Türkiye’de yabancı çalışanların izinleriyle ilgili kanun değişti. Böylece Türkiye işgücü piyasasında yabancıların kayıtdışı çalışmalarının önlenmesi, yerli-yabancı işgücü dengesinin kurulması ve nitelikli yabancı işgücünden yararlanılması hedefleniyor.
Kanun gereğince, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu kararlarını dikkate alarak uluslararası işgücüne ilişkin politika belirleyecek ve söz konusu politikayı uygulamaya yönelik ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bulunacak. Bununla birlikte, Bakanlık yabancı istihdamı taleplerini almak, değerlendirmek ve uluslararası işgücünün piyasadaki etkilerini izlemek üzere “yabancı başvuru, değerlendirme ve izleme sistemi” de kuracak. Kanun kapsamındaki yeniliklerden bir diğeri Bakanlığın, yabancı istihdamı ihtiyacına ve düzenleme kapsamındaki diğer konulara ilişkin kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden bilgi, belge talep edebilecek olması.
Ön izine dikkat
Sağlık ve eğitim hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ön izin alınması gerekiyor. Diğer taraftan, Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az 8 yıl çalışma izni olan yabancılar, süresiz çalışma iznine başvurabilecekler. Süresiz çalışma izni olan yabancıların, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanması söz konusu olacak. Buna karşılık, seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ile askerlik hizmeti yapma yükümlülükleri olmayacak.
Türk soylu olduğu bildirilen, KKTC vatandaşı ve AB üyesi ülke vatandaşları ile bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen başarılı yabancılar, çalışma izni konusunda istisnalardan yararlanacaklar.
Yabancı öğrenciler
Kanunun yürürlüğe girmesi ile Türkiye’de üniversite eğitimi alan yabancı öğrencilerin, çalışma izni almak koşuluyla aynı zamanda çalışabilmeleri de mümkün hale geldi. Kanuna göre, yabancı öğrencilerden ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenim görmekte olanlar, öğrenimlerinin ilk yılının tamamlanmasından sonra çalışma iznine başvurabilecek ve İş Kanunu uyarınca part - time çalışabilecekler. Örgün öğretim programlarına kayıtlı lisansüstü öğrenciler için ise böyle bir sınırlama söz konusu olmayacak.
Diğer taraftan, Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayan yabancının mezuniyet tarihinden itibaren bir yıl içinde çalışma izni başvurusu yapması durumunda, bu kişinin başvurusu Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulunca belirlenen esaslar doğrultusunda değerlendirilecek.
Öğrenimlerini Türkiye’deki bir üniversitenin mühendislik ve mimarlık fakültelerinde veya yurt dışında ilgili ülke makamları ve YÖK tarafından tanınan bir üniversitede tamamlayan yabancı mühendis ve mimarlar, proje bazlı ve geçici süre ile çalışma izni alarak çalışabilecekler.
Yeni düzenlemeler kimleri kapsıyor?
Türkiye’de çalışmak için başvuruda bulunan veya çalışan yabancılar.
Bir işverenin yanında mesleki eğitim görmek üzere başvuruda
bulunan veya gören yabancılar.
Staj yapmak üzere başvuruda bulunan veya staj yapan yabancılar.
Yabancı çalıştıran veya çalıştırmak üzere başvuruda bulunan kişiler.
Turkuaz Kart nedir?
Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilecek.
Turkuaz Kart uygulaması kapsamında, akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülen kişilerin, nitelikli yabancı olarak değerlendirildiği görülüyor.
Diğer taraftan, Turkuaz Kartın ilk üç yılı “geçiş süresi” olarak belirlenmiş durumda. Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilecek. Bununla birlikte, Turkuaz Kart sahibi yabancılar, Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanabilecekler. Diğer taraftan, geçici koruma sağlanan yabancılara bu madde hükümlerinin uygulanması söz konusu olmayacak.
İzinsiz yabancıya büyük para cezası
Uluslararası İşgücü Kanununda, yabancıların yasal düzenlemelere aykırı şekilde, yani çalışma izinleri olmaksızın çalışmaları durumunda uygulanacak idari para cezaları da düzenlenmiş durumda. Buna göre, alışma izni olmaksızın bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya 2 bin 400 lira, Bağımsız çalışan yabancıya 4 bin 800 lira, Yabancı çalıştıran işveren veya işveren vekiline her bir yabancı için 6 bin lira idari para cezası verilecek.
