İngiltere’nin Kıbrıs’a dönüşü - 1

Bülent AKARCALI Sağlık ve Turizm eski bakanı

Uzun bir süredir Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki gelişmeler hakkında sessiz kalan İngiltere’nin bölgede hareketlenmeye başladığını, devreye girme kararı aldığını ve bu yönde, Dışişleri Bakanı Dominic Raab’ın taraflarla bilgi alışverişi yaptığını görüyoruz.

Yüz yıl boyunca Kıbrıs’ı yönetmiş şu anda Kıbrıs’ta, 3.000 askerin konuşlandığı iki büyük askeri üsse sahip, dolayısıyla Doğu Akdeniz’deki gelişmelerle çok yakından ilgilenmesi gereken İngiltere’nin şimdiye kadar olan sessizliğinin nedeni, The Times gazetesinin haberine göre “son 5 yıldır Brexit’ten dolayı uluslararası alanda geri durulmuş” olması.

Sonuç olarak, İspanya’da Cebel-ü-Tarık Kayası ile Akdeniz’in giriş kapısını elinde tutan İngiltere, 2021’de Akdeniz’in doğusu da benden sorulur hatırlatması yaparak, bölgede asli bir oyuncu olarak ortaya çıkma kararı almış ve bunu uygulamaya geçmiştir.

Osmanlı döneminden itibaren Hindistan’a giden deniz ve kara yollarını elinde tutmak İngiltere’nin bölgeye bakış ve politikalarının temelini oluşturmuştur.

1 Haziran 1789’da Mısır’ı işgal için İskenderiye’ye çıkan Napolyon’un donanmasını, tam bir ay sonra, 1 Temmuz 1789’da yok ederek bölgedeki gücünü hissettirmiştir.

1878’de Kıbrıs’ı yıllık 22.936 altın kese karşılığı Osmanlı’dan emanet aldıktan sonra 1882’de Mısır’ı işgal ederek Doğu Akdeniz’in tartışmaz gücü olmuştur.

Rusya’ya karşı tavrı

İngiltere’nin bu hakimiyeti Rus Çarlarının sıcak sulara inme hayallerini de söndürmüştür, ta ki Suriye savaşı sayesinde Rusya’nın gelip bölgeye yerleşmesine kadar.

2. Dünya savaşında Sovyet Rusya ile Nazi Almanya’sına karşı müşterek hareket etmişlerse de bu fazla sürmemiş ve Churchill Sovyetlerin Avrupa’da işgal ettikleri ülkeleri kastederek “Demir Perde” tabirini diplomasiye kazandırıp Sovyetlere yönelik soğuk savaşı başlatmanın mimarlarından olmuştur.

Acaba benzer durum mu ortaya çıkıyor diye sormamak mümkün değil?

İngiltere’nin 1960 Kıbrıs devletinin kuruluş anlaşmasında yer alan   Ağrotur (Akrotiri) ve Dikelya üslerinin tam karşılarına düşen Rusya’nın Suriye Lazkiye Hmeymin havaalanında oluşturdukları hava kuvvetleri üssü ile daha güneyde olan Tarsus’ta büyük askeri üssün Londra tarafından hoş karşılanmadığı bir gerçektir.

Yunanistan’la yakınlık

İngiliz Krallığı Yunanistan’la yakın aile bağlarına sahiptir. Mevcut kralın annesi Yunanlı dindar Ortodoks bir hanımdı. Mora isyanını en çok destekleyen ve 1919’da Yunanlıların İzmir’i işgalini teşvik edip destek veren yine İngiltere idi.

Buna karşın Mustafa Kemal’in ayağına kadar gelip ziyaret etme nezaketini gösteren yine İngiltere ve onun kralı idi.

İngilizlerden çok şey öğrenmiş olan Amerikalıların nezaket konusunda biraz tembel öğrenci olmuşlardır. Adadaki iki büyük üs nedeniyle, İngiliz terazisinde Rum kesimi ve tek devletli bir yapı ağır basar görünse de ABD’ye nazaran daha gerçekçi olan İngiltere’nin Kıbrıs konusunda ABD Başkanı ve Dışişleri Bakanı gibi ön yargılı olmayacaklarını ümit ediyorum.

Londra’da ciddi bir Rum lobisi yoktur, buna karşın Kıbrıs Türklerinin, iyi eğitim almış, İngilizce konuşan, iyi örgütlenmiş ve İngiliz vatandaşlığına sahip olmaları da KKTC’nin lehine unsurlardır.

YARIN DEVAM EDECEK

Bülent AKARCALI Sağlık ve Turizm eski bakanı