Nüfusumuz 78.7 milyon. Aktif çalışan nüfus 20.9 milyon.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) sosyal güvenlik sistemi (SG) kapsamında emekli aylığı alanların sayısı 15.5 milyon.
SG primlerini ödedikleri halde yaş nedeniyle emekli olamayanların sayısı 7.2 milyon. Yaş nedeniyle emekli olamayanlara erken emeklilik hakkı tanınırsa, SG kapsamında emekli maaşı alacakların sayıları 22.7 milyon olacak. Çalışan 20.9 milyon nüfus, bu 22.7 milyonun emekli maaşlarıyla sağlık masraflarını karşılayacak.
SGK, emeklilere sadece maaş ödemiyor, çalışanlara ve emeklilere bağlı kişilerin sağlık masraflarını da karşılıyor. SG kapsamında olanlar, 20 milyon aktif çalışan ve 15.5 milyon emeklinin, toplam 35.5 milyonun bakmakla yükümlü olduğu kişilerinin sayısı 35.2 milyon.
Yaşa takılan 7.2 milyon kişiye emeklilik hakkı tanınmasıyla bakmakla yükümlülerin sayısı da artacak.
Ne anlama geliyor?
SSK’lı olarak çalışanlar için 8.9.1999 tarihine kadar emeklilik için iki şart vardı. (1) Sigortalılık süresi (kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl), (2) 5000 günlük prim ödenmesi. 18 Yaşında işe giren ve primini ödeyen kadınlar 38 yaşında, erkekler 43 yaşında emekli olabiliyorlardı.
1999 yılında üçüncü bir şart daha geldi: Yaş şartı. 8.9.1999 gününden önce işe girenler için kadınlarda 40 ile 58, erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişen yaş bekleme süresi getirildi. Memurlar ve Bağ-Kur’lular için de benzer düzenlemeler yapıldı.
1999 yılından önce işe başlayanlar primlerini ödemeyi tamamlasalar da işe giriş tarihlerine göre belirlenen süreleri tamamlamadan emekli olamıyorlar. İşte buna “emeklilikte yaşa takılma” deniliyor.
Emeklilikte yaşa takılanların talebi, yaş için bekleme şartının kaldırılması, primini ödeyen, 20 ve 15 yıllık süreyi, tamamlayanların emeklilik haklarının tanınması.
SGK Başkanı, yaşa takılanların erken emekliliğine karar verilmesinin bütçeye çok büyük yük getireceğini, bunun mümkün olamayacağını söylüyor.
Bütçeden katkı artıyor
Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin kapsamı çok genişledi. Nüfusumuzun tamamına yakını sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanıyor.
Fakat bunun bir bedeli var. Sosyal güvenlik harcamaları ya çalışanların cebinden çıkacak ya da devlet tarafından karşılanacak.
Bizde çalışan sayısının toplam nüfusa oranı az. Toplam nüfusun dörtte biri aktif çalışan. Aktif çalışanın cebinden çıkan sosyal güvenlik katkısı, çalışanların ve emeklilerin sağlık masraflarını, emeklilerin aylık ödemelerini karşılayamıyor.
O zaman devlet SGK’nın açıklarını kapatmak zorunda kalıyor. 2015 yılında SGK:
152 milyar TL emekli aylığı ödedi.
59.3 milyar TL çalışanların, emeklilerin ve onlara bağlı olanların sağlık harcamalarına katkı yaptı.
159.4 milyar TL aktif çalışanlardan prim topladı.
52 milyar TL harcama-prim açığı oluştu.
Devlet bütçeden SGK’ya 79.0 milyar TL transfer yapmak zorunda kaldı.
SG sistemimiz bugünkü yapısıyla bütçe desteğiyle yaşıyor. Bütçeden yapılan transferler her yıl artıyor. İşte bunun için emekli aylıklarını artırmak, emekli yaşını aşağıya çekmek mümkün olamıyor.
