Türkiye ve İsrail arasında Roma barışı

2010’da 9 Türk’ün öldüğü Mavi Marmara baskınının ardından en alt seviyeye inen İsrail-Türkiye ilişkilerini normalleştirme amacıyla yapılan müzakerelerde anlaşmaya varıldı. Altı yıldır süren krizi çözecek anlaşma için son pürüzlerin de giderildiği belirtildi.

Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu liderliğindeki Türk heyeti ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Özel Temsilcisi Joseph Ciechanover’ın başında olduğu İsrail heyeti dün İtalya’nın başkenti Roma’da bir araya gelerek anlaşmanın son halinin üzerinden geçti. İsrail heyetinde Ulusal Güvenlik Danışmanı Yaakov Nagel’in de bulunduğu aktarıldı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise dün akşamüstü Roma’ya hareket etti.

AYNI SAATTE AÇIKLAYACAKLAR

Anlaşmannı ayrıntılarını iki başbakan aynı saatte açıklayacak. İsrail-Filistin meselesini görüşmek üzere Roma’da ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile bir araya gelecek olan Netanyahu’nun, bugün saat 13.00’te anlaşmaya ilişkin açıklama yapacağı açıklandı. Başbakan Binali Yıldırm bugün 13.00’te Çankaya Köşkü’nde İsrail’le varılan anlaşmaya ilişkin toplantı yapacak.

Üst düzey bir Türk yetkilinin verdiği bilgilere göre, Türkiye-İsrail arasında varılan mutabakata ilişkin ayrıntılar şöyle:

- İsrail ile ikili ilişkilerimizin normale dönmesi hakkında mutabakat, 26 Haziran Pazar günü Roma’da sonuçlandırıldı.
Hamas’la ilgili bir hüküm yok

- İsrail “insani fon” adı altında tazminat olarak 20 milyon dolar ödeyecek. Bu para özel bir fona devredilerek Mavi Marmara kurbanlarının ailelerine verilecek.

- Türkiye, Gazze’ye insani yardım dahil sivil amaçlı malzemelerin girişini sağlayacak ve altyapı yatırımlarını gerçekleştirecek. Gazze halkının kullanımı için konutlar inşa edilecek ve 200 yataklı Türkiye-Filistin Dostluk Hastanesi en kısa zamanda hizmete alınacak.

- Gazze halkının en acil ihtiyaçları olan elektrik ve içme suyu sorunu çözülüyor. Gazze’ye verilen elektrik ve su miktarı artırılacak.

- İddiaların aksine mutabakatta Hamas ile ilgili herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Filistin devletine ve halkına güçlü desteğimiz aynı şekilde sürecek.

- İsrail ile sağlanan uzlaşma, 31 Mayıs 2010’dan beri sergilediğimiz ilkeli ve kararlı tutum sayesinde kazanılmış bir diplomatik başarıdır. Türkiye’nin tüm şartları kabul edilmiş; Filistin halkının koşullarının iyileştirilmesi için tarihi bir adım atılmıştır.

- Bu süreçte Filistin hükümeti ve Hamas, İsrail ile yürütülen görüşmeler bağlamında Türkiye’ye destek verdiklerini ifade etti.

- Türkiye baskının gerçekleştiği sırada görevde bulunan İsrailli generallere açtığı davalardan vazgeçecek.

31 Mayıs 2010’da, İsrail donanmasının, Gazze ambargosunu kırma amacıyla yola çıkan Mavi Marmara gemisine müdahale etmesi sonucunda 9 Türk ölmüştü. Bir kişi de daha sonra hastanede hayatını kaybetti. Kriz üzerine, 7 Eylül 2011 tarihinde, Türkiye büyükelçisini geri çekerken ilişkiler “ikinci katip” düzeyine düşürüldü. Bu tarihten itibaren İsrail’in Ankara Büyükelçiliği’nde ikinci katip seviyesinin üstündeki bütün diplomatların Türkiye’deki görevleri son buldu. 22 Mart 2013’te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Barack Obama’nın İsrail’i ziyaret ettiği sırada telefonla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı arayarak özür dilemiş, tazminat ödeneceğini belirtmişti.

- Özür

- Tazminat

- Gazze ambargosunun kalkması

Erdoğan, Abbas ile görüştü

Cumhurbaşkanı Erdoğan da dün Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile telefonda görüştü. Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan telefon görüşmesinde, Mahmud Abbas’a, Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkileri normalleştirmeye yönelik müzakerelere ilişkin bilgi verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmede, Gazze’deki insani durumun iyileştirilmesi hususunda İsrail’le mutabakat sağlandığını da belirttiği öğrenildi.
Filistin Devlet Başkanı Abbas’ın, gelişmeleri memnuniyetle karşıladıklarını ifade ettiği bildirildi. Erdoğan ve Abbas’ın, Filistinliler arası uzlaşı konusuna da değindikleri görüşmede, gelişmelerle ilgili sürekli irtibat halinde olma konusunda da mutabık kaldıkları kaydedildi. Erdoğan, cuma günü İstanbul’da kabul ettiği Hamas Siyasi Büro Başkanı Halid Meşal’e, gelişmeler hakkında bilgi vermişti.

Kayıp İsrailliler için yardım sözü

İsrailli üst düzey bir yetkilinin Haaretz’e verdiği bilgiye göre, Türkiye resmen Gazze Şeridi’nde tutulan iki İsrailli’nin serbest bırakılması ve 2014 operasyonunda ölen iki İsrailli askerin naaşlarının verilmesi için Hamas ile görüşme yapacağının garantisini verdi. Türk müzakere heyetinin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konu hakkında MİT’e talimat verdiğini belirten bir mektubu İsrail tarafına ilettiği aktarıldı. Netanyahu, kayıp İsrailliler Avera Mengistu ve Hişam el-Sayid’in ailelerini ve ölen askerlerin aileleri ile görüştü. Aileler, konunun anlaşmaya dahil edilmediği gerekçesiyle protesto açıklamasında bulunmuştu.