‘Vakit varken vazgeçin’

Türkiye; Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) 25 Eylül’de yapılacak bağımsızlık referandumu ve sonrası ortaya çıkacak fiili durum karşısında alacağı tavrı, dün yapılan tarihi Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısında kararlaştırdı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD gezisi dönüşü ayağının tozuyla başkanlık etttiği toplantı, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde saat 17.00 sıralarında başladı ve yaklaşık üç saat sürdü. Toplantının en önemli gündem maddelerinden birini, Kuzey Irak’taki referandum oluşturdu. MGK toplantısında, Barzani yönetimine karşı takınılacak tavır ve Türkiye’nin oluşacak yeni durum karşısındaki politikası ana hatlarıyla belirlendi.

Toplantıdan sonra iki maddeli bir bildirinin yayınlanması dikkat çekti. MGK bildirisinin birince maddesinde terör örgütleriyle mücadele konusunda genel ifadele kullanılarak, “Toplantıda; iç ve dış güvenlik meseleleri tüm boyutlarıyla ele alınmış, başta FETÖ/PDY, PKK/PYD YPG ve DEAŞ olmak üzere, ülkemizin millî güvenliğini tehdit eden tüm terör örgütlerine yönelik olarak kurulumuzca daha önce tavsiye edilen tedbirler gözden geçirilmiş ve mücadelenin kararlılıkla sürdürüleceği ifade edilmiştir” denildi.

MGK bildirisinin ikinci maddesinde ise Kuzey Irak’taki Barzani yönetimine bağımsızlık referandumu konusunda “nihai uyarı” anlamı taşıyan ifadeler kullanıldı. İsim verilmeden Lozan, 1926 tarihli Ankara ile 1946 ve 1983’te imzalanan Türkiye ile Irak sınırı antlaşmalarına atıfta bulunulan MGK bildirisinde, şu ifadelere yer verildi: “IKYB’nin 25 eylül 2017 tarihinde düzenleyeceğini açıkladığı referandumun gayrimeşru niteliği ve kabul edilemezliği bir kez daha belirtilmiştir. Türkiye’nin milli güvenliğini doğrudan tehdit eden bu adımın, Irak’ın siyasi birliği ve toprak bütünlüğü ile birlikte, bölgenin barış, güvenlik ve istikrarı için de tehdit oluşturan vahim bir yanlış olduğu kuvvetle vurgulanmıştır. IKBY yönetimi, vakit varken referandum kararından vazgeçmeye davet edilmiştir. Bu takdirde, Irak merkezi hükümeti ile IKBY arasındaki meselelerin görüşmeler yoluyla ve anayasal temelde çözüme kavuşturulması için Türkiye’nin elinden gelen katkıyı yapmaya hazır olduğu kaydedilmiştir.

Haklarımız saklı

Kuzeyiyle birlikte tüm Irak’ın; Araplar, Kürtler, Türkmenler, Ezidiler, Keldaniler, Süryaniler ve diğer toplumsal gruplardan oluşan çoğulcu yapısının, ancak ülkenin toprak bütünlüğü temelinde korunabileceği belirtilmiştir.

Türkiye’nin yanısıra, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, uluslararası toplum ve Irak merkezi hükümetinin de kabul etmediği bu yanlışta ısrar edilmesi halinde, Kuzey Irak’la birlikte bölgemizin tamamına zarar verecek vahim sonuçların ortaya çıkmasının kaçınılmaz olduğu ifade edilmiştir. Tüm ikazlarımıza rağmen bu referandumun yapılması halinde Türkiye, ikili ve uluslararası anlaşmalardan doğan haklarını mahfuz tutar.”

Lozan Anlaşması

3. madde Türkiye’nin sınırlarını belirliyor. 16. madde ise söz konusu maddelerin komşuluk nedeniyle Türkiye ile ortak sınırı bulunan ülkeler arasında kararlaştırılmış ya da kararlaştırılacak olan özel hükümleri bozmayacağını düzenliyor.

Ankara Anlaşması

Anlaşma, Türkiye-Irak sınırının değiştirilemeyeceğini hükme bağlıyor. Sınır çizgisinin ‘kesinliğini ve bozulmazlığını kabul ederek bunu değiştirmeyi amaçlayan herhangi bir girişime geçmemeyi’ kabul ettikleri belirtilmişti. Anlaşma petrollerle ilgili düzenleme-leri de içeriyordu.

1946 Anlaşması

1946 tarihli Türkiye ile Irak Arasında Dostluk, İyi Komşuluk Anlaşması’na göre de iki ülke içinde sınırlardan 75 kilometrelik alanda asayiş sağlanamıyorsa saldırıya maruz kalan ülkenin sıcak takip yapma hakkı bulunuyor.

1983 Anlaşması

1983 Türkiye-Irak Sınır Güvenliği ve İşbirliği Anlaşması’yla da Türkiye PKK’ya karşı ilk sınır ötesi operasyonu yaptı.
Anlaşmayla Irak sınırından 10 kilometre içeriye girme yetkisi alınmıştı.