Uykusuz kalan beyin kendi kendini yiyor

Beyin gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olan uykunun yetersiz olması durumunda beynin kendi kendini yediği ortaya çıktı. İtalya’daki Marche Politeknik Üniversitesi’nde fareler üzerinde yapılan araştırmalarda beyinde yer alan temizlik hücrelerinin az uyku uyuyanlarda daha aktif oldukları gözlemlendi. Beyindeki hücreler arasında iletişimi düzenleyen ‘astrosit’lerin, uyku yetersizliği oluşmasıyla beyin içi iletişim güçsüz duruma düştüğünde sinap adı verilen beyindeki sinir bağlantı noktalarını temizlediği bildirildi. New Scientist dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, İtalya’daki Marche Politeknik Üniversitesi uzmanlarından Michele Bellesi bu durumun pozitif bir gelişme olduğuna dikkat çekerek, “Bu durumu ilk kez kanıtladık. Bazı sinapsler bir mobilyanın eski parçaları gibidir. Bu nedenle daha çok bakıma ve temizliğe ihtiyaçları vardır” dedi. Ancak Bellesi, kısa vadede faydalı olan uykusuzluk durumun kronik hale gelmesi durumunda ise bunama riskini artırarak Alzheimer ve diğer nörolojik hastalıklara davetiye çıkardığı uyarısında bulundu.

Az uykuda daha aktif

Dört grup fare üzerinde yapılan incelemelerde ilk grup 6-8 saat arası uyudu. İkinci grup belirli zaman aralıklarında uyandırıldı. Üçüncü grup fazladan sekiz saat uykusuz bırakırken, dördüncü grupsa beş gün boyunca hiç uyutulmadı. Daha sonra her gruptaki farelerin beyinlerindeki astrositlerin harekelerini inceleyen bilim insanları, son iki gruptaki farelerde bu hücrelerin hareketlerini artırdıklarını belirledi. Araştırma sonuçlarına göre hiç uyutulmayan farelerin 6-8 saat arası uyuyan faralere göre astrosit hareketliliğinin yüzde 13.5 oranında arttığı tespit edildi. Uykusuz kalan beyindeki astrosit hareketliliğin uzun süreli olması halinde beyin hücreleri arasındaki iletişime zarar verdiğine dikkat çeken uzmanlar, Alzheimer, bunama ve diğer hafıza kaybına neden olan hastalıklarda da beyinde aynı hareketliliğin yaşandığını belirtti.

Öte yandan bilim insanları altı saatten daha az uykunun başta Alzheimer ve kalp hastalıkları olmak üzere diyabet, yüksek tansiyon ve obezite gibi çeşitli hastalıklara sebebiyet verdiği konusunda uyardı.

Uyku beyinde alan açıyor

Uyku ve hafıza arasındaki bağlantı uzun zamandır biliniyor ve bu bağlantıyı açıklayan bir teoriye göre, beyin gün içinde toplanan bilgileri derin uyku sırasında kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya aktararak yeni şeyler öğrenmek için alan açıyor. Yani eğer yeterince derin uyku almazsanız kısa süreli hafızanızda yer alan bilgiler yok oluyor.