Budamaktan korkmayın

Çocukluğumdan beri kırmızı tuğlalı duvarlara, tek katlı evlere bayılırım. Işıklar Tuğla'nın son dönemlerde ürettiği çeşitli dokulu, renkli tuğlaları bahçelerde kullanmaya çalışıyorum. Bu dokuya en güzel sarmaşıklar yakışıyor. Bu haftaki orman sarmaşığı Antalya Akseki'de kara yaprak ismiyle de tanınıyor.
Tabiatta yaprak şekline, rengine göre pek çok türü var. Hepsinin ortak yanı daimi yeşil kalabilmeleri. Yurdumuzda yabani olarak yetişen Hedera Coichica türünün büyük yapraklılarından.
Her türlü toprakta, ışıktan tam gölgeye kadar her yerde yetişebilir.
Bitki ufak bir fideyken duvara yapışamaz. Bir iki sene içerisinde büyüdükçe havadan yapışkan köklerini çıkartabilir. Hederaların içinde en çabuk ve tam gölgede bile başarıyla gelişebileni H. Gold Heart'tır. Rengi sarı, yeşil yaprakları biraz küçük boyutludur.
Tam yeşil, gri yeşil, beyaz yeşil, açık sarı beyaz gibi yeşilin ve sarının tonlarında değişik renklerde karşımıza çıkabilir. Çiçekleri küçük sarı sonra metalik mavi tohumlar üretiyor. Çınar yaprağı gibi yapraklar bazen dümdüz neredeyse yuvarlak, bazen kuş ayağı gibi ince ve sivridir. Binalara sardırılmasında zarar yoktur. Kalın duvar taşlara zarar vermez. Çok yaşlanmışları ağaç olabileceği için senede bir budanmalıdır. Evlere Hedera sardırmanın estetik dışında ısı yalıtımı, yağmurdan etkilenmeme gibi faydaları da vardır (Çatıya kadar yükseltmeyin).
Ağaçlara sardığınızda zararlı olduğu zannediliyor. Evet ama gelişen ufak ağaçlara. Yaşlı olanlara hiç zararı yok. Çamlarda biraz sorun çıkartabilir ama budayarak kontrol edebilirsiniz.
Hedera yurtdışında çim alanı yerine üzerine basılmayacak alanlarda yer örtüsü olarak kullanılmakta. Teraslandırılmış toprakları erozyona karşı iyi koruyor. Gelişmiş yer örtücü zaman içinde 20 cm yükselebiliyor. Budamaktan çekinmeyin. Telden çitlere iyi kamufle yapabilir. Ama uyarayım keçiler, koyunlar bu yapraklara bayılıyor. Anında talan edebilirler. Merak etmeyin bitki tekrar sürer. Yeter ki kök bölgesi etkilenmesin. Tıbben yapraklar çıban, sivilce tedavisinde kullanılıyor. Yatıştırıcı, kusturucu, spazm çözücü etkileri de var ama zakkum gibi tehlikeli. Bu sebeple uzmansız kullanmayın. Piyasada poşette 300 bin liradan başlayan fiyatlardan 30 milyona kadar (4 - 5 metre gelişmiş) bulabilirsiniz. Üretimi kolay, çeliklemeyle. Ama yavaş. Yaprağını döken Amerikan sarmaşığı ya da Clematis'le mükemmel uyum içinde de gelişebiliyor. Tavsiye ederim. Aşırı don, kar yağışı olmadıkça soğuğa dayanabilir. Yazın susuzluğa da karşı koyabilir. Yaprakları kaktüs gibi etli, suludur.