Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun (GRECO) Türkiye hakkında hazırladığı iki rapordan biri olan “Türkiye Uygunluk Raporu”nun yayımlanması konusunda Ankara’dan uzun süre izin çıkmamıştı.
Ankara’ya 28.2.2008’de sunulan raporun yayımlanması konusunda izin nihayet çıktı ve GRECO uygunluk raporunu açıkladı.
GRECO raporu, Ankara’nın yolsuzlukla mücadele konusunda yapılan bazı önemli tavsiyelerin yerine getirilmediğini vurguluyor. Ankara’dan söz konusu tavsiyelerin 31.10.2009’a kadar yerine getirilmesini istiyor.
Hükümetten bağımsız kurum
1- GRECO’nun en çok üzerinde durduğu konulardan biri, yolsuzlukla mücadelede hükümetten bağımsız, sivil toplum kuruluşlarını da kapsayan yeni bir denetim ve değerlendirme kurumunun görevlendirilmesi.
Raporda, Ankara’nın bu tavsiyeye uymadığı belirtilerek şöyle deniliyor:
“GRECO, yolsuzluk konusunda yeni stratejiler önermek ve yolsuzluğa karşı ulusal stratejilerin uygulanmasını izlemekten sorumlu olacak şekilde bir kurumun görevlendirilmesini, böyle bir kurumun, kamu yönetimini olduğu kadar sivil toplumu da temsil etmesini ve izleme fonksiyonunda bu kuruma belli ölçüde bağımsızlık verilmesini tavsiye eder. GRECO bu tavsiyenin yerine getirilmediğine karar verir.”
Raporda, İçişleri Bakanı’nın başkanlığında kurulan Bakanlar Komitesi’nin güçlü bir örnek oluşturduğu, ancak tavsiyenin hükümetten bağımsız bir kurum olduğu vurgulanıyor.
Uzman polis ve savcı
2- GRECO, Türkiye’de yolsuzlukla mücadele konusunda uzmanlaşmış özel bir birim kurulmasını da ısrarla istiyor. Bu konularda uzman polis ve savcılardan oluşacak yolsuzlukla mücadele biriminin, bugüne kadar kurulmadığına işaret ediyor. GRECO bu tavsiyesini ve sonucunu şöyle aktarıyor :
“GRECO yolsuzlukla mücadelede kolluk kuvvetlerine tavsiyede bulunacak ve yolsuzluk suçlarında soruşturma ve adli tahkikat yapacak, ilgili veri tabanlarına erişim de dahil olmak üzere kolluk kuvvetleri arasında bilgi paylaşımını sağlayacak merkezi bir ihtisas birimi kurulması veya mevcut kurumlardan birinin bu amaçla görevlendirilmesini tavsiye eder. GRECO bu tavsiyenin yerine getirilmediğine karar verir.”
Hâkimlerin bağımsızlığı
3- GRECO’nun raporunda, Türkiye’de hükümet karşısında hâkimlerin bağımsızlığını koruyacak adımların atılmadığı konusunda da eleştiri yer alıyor. Raporda bu husus şöyle ifade ediliyor:
“Görünen odur ki, hâkim ve savcıların denetim ve terfilerine ilişkin usuli güvencelerin yanı sıra hâkim ve savcı adaylarının sınav usullerine ilişkin küçük değişiklikler yapılmış olmakla birlikte GRECO yürütme erki -Adalet Bakanlığı- karşısında hâkimlerin bağımsızlığı temel sorununa ilişkin gerçek bir ilerleme görmemiştir. Hâkimlerin tayin ve denetimleri halen Adalet Bakanlığı’na sıkı bir şekilde bağlıdır.”
Dokunulmazlıkların kaldırılması
4 - GRECO, Türkiye’nin milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılması tavsiyesine de uymadığını belirttiği raporda şöyle diyor:
“GRECO, milletvekili dokunulmazlığı sisteminin, dokunulmazlığın kaldırılması talepleri hakkında karar verirken, savcılar tarafından iletilen taleplerin esasına bağlı kalacak, bu kararların siyasi değerlendirmeden uzak bir şekilde, spesifik ve objektif ölçüler kullanılacak şekilde yeniden gözden geçirilmesini tavsiye eder. Yetkililer tavsiyenin yeni oluşan parlamentoya (Temmuz 2007) iletildiğini ve bu hususun parlamento tarafından anayasa reformu çerçevesinde ya da bağımsız olarak ele alınmasının beklendiğini belirtmektedirler.”
Avrupa Konseyi, milletvekili dokunulmazlığının sınırlandırılması ve yolsuzlukla mücadelede hükümetten bağımsız bir kurum oluşturulması beklentisini sürdürüyor.
