Yaralananlar ‘gazi’ ölenler ‘sivil şehit’

Bakanlar Kurulu’nun, 3 aylığına ilan edilen olağanüstü hal (OHAL) süresince uygulanacak tedbirleri içeren kanun hükmünde kararnamesi (KHK) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. KHK’ya göre gözaltı süresinin üst sınırı 30 gün olarak belirlendi. KHK’yla, tüm kamu kurumlarında terör örgütüyle bağlantılı kişilerin ilgili bakan ya da kurum amiri tarafından meslekten ihraç edilebilecekleri, bu kişilerin bir daha doğrudan ya da dolaylı kamuda görev alamayacakları düzenlendi. Pilotların lisansının iptalinin öngörüldüğü KHK’yla, FETÖ bağlantılı olduğu değerlendirilen 35 sağlık kuruluşu, 934 okul, 109 öğrenci yurdu, 104 vakıf, 1125 dernek, 15 vakıf üniversitesi ve 19 sendika kapatıldı.

Kapatılan kurumların malları Hazine’ye devredildi. Hazine’nin bu kurumların borçlarından mesul olmadığı düzenlendi. Oluşturulacak komisyonun bağlantılı diğer kurum ve kuruluşları inceleyerek, gerekirse kapatabilmesi de düzenlendi.
KHK’ya göre darbeye karşı koyarken yaşamını yitirenler, “sivil şehit” sayılacak, ancak yakınları terörle mücadele ederken şehit düşen asker ve polislerin maddi ve manevi haklarına sahip olacak. Yaralılar için de “gazi askerler” gibi ödeme yapılacak.

Tedbirler...

Resmi Gazete’de yayımlanan kararnamede alınan tedbirler geçen çarşamba yapılan Bakanlar Kurulu’nda kararlaştırıldı. “Bu Kanun Hükmünde Kararname’nin amacı, olağanüstü hal kapsamında, darbe teşebbüsü ve terörle mücadele çerçevesinde alınması zaruri olan tedbirlerle bunlara ilişkin usul ve esasları belirlemektir” denilen kararnamede yer alan tedbirler şöyle:

- Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı veya irtibatı belirlenen özel sağlık kurum ve kuruluşları, özel öğretim kurum ve kuruluşları ile özel öğrenci yurtları ve pansiyonları, vakıf ve dernekler ile bunların iktisadi işletmeleri, vakıf yükseköğretim kurumları, sendika, federasyon ve konfederasyonlar kapatıldı. (Resmi Gazete’de kapatılan kurumlar ile ilgili liste ekleri yer aldı.)

- Kapatılan vakıfların her türlü taşınır ve taşınmazları ile mal varlığı, alacak ve hakları, belge ve evrakı Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bedelsiz olarak devredildi.

- Kapatılan vakıf yükseköğretim kurumlarının sağlık uygulama ve araştırma merkezleri ve kapatılan diğer kurum ve kuruluşlara ait olan taşınırlar ile her türlü mal varlığı, alacak ve haklar, belge ve evrak Hazine’ye devredildi.

Bakanlıklarda komisyon

- Kapatılan kurumlar dışında incelemeler sürecek. Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı belirlenen ve ekli listelerde yer almayan özel ve vakıf sağlık kurum ve kuruluşları, özel öğretim kurumları özel öğrenci yurtları ve pansiyonları, vakıflar, dernekler, vakıf yükseköğretim kurumları, sendikalar, federasyonlar, konfederasyonlarla ilgili bakanlıklarda komisyon oluşturulacak. Komisyonun teklifi ve bakan onayı ile bu kurumlar da kapatılacak, mallarına el konulacak.

- Kapatılan yükseköğretim kurumlarında kayıtlı öğrenciler, Yükseköğretim Kurulu tarafından Devlet üniversitelerine veya vakıf üniversitelerine yerleştirilecek. Öğrenciler, vakıf üniversitesine ödemeleri gereken ücreti ilgili üniversiteye ödemeye devam edecek.

Yargı mensuplarına ihraç

- Terör örgütlerine veya MGK tarafından devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen Anayasa Mahkemesi üyeleri hakkında Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’nun salt çoğunluğunca; Yargıtay daire başkanı ve üyeleri Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu’nca; Danıştay daire başkanı ve üyeleri Danıştay Başkanlık Kurulu’nca; hâkim ve savcılar hakkında Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Kurulu’nca ve Sayıştay meslek mensupları hakkında bir daire başkanı ve bir üyeden oluşan komisyonca meslekten çıkarma kararı verilebilecek.

- Hâkim ve savcı adayı olarak eğitim görenler, geçirdikleri süreye bakılmaksızın HSYK tarafından mesleğe kabul edilebilecek, böylece yargıda boşluk doğmasının önüne geçilmeye çalışılacak.

- Bu yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen; TSK personeli ilgili kuvvet komutanının teklifi, Genelkurmay Başkanı’nın inhası, Milli Savunma Bakanı’nın onayı ile kamu görevinden çıkartılacak. Jandarma personelinde ise komutanın teklifi, İçişleri Bakanı’nın onayıyla ihraçlar gerçekleşecek. Milli Savunma Bakanlığı’ndaki personel için ihraç kararını bakan verecek.

Bakan onayıyla

- Yükseköğretim Personel Kanunu’na tabi personel ise YÖK Başkanı’nın teklifi ile Yükseköğretim Kurulu’nun kararıyla kamu görevinden çıkarılacak.

- Mahalli idarelerdeki personel vali veya oluşturduğu kurulun teklifi ile İçişleri Bakanı’nca, diğer kamu kurumlarındaki işçi dahil personel kurumun en üst yöneticisinin ya da oluşturulan komisyonun teklifi, ilgili bakanın onayıyla meslekten atılacak. Bakanlık bağı olmayan kurumlarda ihraç kararını yetkili en üst amir verecek.

Kamuya dönemeyecekler

- Görevine son verilenler bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemeyecek, doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilemeyecek. Her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu üyeliği düşmüş sayılacak. Kamu görevlisi olmayan ancak suçlu bulunanlar da heyet ve komisyonlarda görev alamayacak.

- Görevden alınanların hususi pasaportlarına el konulacak.

- Görevlerine son verilenlerin silah ruhsatları ve pilot lisansları iptal edilecek.

- Bu kişiler kamu konutları ve vakıf lojmanlarından 15 gün içinde tahliye edilecek.

- Bu kişiler özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olamayacak.

Boş kadrolara yeni atama

- Kamu görevi sona erdirilen personele ait kadro ve pozisyonlara, Bütçe Kanunu ve kısıtlamalara tabi olmaksızın Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek sayıda kadro ve pozisyon için atama yapılabilecek.

- Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle haklarında idari işlem tesis edilenler ile aynı gerekçeyle haklarında suç soruşturması veya kovuşturması yürütülenler, işlemi yapan kurum ve kuruluşlarca ilgili pasaport birimine derhal bildirilecek. Bu bildirim üzerine ilgili pasaport birimlerince pasaportları iptal edilecek.

Askere sivil cezaevi

- Asker kişiler hakkında verilen tutuklama kararlarının infazı sevil cezaevlerinde yapılacak.

- Tutuklu olanların avukatları ile görüşmelerinde, toplumun ve ceza infaz kurumunun güvenliğinin tehlikeye düşürülmesi, terör örgütü veya diğer suç örgütlerinin yönlendirilmesi, bunlara emir ve tâlimat verilmesi veya yorumlarıyla gizli, açık ya da şifreli mesajlar iletilmesi ihtimalinin varlığı halinde, savcı kararıyla, teknik cihazla sesli veya görüntülü olarak kaydedilecek

- Gerekirse görüşmede görevli bulundurulacak, birbirlerine verdikleri belgelere ya da konuşmalara ilişkin tuttukları kayıtlara el konulabilecek

- Görüşme gün ve saati sınırlandırılabilecek.

- Suç amaçlı yapıldığı anlaşılırsa görüşmeye derhal son verilecek.

- Hakkında bu yönde tutanak tutulmuşsa, sulh ceza hakimi kararıyla tutuklu için avukatıyla görüş yasağı konulabilecek.

- Savcı, atanan avukatın değiştirilmesini isteyebilecek.

- Tutuklu olanlar, belgelendirilmesi koşuluyla sadece eşi, ikinci dereceye kadar kan ve birinci derece hısımları ile vasisi veya kayyımı tarafından ziyaret edilebilecek.

- Tutuklular telefonla haberleşme hakkından 15 günde bir ve sayılan kişilerle sınırlı olarak 10 dakikayı geçmemek üzere faydalanabilecek.

Sadece sicil numarası

- Tutukluların bulunduğu cezaevlerinde tutanaklara görevli personelin sadece sicili yazılacak.

- Görevli avukatın aynı suçtan soruşturma geçiriyor olduğu anlaşılırsa, avukatlık görevini üstlenmesi yasaklanabilecek.

- İfade alma, sorgu ve duruşmalarda sanığı en çok üç avukat savunabilecek.

- Duruşmada iddianame özetlenerek okunabilecek.

- Kamuya ait binaların taşınmazlarının milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatının değerlendirilmesi halinde kira sözleşmeleri resen iptal edilecek.

- KHK’daki tedbirleri uygulayanlar, bu görevleri nedeniyle hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluk altında olmayacak.

‘Askeri şehit’ statüsünde

- Darbeye karşı koyarken yaşamını yitirenler, “asker şehit” statüsünde değerlendirilecek.

- Ailelerine asker şehit aileleri kadar tazminat ödenecek.

- Dul ve yetimlere bağlanacak maaş, ölene bağlanabilecek aylıktan az olmayacak.

- Yaralılara da aynı şekilde tazminat ödenecek.

- Bu kapsama girenlerin emeklilik ikramiyeleri en yüksek devlet memuru aylığının 115 katından az olmamak üzere hesaplanacak.

30 günlük gözaltı süresi

- Anayasal düzene karşı işlenen suçlarla, terör suçlarında gözaltı süresinin üst sınırı OHAL süresince 30 gün olacak.

- Yakalanan asker kişiler askere değil adli kolluk görevlilerine teslim edilecek.

-Görev ve unvan ayrımı olmadan bütün şüpheli, mağdur ve tanık ifadelerini adli kolluk alacak.