Bir gezginin tuhaf notları
Batı’nın en doğusu, Doğu’nun en batısıdır İzmir.
Pek çok gezgin böyle tanımlar bu şehri...
Tarih boyunca sayısız gezgin gelmiş geçmiş İzmir’den. Mistik dünyaya yapılan yolculuğun başlangıç noktası sayılmış İzmir.
Tarihin sıfır noktasından önceki süreçte Doğu’yu tanıma merakıyla başlayan, Batı’dan Doğu’ya yapılan seyahatler, İsa’dan sonraki tarihlerde Hıristiyanlığın ilk yayılmaya başladığı kutsal toprakları görmek, o havayı koklamak ve bir anlamda kendi dinsel köklerine dönmek amacıyla yapılmış.
1500-1600’lü yıllardan sonra ise iki farklı medeniyetin siyasi, kültürel ve ekonomik ilişkileri, bu seyahatlerin yapılışında etkili olmuş. Sanayi Devrimi süreciyle sömürge alanları arayışı başlamış ve bu arayış Batı’nın Doğu ülkelerine karşı merakını tetiklemiş. Pek çok tarihi zenginliğin Anadolu topraklarından koparılıp Avrupa’ya götürülüşü bu dönemdedir. Bu dönemde Batı’dan Doğu’ya gelen gezgin sayısında büyük artış olmuş.
Ünlü şair Lord Byron, Madame Bowary’nin yazarı Gustave Flaubert, sonradan Meksika İmparatoru olan Avusturya Macaristan Arşidük Prensi Maximilian ve filmlere konu olan kadın casus Gertrude Bell, bu gezginlerden birkaçı...
Ünlü kitabın yazarı
İçlerinde yayımlanmayanlar olsa da gelen tüm gezginlerin mutlaka geziye dair notlarının yer aldığı birer seyahatnamesi bulunurdu. Çok sayıda gezginin gezi notları artık internet ortamında da kolayca bulunabiliyor.
Bu notlarda gezdiği kentleri bir bilim insanı hassasiyetiyle objektif olarak anlatanlar olduğu gibi, gördüğü ilginçlikleri biri bin yapıp abartarak anlatanlar da azımsanmayacak kadar çok.
Bunlardan biri, 1867 yılında İzmir’e gelen Samuel Clemens...
İzmir’deki Hıristiyan yaşantısından beğeniyle bahsederken Müslüman mahallesindeki hayatı aşağılayan tanımlamalarda sınır tanımayan Clemens, günlüğüne dini saplantılarının esareti altında notlar düşmüş.
Günlükten, İzmir’e dair bir iki cümle aktarayım size...
“...Müslüman evleri ağır, karanlık ve bir mezar kadar rahatsız.”
“...Çarşıdaki işyerleri sıradan bir dolaptan daha büyük değil.”
“...Her yerde kir, her yerde pire, her yerde zayıf sokak köpekleri var.”
Samuel Clemens, bu notları düşen kişinin asıl adı. Bir de yazar olarak takma adı var: Mark Twain...
‘Tom Sawyer’ın Maceraları’ adlı, dünyaca ünlü kitabın yazarı ABD’li Mark Twain...
Aziz Polikarp’ın mezarını ziyaret ettikten sonra yakınlardaki bir Ortodoks kilisesinden hatıra olarak aldığı mumu, İzmir sıcağında şapkasının altında saklayıp eriyeceğini akıl edememesi ve eriyen mumun ensesinden akışını anlatması da ilginç bir not.