Shakespeare’in ünlü karakteri Hamlet şöyle der: “İyi veya kötü diye bir şey yoktur, ama düşüncelerimiz öyle yapar.”
Dr. Başak: Çok hassas olduğunuzu ve insanların sizi sık sık incittiğini söylediniz. Terapide çalışmayı hedeflediğiniz konu bu mu?
Danışan: Aslında bana nasıl yardım edebileceğinizi tam bilmiyorum, yanlış anlamayın ama annem zorlamasa gelmezdim. İnsanlar o kadar kaba ve anlayışsız ki benim psikoloğa gelmem neyi değiştirecek bilmiyorum.
Dr. Başak: Haklısınız, etrafınızdaki insanların davranışları ve düşünce yapılarıyla ilgili çok fazla bir şey yapamayız ama onlarla baş etmeniz konusunda size yardımcı olabilirim.
Danışan: İşte bu beni çok kızdırıyor, doğrusunu söylemek gerekirse. İnsanlar, kabalık, saygısızlık, düşüncesizlik yapsın, istedikleri gibi davransın, onlarla baş etmeyi öğrenmek için ben psikoloğa geleyim.
Dr. Başak: Bir psikoloğa gitmemek, bu konular üzerine konuşmamak, yardım almamak da seçiminiz olabilirdi. Peki, gelmeseydiniz ve ‘sık sık incinmeye’ devam etseydiniz hayatınız nasıl olurdu?
Danışan: İncitilmek ve kırılmak çok hoş duygular değil, böyle devam ederse hep mutsuz, yalnız ve kızgın olma ihtimalim var. Bunu istemiyorum elbette.
Dr. Başak: Size bazı yöntemler öğreteceğim ve bu yöntemlerin nasıl kullanıldığını zaman zaman deneyerek de göstereceğim. Amacımız, bu yöntemleri kullanma becerinizi iyice geliştirerek, tüm yaşantınız boyunca kullanabilmenizi sağlamak olacak.
Danışan: Tamam. Yani iş yine bende bitiyor.
Dr. Başak: Evet. Düşünceleriniz ve duygularınız arasındaki ilişkiyi, düşüncelerinizin duygularınızı nasıl etkilediğini fark ettikçe, duygularınızla baş etmek daha kolaylaşacak.
Danışan: Bunu tam anlayamadım, biraz daha açıklar mısınız?
Dr. Başak: Örnekle açıklayayım. Geçtiğimiz günlerde incinmenize sebep olan bir olay yaşadınız mı?
Danışan: Daha bu sabah oldu. Annemle kahvaltı ediyorduk, annemin suratı çok asıktı. Biraz konuşmaya çalıştım, soru sordum ama benimle hiç gönüllü konuşmadı.
Dr. Başak: O an aklınızdan ne geçti?
Danışan: “Ben onun umurunda bile değilim” diye düşündüm.
Dr. Başak: Bu düşünceler sonrasında ne hissettiniz?
Danışan: Çok mutsuz hissettim.
Dr. Başak: “Onun umurunda bile değilim” diye düşündüğünüzde, ‘mutsuz’ hissettiniz. Bu düşünce yerine yeni bir düşünce bulmaya çalışalım. Annenizin size cevap vermeme nedeni başka ne olabilir?
Danışan: Belki aklı bir şeyle meşguldü.
Dr. Başak: Böyle düşünseydiniz yine mutsuz olur muydunuz?
Danışan: Olmazdım. Nesi var acaba diye merak ederdim.
Dr. Başak: Düşüncelerinizin,duygularınızı nasıl etkilediğine iyi bir örnek verdiniz. Duygularımız da davranışlarımızı etkiler. Yani mutsuz hissettiğinizde annenize mutsuz veya olumsuz davranma olasılığınız daha yüksek.
Danışan: Ne demek istediğinizi anladım. Düşüncelerim hislerimi, hislerim de davranışlarımı etkiliyor.
Dr. Başak: Evet. Bu nedenle, karşımızdaki insanları veya olayları değiştiremesek bile onlarla ilgili düşünce ve duygularımızı değiştirebiliriz. Size bir örnek vereceğim. Diyelim sokağınızda bir dilenci var ve akli dengesi yerinde değil. Sabahtan akşama kadar gelene geçene küfür ediyor. Bu adamın yanından gün boyunca onlarca insan geçiyor. Adam herkese aynı şekilde küfür etse de insanların adama karşı düşünceleri, duyguları ve davranışları, tepkileri farklı olacaktır.
Danışan: Bana biri küfür etse çok kızarım.
Dr. Başak: 1’inci kişi “Bu küfürler ne kadar ayıp” diye düşünürek utanç duyabilir; 2’nci kişi “O kim oluyor da bana böyle küfür ediyor” diye düşünürek, kızgınlık duyabilir; 3’üncü kişi “Ona haddini bildirmem lazım” diye düşünerek, kızgınlık hisedip adama geri küfür edebilir; 4’üncü kişi “Bu adam çok tehlikeli, bana saldırabilir” diye düşünürek korkabilir; 5’inci kişi “Ah zavallım, kafayı sıyırmış” diye düşünerek, içinden gülebilir.
Danışan: Ben de 5’inci kişi gibi, “Adam kafayı sıyırmış” diye düşünseydim, kızgınlık duymayacaktım.
Dr. Başak: Çok doğru. Zamanla, düşünce, duygu ve davranışlarınızın arasındaki ilişkinin farkını anladıkça, duygularınızla baş etmenin çok daha kolay olacağını da öğrenmiş olacaksınız.
Psikoterapi diyalogları yaşanmış hikayelerden esinlenerek, psikoterapi sürecinde kullanılan yöntemlere örnek oluşturmak amacıyla yaratılmıştır. İçeriği psikolojideki bilimsel gelişmelere paralel olmakla beraber, genel bilgilendirme ve tavsiye niteliğindedir.
