Tatlı zehir
Yaz yaklaşıyor. Diyet furyası başladı. Zayıflamaya çalışan herkes diyet içeceklere yöneldi, şeker niyetine çaya, kahveye tatlandırıcılar atılıyor… Bu zehirlerin tehlikelerine dikkat çekmenin tam zamanı!
Kilo vermek ya da kilonuzu korumak için aldığınız tatlandırıcıların, düşünülenin aksine kilo aldırdığını hatırlatarak yazımıza başlayalım dilerseniz. Bu zehirlerin insülin direncine neden olduğunu gösteren bilimsel araştırmalar1 var. İnsülin direnci daha çok acıkmanıza ve daha çok yemek yemenize neden olur. Kilo almanıza neden olan metabolik bir sorundur ve Tip 2 diyabete, kalp krizine giden yolun ilk durağıdır.
Ürkütücü gerçekler
Diyet içeceklerden pastillere, sakızlardan öksürük şuruplarına kadar pek çok yerde karşımıza çıkan aspartam ilk olarak 1965 yılında geliştirildi. Bilim insanları bu zehrin yiyecek endüstrisinde kullanılmasına öyle büyük bir tepki gösterdi ki, diyet yiyeceklerin, diyet içeceklerin içine girmesi için firmaların 15 yıl uğraşması gerekti. Aspartamın sağlık üstündeki etkisini araştıran pek çok çalışmadan birkaçına bakalım.
- 60 bin kadının 10 yıl boyunca takip edildiği bir çalışma2, günde sadece iki tane diyet içecek tüketen kadınlarda kalp krizi riskinin önemli ölçüde arttığını gösteriyor.
- 2017’de yapılan başka bir çalışma3 ise diyet içecekleri yüksek tansiyon ve kardiyovasküler sorunlarla ilişkilendiriyor.
- Düzenli olarak diyet içecek tüketenlerde bunama riski üç kat artıyor4.
- Yine haftada altı adet diyet içecek tüketmek bile inme riskinizi üçe katlıyor4.
- Harvard’lı bilim insanlarının 2012 yılında yayınladıkları bir çalışma5 suni tatlandırıcılar ile lenfoma ve lösemi arasında bir ilişki olduğunu işaret ediyor.
“Tamamen doğal” yalanı
Aspartam zararlı da 1998’de tamamen doğal olduğu iddiasıyla piyasaya çıkarılan, Sucralose zararsız mı peki? Gerçek şeker molekülünden üretildiği için sağlıklı algısı yaratılmaya çalışsa da, işin aslı hiç de öyle değil. Şeker molekülünün dönüştüğü sucralose adlı kimyasalın keşfedilişi bile sinir bozucu. Kimyagerler yeni bir böcek ilacı üretmek için çalışırken bu kimyasal ortaya çıkmış! 2012 yılında Londra’daki kanser kongresine sunulan bilgiler bir farkındalık yaratarak, Sucralose’un üzerinde yazılı olan “güvenli” ibaresinin “Dikkatli olun” şeklinde değiştirilmesine neden oldu.
Sağlıklı olarak lanse edilen kimyasal tatlandırıcı, kanserle ilişkilendirilmişti. 2016’da yayınlanan başka bir araştırma da bu ilişkiyi tescilledi. Farklı dozlarda Sucralose6 verilen farelerde kanserli tümörler ve lösemi ortaya çıkıyor, doz arttıkça kanser riski de artıyordu. Bu çalışmayla birlikte marka yeni bir darbe daha aldı: Artık ürünlerin üstünde “Dikkatli olun” değil “kaçının” yazılması gerekiyordu.
Unutmayın: Sucralose da dahil olmak üzere tüm tatlandırıcılar, mide bulantısı, baş dönmesi, halsizlik, unutkanlığa neden olabilir. Ama uzun vadeli riskler çok daha korkutucu:
- Beyin tümörleri7
- Depresyon
- Epilepsi
- Kronik halsizlik sendromu
- Diyabet
- Multipl Skleroz (MS)
- Alzheimer
- Parkinson hastalığı
- Lenf bezi kanserleri
Tüm bunlar yetmezmiş gibi, içinde aspartam bulunan gazlı diyet içeceklerle ilgili yeni bir sağlık tehdidi daha keşfedildi. Diyet içeceğiniz markette veya nakliye sırasında 30 derecenin üstünde bir ısıya maruz kaldıysa, içindeki aspartam parçalanarak daha da toksik bir hal alıyor. Isının etkisiyle ortaya çıkan bu kimyasal, Amerikan Çevresel Korunma Ajansı (EPA) tarafından bir zehir olarak tanımlanmış8.
Tatlandırıcısız yaşam için öneriler
1. Suni tatlandırıcılardan kaçınmak için tüm diyet ürünlerden uzak durun.
2. Gazlı diyet içeceklere ağzınızı sürmeyin -tabii diyet olmayanlara da!
4. Çayınızı tatlandırıcı, şeker kullanmadan; Türk kahvenizi sade için. Çayı şekersiz içmek zor geliyorsa, içine birkaç damla limon sıkın.
5. Unutmayın: Kilo vermek için içtiğiniz diyet içecekler aksine kilo aldırır! Bu tüm suni tatlandırıcılar için geçerli.
Şeker molekülünden yola çıkılarak yaratılan ama en sonunda kimyasal bir tatlandırıcıya dönüşen başka maddeler de var. Şekere kıyasla kalorileri daha düşük olduğu için diş macunlarında, ağız gargaralarında, pastillerde, öksürük şuruplarında, sakızlarda, salata soslarında, şekerlerde sık sık kullanılan bu maddelere dikkat! Etikette maltitol ya da maltitol şurubu, Sorbitol, xylitol ya da ksilitol gibi isimlerle karşınıza çıkacaklar.
---------------------------------------------------------------------------------
1 The Association Between Artificial Sweeteners and Obesity. Curr Gastroenterol Rep. 2017 Nov 21;19(12):64. doi: 10.1007/s11894-017-0602-9.
2 “Diet Drink Consumption and the Risk of Cardiovascular Events: A Report from the Women’s Health Initiative” Ankur Vyas, MD, Linda Rubenstein, PhD, Jennifer Robinson, Gen Intern Med. 2015 Apr; 30(4): 462468. Published online 2014 Dec 17. doi: 10.1007/s11606-014-3098-0
3 “Nonnutritive sweeteners and cardiometabolic health: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials and prospective cohort studies” CMAJ July 17, 2017 189 (28) E929-E939; DOI: https://doi.org/10.1503/cmaj.161390
4 “Sugar- and Artificially Sweetened Beverages and the Risks of Incident Stroke and Dementia: A Prospective Cohort Study” Stroke. 2017 May;48(5):1139-1146. doi: 10.1161/STROKEAHA.116.016027.
5 “Consumption of artificial sweetener and sugar-containing soda and risk of lymphoma and leukemia in men and women” Am J Clin Nutr. 2012 Dec;96(6):1419-28. doi: 10.3945/ajcn.111.030833. Epub 2012 Oct 24.
6 Sucralose administered in feed, beginning prenatally through lifespan, induces hematopoietic neoplasias in male swiss mice
7 Increasing brain cancer rates: is there a link to aspartame?” Olney JW. Farber NB, Spitznagel E, Robins LN. J Neuropathol Experimental Neurol. 1996:55:1115-1123.
8 Journal of Applied Nutrition Volume 36, Number 1, 1984, Aspartame: Methanol and the Public Health, Woodrow Monte, Ph. D
