Gerekli sosyal yapılarla desteklenmezse kapitalist ekonominin işlemesi mümkün değil
İngiltere Başbakanı Tony Blair'in "favori entellektüeli" sosyolog Anthony Giddens, London School of Economics'in yöneticisi ve "Üçüncü Yol: Sosyal Demokrasi'nin Yenilenmesi" adlı kitabı yeni çıktı. New york'ta yapılan Clinton - Blair "üçüncü yol zirvesi"ne katılmadan önce Newsweek'e verdiği söyleşiden bölümler aktarıyoruz.
*Üçüncü Yol neden hala ilgi çekiyor?
Bu kavram eskiden parlamenter sosyalizm ve sosyal demokrasiyi tanımlamak için kullanılırdı, bugün anlamı tamamen değişti. Bizi düş kırıklığına uğratan iki felsefe arasında, yani sosyalizm ve piyasa köktenciliği arasında bir üçüncü şık arayışı anlamına geliyor. Dünyayı kocaman bir piyasaymış gibi yönetemezsiniz. Eskiden tarihi kontrol edebileceğimizi zannediyorduk, Marksizmin temeli buydu. Alternatif ise, her şeyi piyasaya bırakmaktı. Ama o da olmuyor. Şimdi boşluktayız, yeni fikirler arıyoruz.
*Fransa Başbakanı Jospin gibi piyasa ekonomisine evet, piyasa toplumuna hayır mı diyorsunuz?
Öyle sayılır. Benim işim bu görüşü temellendirmek. Piyasalara hayır diyemezsiniz, kapitalizmin alternatifi yok. Tek çare, kapitalizmi ekonomik, sosyal ve kültürel olarak insanların yararına çevirebilmek. Bütün dünyada ortanın solu bir çok politikalar deniyor, ama toparlayıcı bir çerçeve yok. Ben bunu arıyorum.
*Sağ sol ayrımı hala anlamlı mı?
Bence hala gerekli. Eşitsizlik ne olacak, yoksullar kendi hallerine mi bırakılacak gibi sorular önemli. Ama sağ sol ayrımı yapılamayacak konular da var, mesela küreselleşmeye uyum sağlamak. Bence dünyada demokrasinin ulus -
devlet boyutunun ötesine genişlemesi ve yeni kurumsal bir çerçeve yaratılması gerekiyor. Avrupa Birliği bunu henüz başaramadı, ama öncülük yaptığı kesin.
*Küresel ekonomik kriz insanları aşırı politik uçlara itebilir mi?
Kriz Avrupa'da aşırı sağı güçlendirebilir, hatta
dünya ekonomisi toparlanamazsa aynı şey ABD'de bile mümkün. Aşırı sağı küreselleşmeyle ilintili görmek lazım. Çoğu ülkede kültürel ya da ekonomik korumacılık tarzında çıkıyor ortaya. New York'daki zirvenin amacı da zaten küresel
ekonomi için daha ortak ve açık yönetim biçimleri arama çabası. Sermayenin uluslararası dolaşımına istikrar getirme fikrine büyük destek var mesela.
*Rusya piyasa ekonomisini tamamen terk edecek gibi duruyor.
Bu gerçekleşirse felaket olur. Rusya'dan çıkartılacak ders gayet açık: Gerekli sosyal yapılarla desteklenmezse kapitalist ekonominin işlemesi mümkün değil.
*Tony Blair müridiniz mi?
Onu mürid olarak değil bağımsız ve ilginç bir politik lider olarak görüyorum. 20 yıldır piyasaların bize liderlik edebileceği fikriyle avunduk. Bu doğru değil. Piyasalara olduğu kadar iyi politik liderliğe de ihtiyacımız var.