Haşimato neden arttı?
Bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması sonucu oluşan bu hastalık, acaba neden bu kadar arttı?
İlk olarak 1912 yılında, Japon hekim Hakaru Haşimato’nun tanımladığı bu hastalık, 1970’li, ‘80’lı yıllara kadar son derece nadir görülürdü. Öyle ki, bundan 30-40 sene öncesine kadar emekli olan bir doktor, meslek hayatı boyunca tek bir Haşimato hastası görmeden emekli olurdu. Gelin görün ki Haşimato artık son derece yaygın rastlanan bir sağlık problemi haline geldi.
Haşimato bir otoimmün hastalıktır. Otoimmün hastalıklarda, bağışıklık sisteminin kodlaması bozulur ve vücut dokularına saldırmaya başlar. Haşimato hastalığında, bağışıklık sistemi tiroid bezine saldırır.
Bu hastalık genelde kadınları tehdit etmekle birlikte, erkeklerde de görülür. Unutkanlık, depresyon, kilo alma, yorgunluk gibi belirtiler geliştiğinde, akla ilk gelmesi gereken hastalıklardan bir tanesi, Haşimato hastalığıdır.
Orkestra şefi
Gırtlağımızın ön kısmında bulunan ve bir kelebeği andıran tiroid bezi, hayati önem taşıyan hormonlar salgılar. Hücreler arası iletişimden, organların kusursuz bir şekilde çalışmasına kadar vücuttaki tüm metabolik faaliyetler, tıpkı bir orkestra şefi gibi tiroid bezi tarafından yönetilir. Haşimato, genellikle tiroid bezinin az çalışmasına (hipotiroidi) neden olsa da, kimi zaman da tiroidin aşırı çalışmasına (hipertiroidi) neden olabilir. Birbirinin zıttı olan bu iki tablo, bir döngü şeklinde yer değiştirerek tiroidin bir dönem az, bir dönem çok çalışması şeklinde ortaya çıkabilir.
Bu tablo, hastalığa beklenmedik, önceden kestirilemez bir seyir verir. Hastalarda, tiroide karşı antikorlar (Anti TG ve Ant TPO) yüksek bulunur.
Masum kurban
Tüm modern zaman hastalıkları gibi Haşimato’nun perde arkasında beslenmenin bozulması, gıda alerjileri, kimyasal toksinler, ağır metal zehirlenmesi gibi faktörler olduğu düşünülüyor. Ama Haşimato açısından baş zanlı glutendir. Buğdayın muhteviyatındaki glutenin içinde gliadin diye bir protein bulunur. Bu proteinin aminoasit dizilimi ile tiroid bezinin aminoasit dizilimi birbirine çok benzer. Yani Türkçesi, tiroid bezinin yapısı ile glütenin yapısı birbirine benzer. Tabii bağışıklık sistemi glutene saldırırken tiroid bezi de sırf glutene benzediği için dayak yer! Yani, Haşimato hastalığına sebep olan otoimmün reaksiyonun bir numaralı tetikçisi, glutendir.
Bu yüzden Haşimato hastalığının tedavisinde ilk yapılması gereken tüm buğday ürünlerinin kesilmesidir (1).Hastalığı tetikleyen ve hastalığın tedavisinde mutlaka göz önüne alınması gereken diğer faktörlere de bakalım dilerseniz.
Selenyum eksikliği: Selenyum sağlıklı tiroid fonksiyonları için çok önemli bir mineraldir(2). Eksikliği tiroid hastalıklarına yol açar. Amalgam dolguların içindeki cıva selenyumu bağlar ve tiroid sorunlarına yol açar.
İyot eksikliği: İyot sağlıklı tiroid fonksiyonları için son derece önemli bir mineraldir. İyot olmadan tiroid hormonları yapılamaz.
Dikkat: Hem iyot, hem de selenyumun fazlalığı da eksikliği de tehlikelidir. Kan seviyelerine bakılarak doktor kontrolünde takviye edilmelidirler. Lütfen kendi kendinize iyot ve selenyum takviyesi almayınız.
1 “The Effect of Gluten-Free Diet on Thyroid Autoimmunity in Drug-Naïve Women with Hashimoto’s Thyroiditis: A Pilot Study.” Krysiak R, Szkróbka W, Exp Clin Endocrinol Diabetes. 2018 Jul 30.
2 “Selenium Supplementation for Hashimoto’s Thyroiditis” Van Zuuren, AY Albusta, B. Carter, Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 6;(6): CD010223.
HAŞİMATO BELİRTİLERİNİ ATLAMAYIN
Haşimato’da tiroidin az çalışmasına ya da çok çalışmasına bağlı semptomlar görülebilir. Aşağıdakiler tanıdık geliyorsa doktorunuzdan Haşimato olasılığını araştırmasını isteyin.
- Sürekli uyku hâli ya da uykusuzluk.
- Halsizlik, bitkinlik ve enerji eksikliği.
- Kilo almaya ya da kilo vermeye eğilim.
- Sürekli mutsuz ve depresyonda hissetmek ya da panik atak, kaygı gibi duygu durum bozuklukları.
- Kabızlık veya ishal gibi bağırsak fonksiyonlarındaki sorunlar.
- Kalpte ritim bozukluğu.
- Saç dökülmesi, kırılgan saç telleri ya da cilt kuruluğu gibi problemler.
- Çok üşümek ya da aksine sıcağa tahammülsüzlük.
Haşimato hastaları için beslenme kılavuzu
HAYIR!
İşlenmiş yiyecekler: Katkı maddeleriyle, kimyasallarla, şekerle dolu yiyecekler yasak. Dengeli bir bağışıklık sistemi için onu düşmanlara maruz bırakmamanız gerekiyor.
Buğday ürünleri: Haşimato hastaları tüm buğday ürünlerinden uzak durmalı.
Tahıllar: Genetiğine müdahale edilmiş buğday kadar agresif olmasa da tüm tahıllar gluten içerir.
Karalahana: Karadenizlilerde çok fazla tiroid sorunu görülmesinin başlıca nedeni diyetlerinde çok fazla karalahana olmasıdır. Bu sebze iyot emilimini önler.
Antep ve çam fıstığı: İyot emilimini önleyen Antep fıstığı ve çam fıstığı da yasaklılar listesinde. Haşimato hastaları her ikisinden de uzak durmalı.
Soya: Tiroid hormonlarını baskıladığı için soya ve soya ürünleri yasak. Sadece Haşimato hastaları değil herkes soyadan uzak durmalı. Dünyada GDO’lu olmayan soya kalmamıştır.
Hazır köfteler: Paketlerde satılan köftelerin ucuzluğu hiç dikkatinizi çekti mi? Kıyma yerine soyayla yapılıyorlar da ondan. Uzak durun!
EVET!
Doğal beslenme: Temel prensip doğal ve mevsimsel beslenme olmalı. Haşimato hastalarının tarım ilaçları gibi toksinlere olan maruziyeti azaltılmalı tabii bu sağlıklı yaşamak isteyen herkes için geçerli!
Sağlıklı yağlar: Haşimato hastalarının diyetinde bol miktarda soğuk sıkma sızma zeytinyağı, halis tereyağı ve Hindistan cevizi yağı bulunmalı.
Balık: Deniz balıkları bol miktarda iyot içerir. Bol bol tüketilmelidir. Sardalye, hamsi gibi ağır metaller içermeyen küçük balıkları tercih edin.
Kaya tuzu: Tiroid hastalıklarını önlemek için alınan önlemlerden biri de sofra tuzunun içine iyot katılmasıdır. Ama zararlı maddeler içeren rafine tuzlar yerine doğal olarak iyot zengini olan kaya tuzunu tercih edin.
Soğan ve sarımsak: Selenyum açısından zengin birer kaynak olan soğan ve sarımsak aynı zamanda iyot da içerir.
Yumurta: Listeye selenyum zengini serbest gezen tavuk yumurtasını da eklemeyi unutmayın.
Ay çekirdeği: Bol miktarda selenyum içerdiği için Haşimato hastalarının tüketmesinde fayda var. Keza ceviz de öyle.
