YABAN MERSİNİNDE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Ondukuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Çelik, yaban mersini konusunda anlam kargaşası olduğunu belirterek, yanlış kullanımların ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini söyledi.
Yaban mersininin genel ve eski bir isim olduğunu ifade eden Çelik, bunun alt basamakların da farklı türlerin olduğu ve bu türlerin birbirleriyle karıştırılmaması gerektiğini belirtti. Dünyada kültürü yapılan ve fundagiller familyasına giren 3 tür olduğunu söyleyen Çelik, “Bunların biri mavi yemiş(blueberry), bir diğeri turna yemişi(creamberry) ve kekremiş yemişi (lingonberry). Kekremiş yemişi fazla üretilen bir tür değil. Bunların dışın da bunlarla bazı akraba türler var. Bunlar Karadeniz Bölgesi’nde yetişen türler. Mavi yemiş farklı, o türler farklı. Hepsi fundagiller familyasına giren akrabalar fakat türleri farklı. Dolayısıyla dünyada en çok yaygın olan, en önemli ve üzerinde en fazla araştırma yapılan tür dünyanın da bunu ‘blueberry’ olarak bildiği mavi yemiş türü. Bunların hepsine eskiden ‘yaban mersini’ deniliyordu. Ama artık biz yaban mersini terimini kullanmıyoruz. Çünkü bunun özelliği farklı, meyvesi farklı, yetiştiriciliği farklı, insan sağlığına yararı farklı. Dolayısıyla hepsini yaban mersini olarak tüketirsek yanlış yapmış oluruz. Örneğin ‘turna yemişi’ dediğimiz ‘creamberry’ yüzde 67 şeker içeriyor. Ama ‘blueberry’ yani ‘mavi yemiş’ şekeri dengeleme özelliğine sahip. Bir kişi aktara gittiğinde, ‘ben yaban mersini istiyorum’ dediğinde hepsini alma olasılığı var. Bu yüzden mavi yemiş; dünyada en çok tarımı yapılan, antioksidanı en fazla olan birçok rahatsızlığa faydalı olan en yaygın türdür” dedi.
MAVİ YEMİŞLE TURNA YEMİŞİ ARASINDAKİ FARKLAR
Mavi yemişle turna yemişinin akraba olduğunu söyleyen Çelik, “Turna yemişinin meyvesi taze olarak yenmez fakat mavi yemişin meyvesi yenir. Olgunlaşmış meyveleri tüketilebilir. Mavi yemişin sanayisi çok geniş. Turna yemişine gelince meyvesi acıdır. Turna yemişinin hasadı yapıldıktan sonra şekerlendirilerek piyasaya sürülür. Kuru olarak tüketilir. Kuru üzüme benzer, şeker oranı yüzde 67’dir. Yaşlılar fazla tüketmemeli, göz rahatsızlığı olanlar fazla kullanmamalı. Turna yemişi şekerlendirildiği için şeker hastaları dikkat etmeli. Eğer şeker rahatsızlığı olan bir insan ‘ben şekerimi dengeleyeceğim’ diye gider de yaban mersini ararsa çok kötü sonuçlarla karşılaşabilir. O yüzden artık biz yaban mersini terimini kullanmıyoruz. Blueberrye mavi yemiş diyecek, turna yemişi diyecek creamberrye. Hepsinin sınıflandırması ayrı ayrıdır” diye konuştu.
“600 TON HASADI YAPILIYOR”
Mavi yemişin 2002 yılında yurt dışından getirip ilk olarak Rize’de adaptasyon çalışmalarına başladıklarını ifade eden Çelik, “Mavi yemişin asıl vatanı Amerika. Fakat bunun bazı akraba türleri bizim ormanlarda ve yaylalarımızda yetişiyor. Ama onların kültürü yok. Kapama bahçe içinde yetiştirilmiyor. Onların kalite oranı çok düşük. Şu anda Türkiye de 2 bin dekar yetiştirilen bahçesi var. 600 ton hasadı yapılıyor. Kilosu 40 TL’ye kadar satılabiliyor. Yurt dışında bu rakam daha yukarılara çıkabiliyor. Birçok tüketim maddesine de katkı olarak kullanılıyor. Türkiye de en fazla yetiştirildiği alan Karadeniz Bölgesi. Batıda birkaç yerde var fakat batıya gidince maliyetler artıyor. Karadeniz’de bilhassa Doğu Karadeniz’de yetiştirmek için doğal koşullar mevcut” şeklinde konuştu.