Metropoller ısı üretiyor

Otomobillerden çıkan gazlar, bilinçsiz ağaç kesimi, mantar gibi türeyen gökdelenler büyük şehirlerin iklimini değiştirdi. Sonuç; aşırı sıcaklar


       Şehirler gitgide ısınıyor. Bilim adamları sıcaktan kavrulan metropolleri “ısı adalarıönın kuşattığına dikkat çekiyor. Isı adaları, ilk defa 1800’lerin başında Londra’da bulutlara Latince isimlerini veren Luke Howard tarafından keşfedildi. İngiliz kimyacı ve meteorolog Howard, elinde bir termometre Londra’nın çeşitli semtlerindeki sıcaklık farklılıklarını ölçerek işe başladı.
       Yeni veriler, kentlerin sadece kırsal bölgelere oranla değil, geçmiş yıllara oranla da çok ısındığını ortaya koyuyor. California’da Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı’nda yürütülen araştırmaların sonucuna göre Baltimore, Phoenix, Tucson, Şangay ve Tokyo’da yazın en sıcak gününde sıcaklık son 80 yılda günde yarım santigrat arttı. Bir şehrin üzerine çöken sıcak hava kütlesi o şehri yazın cehenneme çevirirken, kışın ılık bir havaya neden oluyor. Bu kütlenin oluşumunda asfaltın güneş enerjisini emmesi ve ısı olarak geri göndermesi etkili oluyor. Büyük bir şehir, başka herhangi bir yerden bir buçuk ila beş buçuk derece daha sıcak olabiliyor.

Sıcak nedeniyle ölümler

       Bu konuda Los Angeles çarpıcı bir örnek. 1930’lu yıllarda Los Angeles’da çok sayıda meyve ağacı vardı ve yazın maksimum sıcaklık 35 dereceydi. Kent büyüdükçe ağaçlar kesildi. Los Angeles her geçen yıl biraz daha ısınmaya başladı ve artık bu şehirde yazın en yüksek sıcaklık 40 dereceyi buluyor.
       ABD’yi 1995’te kasıp kavuran sıcak hava dalgasını hatırlayalım. Sıcaklar 700 kişinin ölümüne neden olmuştu ve bu kişilerin çoğu klimasız mekanlarda yaşıyordu. Nasa Global Hidroloji ve İklim Merkezi’nden mikroiklim uzmanı Dale Quattrocchi ısı adası meselesini Atlanta’da araştırdı.
       Burada 1973’ten bu yana yüzlerce hektar yeşil alanın yerine binalar ve fabrikalar inşa edildi. Quattrocchi’nin ekibi bölgenin uydudan çekilen siyah beyaz fotoğraflarını Mayıs 1997’de bir uçaktan çekilen kızılötesi fotoğraflarla birleştirdi. Sonuçta ortaya renkli bir harita çıktı. Bu haritada yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı alanlar en sıcak ve daha az sıcak bölgeleri gösteriyor. Haritada Atlanta’da en sıcak bölgenin yerleşmenin merkezindeki 27 kilometrekarelik bir alan olduğu görülmekte. Burada en yüksek sıcaklık ise 49 derece.
       1996 Atlanta Olimpiyatları sırasında kopan altı fırtınanın, şehrin yüksek seviyelerinde oluşan ısı adalarından kaynaklandığı öne sürüldü. Sıcak hava yükseldiğinde boşluğu rüzgarlara neden olan soğuk hava dolduruyor. Yükselen hava kütleleri ise katılaşarak, bulut oluşumlarına ve fırtınalara neden oluyor.

Japonya’da sağnak yağış

       Japonya’da da ısı adalarına bağlı olarak yağışların karakterlerinde değişiklik gözlendi. Tokyo Üniversitesi İklim Araştırmaları Enstitüsü’nden Naoki Sato,
       Tokyo’nun şehir merkezinde 1976-1986 ve 1987-1997 yılları arasında sağnak yağmurların hangi sıklıkla yağdığını araştırdı. Tokyo şehir merkezinde sağnak yağışların yüzde 20’si 80’li yılların başında, yüzde 50’si 1990’lı yıllarda gerçekleşti. Sato’ya göre sağnak yağışların ritmi de ısı adalarıyla ilgili.

Beş derece arttı

       Dünya sıcaklığı iki ila beş derece arasında arttı. Günün ilk saatlerinde yerin sıcaklığı şehir merkezi ve şehir dışında 12 derece farklılık gösteriyor.
       Şehir ekolojisiyle ilgili araştırmalar, İspanya ve Yunanistan’daki şehirlerde de yapılacak. İtalya’da yapılan bir araştırma Milano’da havanın normal koşullarda her 12 saatte değiştiğini ortaya koydu. Roma’da ise aynı zaman dilimi içinde hava her dört saatte bir değişiyor.
       Kuzeydeki Padania bölgesinde rüzgar Roma’nın da içinde yer aldığı Lazio bölgesine oranla on kez daha az esiyor. Hava sıcaklığı motorlu taşıt trafiğinden de doğrudan etkileniyor. Roma’da her gün iki milyon otomobil ve 500 bin motosiklet trafiğe çıkıyor. Bir litre benzin yandığında iki kilo karbonmonoksite dönüşüyor. Her gün bir ila on milyon kg karbondioksit üretiliyor. Bu da yılda iki ila dört milyon tona eşdeğer.
       Şehirler geçmiş yıllara oranla çok daha fazla ısınıyor. Isınma öyle boyutlara varmış durumda ki, Roma’da apartmanları artık tropikal bitkiler süslüyor.

       Tokyo
       Tokyo’daki ısı adası özellikle yağmurları etkiledi. Sellere neden olan yağmurlar son 20 yılda arttı.
       Atlanta
       Atlanta’daki büyük otoparklarda ilkbaharda maksimum sıcaklık 50 dereceye kadar çıkıyor. Fırtınalar şehre çöken ısı adasından kaynaklanıyor
       Los Angeles
       Bu şehirde yazın ortalama sıcaklık 40 derece. Yaz akşamları her yarım derece artı sıcaklık elektrik enerjisi talebini yüzde 2 arttırıyor.

KÖTÜ SÜRPRİZLER

       AŞIRI SICAK
       Asfalt ve çimentonun çevrelediği kentleri ısı adaları kuşatıyor.
       FIRTINA
       Metropolleri vuran fırtınalara karşı gökdelenler bariyer görevi görüyor.
       RÜZGAR VE AKINTI
       Sıcak hava yükseldiğinde ondan boşalan yeri soğuk hava dolduruyor ve rüzgarlara neden oluyor.
       BULUT
       Aşırı sıcaklara teslim olan kentlerde yoğun bulutlanmalar oluyor.
       SAĞNAK YAĞIŞ
       Yağmurlar da karakter değiştirerek tufana dönüşüyor.