Struma faciasına duygulu anma

DIŞ HABERLER SERVİSİ


       İkinci Dünya Savaşı'nda Karadeniz'de Türk sahilleri açıklarında cereyan eden "Struma" faciasının 769 kurbanı dün İstanbul'da düzenlenen duygusal bir törenle anıldı.
       Kurbanların İsrail, ABD ve İngiltere'den gelen yakın akrabaları, Şubat 1942'de "Struma" gemisinin bir Sovyet denizaltısı tarafından batırıldığı belirlenen noktasına giderek, faciada ölen Yahudi mültecilerin anısına dualar ve şiirler okudular, denize çelenkler attılar.
       Faciadan 58 yıl sonra, İngiltere'den Greg Buxton'un oluşturduğu bir grubun düzenlediği törene katılan 60 kadar kişi, olayın meydan ageldiği belirlenen yere, bir Türk sahil koruma gemisinin eşliğinde, vapurla gittiler. Törende İngiltere Büyükelçisi David Logan, İsrail Büyükelçisi Uri Ber - Ner ve İsrail Başbakanı Ehud Barak'ın özel temsilcisi Yuval Frankel de katıldılar.

       İstanbul'da 70 gün
       Panama bandıralı "Struma", Nazi işgalinden kaçan çoğu Romanyalı Yahudi mültecileri Filistin'e götürmek üzere yola çıkmıştı. 14 Aralık 1941'de İstanbul açıklarında motoru bozulan bu eski gemi, İstanbul Limanı'nda 70 gün kaldı. Bu arada mültecilerin gemiden inmesine izin verilmedi. O dönemde İngiltere'nin yönetiminde bulunan Filistin'e gidiş izini bekleyen mültecilere vize verilmeyince, Türk makamları "Struma"yı Romanya'ya geri göndermeye karar verdi. "Struma" bir Türk römorkörü tarafından 23 Şubat 1942'de Karadeniz'e götürüldü. Gemi, motoru çalışmadığı için Karadeniz'de bocalarken, bir Sovyet denizaltısının torpiline hedef oldu. Batan gemiden bir kişi dışında kimse kurtulamadı.
       Kurtulan kişi, 19 yaşındaki David Stoilar, Türk balıkçılar tarafından sahile getirildi. Daha sonra Stoilar ABD'ye göç etti. Bugün 77 yaşında olan facianın tek canlı tanığı, halen ABD'de Oregon eyaletinde yaşıyor.
       Dün anma töreninde okunan mesajında, İstanbul'a gelemediği için üzüntüsünü ifade eden Stoilar, "umarım ki, bu tören, unutulmaya yüz tutan bu büyük trajedinin nasıl ve neden meydana geldiğini bütün dünyaya hatırlatır" dedi.

       Törenin amacı
       Töreni düzenleyen 35 yaşındaki Greg Buxton, faciada can veren bir çiftçinin torunu. İngiltere'de doğan Greg, olayı İngiliz ordusunda subay olan babası Michael Buxton'dan öğrenmişti. Aynı zamanda bir dalgıç olan Greg, son yıllarda "Struma" olayını araştırıp gündeme getirmeye çalıştı. Kurduğu "Struma Projesi" adlı ekip ile geçen ay İstanbul'a gelen Buxton, olay yerine dalmak için izin istedi. Ankara'nın izini ancak perşembe günü verildi. Profesyonel dalgıçlardan oluşan ekip iki kez dalış yaptı. Buxton'un çalışmalarının sonucunu önümüzdeki günlerde açıklaması bekleniyor.
       Greg'in babası 82 yaşındaki Michael Buxton da dün törende hazır bulunanlar arasında idi. Kendisi 1937'de göç ettiği İngiltere'de iken, annesinin ve babasının "Struma" gemisi ile Filistin'e gitmekte olduğunu ve İstanbul'dan hala sakladığı iki kart aldığını söyledi ve "Ne yazık ki, bekledikleri gibi özgürlüğe kavuşamadılar. Deniz onları yuttu. Bu tören onlar gibi, bu olayda ölen yüzlerce mültecinin hatırlanmasına ve bir daha böyle faciaların tekrarlanmamasına yol açacaksa, amacına ulaşmış olacaktır" şeklinde konuştu.

       Koç da ilgileniyor
       "Struma Projesi" ile Koç Müzesi de ilgileniyor. Dün törenin yapıldığı yerde Koç'a ait "Saros" araştırma gemisi de hazır bulundu. Mustafa Koç da dün akşam müzeye gelen konukları ağırladı.
       Bu ilginin nedeni, "Struma"nın İstanbul'da bulunduğu sırada, Vehbi Koç'un bir petrol şirketinin müdürü olan Martin Segal ve ailesinin Türk makamlarından aldığı özel bir izinle gemiden çıkarılmasını sağlamış olmasıdır. Bu aile sonradan Filisten'e göç etmiştir.