Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu'nun (GRECO) Türkiye hakkında hazırladığı iki rapordan biri olan "değerlendirme raporu"nda yapılan analiz ve önerileri aktarmayı sürdürelim.
Avrupa Konseyi, yayınlanan değerlendirme raporunda, Türkiye'de yaptığı incelemeler ve gözlemler sonucunda, siyasi düzeydeki yolsuzluğun kaygı yaratacak düzeyde yaygın olduğunu ifade ediyor.
Kaygı verici
Raporda yapılan analizde bu husus şöyle dillendiriyor:
"GRECO Değerlendirme Ekibi tarafından toplanan bilgiye göre, Türkiye uzun zamandır yolsuzluktan geniş ölçüde etkilenmekte ve bu problemin yargı da dahil olmak üzere tüm ülke kurumlarında yaygın olduğu görülmektedir. Ayrıca siyasi düzeydeki yolsuzluğun kamu tarafından kaygıyla algılandığı anlaşılmaktadır."
Raporda, ayrıca TESEV'in bu konudaki bir araştırmasına atıf yapılarak şöyle deniliyor:
"Bu araştırmaya katılanların çoğunun, devlet sektöründe yolsuzluğun yüksek olduğunu (yüzde 80) düşündüklerini göstermektedir.
Bu oldukça kötümser tablo uluslararası araştırmalar ve GRECO Değerlendirme Ekibi tarafından toplanan raporlardaki bilgilerle örtüşmektedir. Bununla birlikte GRECO Değerlendirme Ekibi durumun iyileştirilmesi için son yıllarda çok şey yapıldığını ve bu bağlamda Avrupa Birliği'ni giriş sürecinin önemli rol oynadığını kaydetmiştir."
GRECO, Saydamlığın Artırılması ve Kamuda Etkin Yönetimin Geliştirilmesi Eylem Planı gibi çalışmaları nedeniyle hükümetin bu konuda takdir edilmesi gerektiğini belirtmekle birlikte, yolsuzluğa karşı önlemlerin etkinliğinin izlenmesi için sistemler geliştirilmesini tavsiye ediyor.
İzleme kurumu
Söz konusu raporda, ayrıca Türkiye'de yolsuzluğa karşı ulusal strateji geliştirme ve uygulamayı izlemekten sorumlu özel bir kurum oluşturulması önerisi de yer alıyor. Avrupa Konseyi Değerlendirme Ekibi'nin önerisi şöyle:
"GRECO Değerlendirme Ekibi, yolsuzluk konusunda yeni stratejiler önermek ve yolsuzluğa karşı ulusal stratejilerin uygulanmasını izlemekten sorumlu olacak şekilde bir kurumun görevlendirilmesini tavsiye etmektedir.
Böyle bir kurum kamu yönetimini olduğu kadar sivil toplumu da temsil etmeli ve izleme fonksiyonunda bu kuruma belli ölçüde bağımsızlık verilmelidir."
Özel savcı ve polis
GRECO Değerlendirme Ekibi'nin vardığı sonuçlardan biri de Türkiye'de yolsuzlukla mücadelede uzmanlaşma düzeyinin yeterli olmadığı. Avrupa Konseyi Ekibi, bu amaçla uzmanlaşmış savcılar ve polislerden kurulu bir özel birim oluşturulmasını şöyle öneriyor:
"GRECO Değerlendirme Ekibi, poliste veya savcılıkta, yalnızca yolsuzluk soruşturmalarına özgü özel bir birimin olmadığını öğrenmiştir. Bazı bölgelerde ve/veya büyük illerde Ankara, İstanbul gibi yolsuzluk suçlarında bir nebze uzmanlaşmış savcıların bulunduğu söylenmiştir.
Ancak özellikle yolsuzluk suçlarına bakan ne merkezi bir savcılık birimi ne de polis teşkilatı bulunmaktadır. Türkiye'de tanımlanan yolsuzluk suçu genellikle kamu görevlileriyle bağlantılı olduğundan ve önsoruşturmalar teftiş kurullarınca yapıldığından bu durum anlaşılabilir.
Ancak Türkiye'de yolsuzluk suçlarının fazlalılığı ve özel sektörde yolsuzluğun kısıtlı tanımlanmış olması karşısında GRECO Değerlendirme Ekibi çok yönlü, genel, merkezi bir yolsuzlukla mücadele biriminin yolsuzluğun ortaya çıkarılması için gerekli kolluk ortamını sağlayacağı düşüncesindedir."
Avrupa Konseyi'nin incelemeleri Türkiye'de yolsuzlukla mücadeleye engel oluşturan yapısal eksiklikleri saptamış ve öneriler geliştirmiş durumda.
Özellikle dokunulmazlıkların kaldırılmasını Avrupa Konseyi de bir önkoşul olarak görülüyor.
Gereğini yapmak ise siyasi iktidara düşüyor.
