Diz, vücuttaki en karmaşık ve en büyük eklemlerden biridir. Gün içinde fazla kullanıldığı için yaralanma ve incinme olasılığı da çoktur. Konu diz olduğunda, karmaşık yapısından dolayı pek çok farklı sorun söz konusu olabilir.
Diz ağrısının yeri ve şiddeti, sorunun neden kaynaklandığına bağlı olarak değişir. Ağrıya eşlik eden bazı diğer belirtiler şişme, sertlik, kızarıklık, dokunulduğunda sıcaklık, çıtırdama sesi, kilitlenme ya da dizi tamamen düz hale getirememe olabilir.
Ani ağrı genelde dizin zorlanması ya da aniden incitilmesinden kaynaklanır. Diz eklemi, vücudun tüm ağırlığını taşıdığı ve koşma ya da zıplama sırasında ekstra kuvvet harcadığı için hasara ve ağrıya çok yatkındır. Bu yüzden normalin üzerinde kilosu olan insanlarda diz ağrısı görülmesi ihtimali yüksektir. İki dizde birden olan ağrı genelde kireçlenme kaynaklıdır, ağrı tek dizde ise sebepler farklı olabilir.
Dizlerimiz neden ağrır?
Zorlama: Eğer dizinizin alışık olduğunuzdan daha fazla kullandığınız için ağrıdığını düşünüyorsanız; dokuların gerilmesinden kaynaklı zorlama ağrısı çekiyorsunuzdur ve bu durum geçicidir.
Burkulma ya da incinme yoksa, evde bakım yaparak ağrının kısa sürede geçmesini sağlayabilirsiniz. Bunun tekrarlamasına engel olmak içinse;
- Egzersize başlamadan ısının, bittikten sonra esneme hareketleri yapın.
- Egzersiz seviyenizi yavaş yavaş artırın.
- Vücudunuzu destekleyecek doğru spor ayakkabıyı kullanın.
- Diz eklemine zarar vermeden yapılabilecek düşük etkili sporları (yüzme gibi) deneyebilirsiniz.
Menisküs: Dizin üst ve alt bacak kemikleri arasında bulunan lastiğimsi ara dokuya menisküs denir. Bu doku, amortisör gibi hareket eder. Yaş ilerledikçe menisküs yıpranabilir, orta yaş ve üzeri kişilerde görülen diz ağrısının nedeni genelde budur. Menisküs; diz eklemindeki ani bükülme, şişme ve kilitlenme sonrası zarar görmüş de olabilir. Belirtiler tedavisiz de geçebilir fakat zedelenmiş dokunun düzeltilmesi için operasyon gerekebilir.
Kireçlenme: Yaşlı insanlardaki tekrarlanan diz ağrısı ataklarının en yaygın sebebi olan osteoartrit diz ekleminin dışındaki koruyucu kıkırdakta ve çevresinde oluşan hafif şişliklere neden olur.
Kireçlenme ayrıca; diz arkasında Baker Kisti ya da popliteal kist denen acılı ve sıvı dolu şişliklere yol açabilir. Daha önce diz yaralanması atlatmış ya da aşırı kilolu gençlerde de bu hastalık görülebilir.
Diz ön ağrısı nedir?
Diz ön ağrısı, diz kapağı arkasında hissedilen ağrıdır. Birçok farklı adla anılır. Patello - femoral bozukluk, patellar uyumsuzluk, koşucu dizi ve kondromalazi gibi.
İki farklı mekanizmayla ortaya çıkabilir: Sportif aktivite sırasında diziniz bükülüyken, üzerine düşme sonrası ani olarak veya diz hareketlerinin tekrarlı bir şekilde aşırı yapıldığı koşma, yürüme, sıçrama veya bisiklete binme gibi sportif aktivitelere bağlı gelişebilir.
Şikayetler yavaş yavaş artar. Kadınlarda anatomik nedenlerden dolayı diz eklemine fazla yük bindiğinden erkeklere göre 3 - 4 kat daha fazla görülür. Yüksek topuk ayakkabı giymek de önemli bir nedendir. Bunun dışında yukarıda da bahsedildiği gibi tekrarlayan diz hareketinin aşırı yapıldığı spor branşlarında karşımıza çıkar.
En önemli şikayet, diz kapağı arkasında hissedilen ağrıdır. Bu ağrı yürürken, koşarken veya uzun süre oturma sonucu ortaya çıkar. Tipik bir özellik olarak hastalar uzun süre oturduğunda, diz ön tarafta ortaya çıkan ağrıyı azaltabilmek için kişiyi dizlerini uzatmaya zorlar. Ağrı genellikle yokuş aşağı yürürken veya merdiven inerken artış gösterir. Dizde zaman zaman şişlik olabilir ve diz ekleminin hareketleri sırasında ‘kıtırtı’ sesi duyulabilir.
Tedavi seçenekleri
Dinlenme: Diz ağrısında en yaygın tedavi iltihabın inmesini sağlamak için eklemi dinlendirmektir.
Buz ve ısı uygulama: Buz paketleri ve ısı pedleri diz ağrısı için en sık kullanılan tedavilerdir. Kireçlenme ve iltihap gibi durumlarda ısı uygulanması ağrıyı hafifletir. Şişmeyi engellemek için soğuk uygulama yapılabilir.
Dizi çevreleyen kasların ve tendonların esnetilmesi ağrının azalmasına destek olabilir.
Fizik tedavi: Uyluk kası iç tarafını güçlendiren özel birtakım egzersizler yaptırılır. Ayrıca bu kas grubuna yönelik elektriksel kas uyarım cihazlarıyla tedavi de yapılabilir. Doktorunuz tarafından gerekli görülürse geçici bir süre diz kapağına yönelik bantlama ve/veya özel dizlik uygulanabilir. İlk dönemdeki ağrı yakınmanızda gerileme elde edildikten sonra bu yaralanmanın ortaya çıkma nedenleri (anatomik sorunlar, antrenman hataları gibi) saptanarak önlemler alınır.
Kortizon enjeksiyonları: Kortizon; iltihabı tedavi eden güçlü bir ilaçtır ve diz ağrısının yaygın bir nedeni iltihaplanmadır.
İlaç tedavisi: Antienflamatuar ilaçlar kullanılarak ağrı ve enflamasyon adı verilen şişlik ve kızarıklık azaltılır.
Cerrahi tedavi: Özellikle menisküs hastalıkları başta olmak üzere, diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen hastalıklarda cerrahi tedavi tercih edilir.
Ne zaman doktora gitmeli?
- Dizinize ağırlık veremiyorsanız
- Dizde belirgin şişlik olduğunda
- Bükmekte ya da düz hale getirmekte zorluk çektiğinizde
- Diz veya bacakta gözle görülür şekil bozukluğu olduğunda
- Ağrı, şişlik ve kızarıklığın yanı sıra ateşiniz de yükseldiğinde
- Diziniz tutmadığı için düştüğünüzde.