Milletlerüstü bir genç

Örsan Öymen

Abdi İpekçi Ödülü'nü "Köşe Yazısı" dalında alan Necati Sönmez, sözcüğün tam anlamıyla "milletlerüstü" bir genç.
Dünyadaki milliyetçi akımlara şüpheyle bakan Sönmez, ödül aldığı "İvo Andriç Sırp mıydı Hırvat mıydı?" yazısında, ünlü Yugoslav yazar İvo Andriç'e hem Sırplar hem de Hırvatlar tarafından milli bir kimlik yüklenmeye çalışılmasından duyduğu rahatsızlığı yansıtıyor.
Sönmez, "Neden İvo Andriç ve Yugoslavya?" sorusunu şöyle yanıtladı:
"Geçen yılın yaz aylarında Hırvatistan'daydım. Dubrovnik'te kitapçıları gezerken Hırvatistan Yazarlar Derneği'nin bir dergisi gözüme çarptı. Derginin sayısını İvo Andriç'e ayırmışlar.
Bütün tartışma Andriç'in Hırvat milli kimliğine sahip olması üzerine kuruluydu. Oysa Andriç, Yugoslav kimliğini benimsemiş birisiydi. Ne yazık ki Hırvatistan ve Sırbistan'daki aydınlar mevcut düzenin bir parçası durumuna gelmişler."
Sönmez, eski Yugoslavya'nın demokratik bir ülke olmadığını kabul etmekle birlikte, o dönemde değişik etnik grupların ve değişik dinlere mensup kişilerin bir arada yaşayabildiklerini ve hiçbir kültüre baskı uygulanmadığını söyledi.
Eski SSCB'de çeşitli kültürlere daha fazla baskı uygulandığını, Tito döneminin Yugoslavyası'nda ise bu konuda her zaman bir hoşgörü ortamı bulunduğunu söyleyen Sönmez şu görüşleri dile getirdi:
"Tito öldü, herkes eline baltaları aldı. Eğer insanların birbirini kesip kesmemesi bir devlet başkanının ölüp ölmemesine bağlıysa, demek ki Tito döneminde de oturmamış bazı şeylerin bulunduğunu düşünmek gerekir."
Sönmez her şeye karşın eski düzenin bugünkü aşırı milliyetçi ortamdan daha uygar olduğunu vurguladı.
Radikal Gazetesi Kültür - Sanat Servisi Sinema Editörü olan Sönmez, Abdi İpekçi Dostluk ve Barış Ödülü'nü çok önemsediğini, çünkü bu ödül organizasyonunun değişik milletlerin dostluğu için gerçekleştirildiğini belirtti.
Sönmez, "İpekçi ödülleri aynı zamanda Türk - Yunan dostluğu için de veriliyor. Yunanistan'a da sık sık gidiyorum. Orada çok sağlam dostluklar kurdum. Yunanlıların kültürü ve ruh yapısı bize çok benziyor. Türk - Yunan dostluğuna büyük önem veriyorum. Bu nedenle de bu ödülü almanın benim için ayrı bir anlam ve önemi var" diye konuştu.