Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, işsiz sayısı 2013 yılında bir önceki yıla göre 229 bin kişi artarak 2 milyon 747 bin kişiye ulaştı. 15-24 yaş grubundaki genç nüfusta işsizlik ise yüzde 18.7 oldu.
İşsizlikte yaşanan bu artış eğiliminin 2014 yılında da değişmeyeceği söylenebilir. Türkiye işgücü piyasasının kendine özgü sorunları bu fikri güçlendiriyor. İŞKUR’un iller bazında kapsayan araştırması bu yapısal sorunlara dikkat çeken çarpıcı örneklerle dolu.
258 bin işçi aranıyor
Verilere göre, Türkiye çapında doldurulamayan 258 bin “açık iş pozisyonu” var. Ancak, bu işlerde çalışacak insan bulunamıyor. İşte bu durum yapısal sorunlarımızın en önde geleni. Yani işverenler istedikleri nitelikte, vasıfta çalışan bulamıyor. Tabi ki sorunun temelinde eğitim politikaları ve yanlış mesleki yönlendirme var. Veriler içinde İstanbul’a ait olanları ilginç. İstanbul’a göç yüzde 4.66 oranıyla en fazla Ankara’dan gelmiş.
En çok işsiz İstanbul’da
İstanbul’da işsizlik oranı yüzde 11.3 ile Türkiye ortalamasının üzerinde. İstanbul’da eleman arayan işyerlerinin sayısı Türkiye ortalamasının üzerinde. İstanbul’da 58 bin 619 işyerinin yüzde 31’i eleman ihtiyacı duyuyor. Türkiye’de ise her 100 işyerinden 28’inin eleman ihtiyacı var. Bu konudaki bir başka veri ise açık iş yani doldurulamayan işlerin oranı. İstanbul genelinde 97 bin 983 açık iş var.
Açık iş oranı yüzde 4.91. Bir başka deyişle İstanbul’da her 100 kadronun 95’i dolu durumda iken, doldurulmayı bekleyen 5 kişilik kadro var. Açık işler en fazla “imalat”, “konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri” ve “toptan ve perakende ticaret” sektörlerinde.
Mesleklere göre açık işlere bakıldığında, İstanbul’da 727 meslekte 97 bin 983 açık iş varken Türkiye’de 2 bin 368 meslekte 258 bin 81 açık iş var. Açık işlerin yüzde 38’i İstanbul’da. İstanbul’da 12 bin kişi ve Türkiye’de 21 bin kişi ile en fazla açık işin “makineci (dikiş) mesleğinde” bulunuyor. Güvenlik görevlisi, temizlik görevlisi ve çağrı merkezi görevlisi meslekleri de açık işin en fazla görüldüğü meslekler.
Ankara’nın işgücü piyasası detaylarına baktığımızda Türkiye genelindeki mesleksizlik probleminin burada da sürüyor.
‘Açık işler’...
Ankara’da açık işler en çok gaz altı kaynakçılığında. Yine kaynakçılık, iş makineleri operatörlüğü ve CNC torna tezgah operatörlüğü de açık işlerin yoğunlaştığı meslekler. Yani mesleksizlik olduğu için pek çok işsiz olmasına rağmen Ankara’da işverenler bu meslekte eleman sıkıntısı çekiyor. Ankara’daki işverenler temininde güçlük çektikleri meslekler için en çok “istedikleri meslekte yeterli eleman olmamasını” göstermiş. Yani mesleksizliği işverenler de teyit etmiş.
İzmir’deki işverenlerin en çok dikiş makinesi başında çalışacak eleman ihtiyacı var. İzmir’deki açık işlerin yüzde 12’si bu meslekte. İzmir’de açık işler için gerekli eğitim düzeyi ise çarpıcı sonuçlar ortaya koyuyor. Açık işler için talep edilen eğitim düzeyi sıralamasında “fark etmez” yüzde 21.9 ile ilk sırada. “Lise altı” ve “mesleki eğitim” ise yüzde 25.1 ve yüzde 18 ile ikinci ve üçüncü sırada. Yani işverenler eğitim düzeyinden çok mesleki yeterliliği önemsiyor. Yani eğitim düzeyi ile mesleksizlik problemi çözülmüyor. Bu da Türkiye işgücü piyasasının bir başka sorun alanı.
Temini güç meslekler...
Araştırmaya göre; İstanbul’da en fazla “tesis ve makine operatörleri” ile “montajcı” temininde güçlük çekilen meslek grupları. Türkiye genelinde ise sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışan temininde güçlük çekiliyor. Yani gerek İstanbul gerekse tüm Türkiye’de en fazla temininde güçlük çekilen mesleklerin yarısından fazlası bu iki meslek grubunda. İstanbul’da işverenler, temininde güçlük çekilme nedeni olarak, ilk sırada yüzde 54 oranında “gerekli mesleki beceriye/niteliğe sahip eleman bulunamamasını” ifade etmiş.
Artış yaşanacaklar...
Araştırmaya göre, istihdam artışı beklenen mesleklerin en başında dikiş makinesi operatörü geliyor. Güvenlik görevlisi, temizlik elemanı, beden işçisi ve satış danışmanlığı listenin devamında. Yani hizmet sektörü istihdamı ile inşaat sektöründeki gelişimin devam edeceği ve bu sektörlerdeki mesleklerin istihdamında bir artış gözleneceği düşünülüyor.
İŞKUR’un 2013 yılında açmış olduğu mesleki eğitim kurslarında toplam 220 bin kişi eğitim almış. Mesleki becerilerini geliştiren kişiler işgücü piyasasında daha kolay istihdam edilebilir hale gelmiş. Mesleksizlik sorununun çözülmesi açısından bu
nokta çok önemli.
