 milyon 445 bini konut.
* Bu sayıda konut 23 milyon 120 bin kişiyi barındırabiliyor
* İstanbul'da 1994 - 1997 arasında özellikle seçim zamanında günde 78 kaçak bina yapıldı. Kaçak yapılaşma 1998 ve 1999'da da sürdü.

Gecekondu fiyatları ateş pahası

- Çavuşbaşı: 20 milyar
- İstinye: 12 milyar
- Orhanlı: 5 milyar
- Halkalı: 5 milyar
- Pendik: 6 milyar
- Tuzla: 8 milyar
- Tepeören: 5 milyar
- Sarıyer (Boğaz görünümlü): 40 milyar
- Sarıyer (Arka cephe): 10 milyar
- Tarabya: 12 milyar
- Reşadiye: 25 milyar
- Sultanbeyli: 5 milyar