Çiçek: Gül’ün tavsiyeleri önemli
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, askerlerin sivil mahkemelerde yargılanmasını öngören yasaya onay verirken yeni yasal düzenlemeler istemişti.
Gül, ortaya çıkan “tereddütleri” gidermek için, askeri disiplin ve hukuki güvence konularında yeni düzenleme yapılmasını tavsiye etti. Cumhurbaşkanı’nın bu tavsiyesinin Genelkurmay Adli Müşavirliği’nin Köşk’e ilettiği itirazları kapsadığı belli.
Bu konuları Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek’le konuştum.
‘Tavsiyelere uyarız’
Çiçek, Cumhurbaşkanı Gül’ün yaptığı tavsiyelerle ilgili olarak şu değerlendirmeyi yaptı:
“Sayın Gül’ün yaptığı tavsiyeler önemli. Bu hususları önemsiyoruz. Hükümet olarak da gereklerini yerine getirmek istiyoruz. Ben, hükümetin bu konuda niyetini ortaya koymak için bunu söylüyorum. Şimdi konunun incelenmesi ve neler yapılması gerektiğinin ortaya konulması gerekiyor. Cumhurbaşkanı iki alanda düzenleme ihtiyacına dikkat çekiyor. Disiplin yönünden ve hukuki güvence yönünden. Biz de bu iki konuyu çalışacağız.”
Askeri mevzuatta değişiklik
Çiçek, söz konusu alanların askeri mevzuatta düzenlenmesinin gerektiğini de ifade ederek izleyecekleri yöntemi şöyle özetledi:
“Tabii bu bir kanun çalışması olacak. Kanun TBMM’nin işi. Biz, hükümet olarak hazırlığımızı tasarı olarak Meclis’e sunacağız. Askeri mevzuatı ilgilendirdiği için Milli Savunma Bakanlığı’nın (MSB) çalışması olarak Bakanlar Kurulu’na gelir. Tabii bu çalışma yine MSB üzerinden Genelkurmay’ın ihtiyaçları ve görüşlerini kapsar. Yapılacak çalışmanın içeriği ve takvimi Bakanlar Kurulu toplantısından sonra şekillenir. Ama biz Sayın Cumhurbaşkanı’nın tavsiyelerini mümkün olan en kısa zamanda yerine getirmek için çaba sarf ederiz.”
Anayasaya aykırılık konusu
Çiçek, Genelkurmay Adli Müşavirliği’nin Çankaya’ya ilettiği anayasaya aykırılık konusunda ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Sayın Cumhurbaşkanı yasayı onayladı. Tavsiye yazısında da anayasa konusuna değinmiyor. Buradan çıkan sonuç Sayın Cumhurbaşkanı’nın yasayı anayasaya uygun gördüğüdür. Bir aykırılık tespiti yoktur. Onay vermesi bunu gösteriyor. Ancak, CHP, yasayı Anayasa Mahkemesi’ne götüreceğini açıkladı. Bu konunun Anayasa Mahkemesi’ne gideceği anlaşılıyor. Dolayısıyla bu itirazı Anayasa Mahkemesi sonuçlandırmış olacak. Diğer hususlar ise, tavsiyeler ise yasa konusu.”
Gül’ün düzenleme istediği konular, öncelikle Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nda değişiklikler gerektiriyor. Askeri mahkemelerin görev alanını ve askeri suçu tanımlayan 9. madde ile general ve amirallerin yargılanmasını düzenleyen 15. madde hükümleri değişikliğe konu olacak öncelikli maddeler olarak görülüyor.
Korg. Turmuş’un yazısı
Çiçek, yeni yapılacak düzenlemeler için MSB üzerinden Genelkurmay’ın görüşünün de alınacağını belirtiyor. Ancak, önergeyle yapılan değişiklik konusunda MSB ve dolayısıyla Genelkurmay’ın görüşü alınmamıştı.
Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Adalet Bakanlığı Yargı Reformu Taslağı konusunda MSB’nin olumlu görüşü bulunduğunu belirtmişti. Adalet Bakanlığı’na 19 Mart 2009 günü gönderilen bu yazı, MSB adına Müsteşar Korg. Ahmet Turmuş’un imzasını taşıyor.
Söz konusu yazı, AİHM kararlarının da gereği olarak “sivil kişilerin sivil mahkemelerde” yargılanmasını savunuyor. Ancak, taslak, önergeyle yasalaşan askerlerin sivil mahkemede yargılanması konusunda bir öngörü taşımadığı için bu hususa değinilmiyor. Yazının son paragrafında askeri yargı sistemini etkileme ihtimali olan konularda muhatap olunacak reform talepleri bakımından Genelkurmay Başkanlığı ve MSB’nin görüşünün alınması talep ediliyor.
Müşterek suçlarda da sivillerin sivil mahkemede yargılanması konusunda ise AİHM’nin Ergin, Özel ve Erükçü davalarında Türkiye aleyhine verilen kararları örnek göstererek şu görüşü bildiriyor:
“AİHM (bu davalarda) sivil kişi olan başvuranların, asker kişilerle birlikte işledikleri suçlarda askeri mahkemelerce yargılanmalarının adil yargılama hakkını ihlal ettiğine karar vermiştir. Benzer ihlallerin önlenebilmesi için alınması düşünülebilecek tedbirler bakımından Askeri Ceza Kanunu’nda yer alan ya da Askeri Ceza Kanunu tarafından Türk Ceza Kanunu’na gönderme yapılan askeri görevleri ile ilgili suçları sivillerle birlikte işleyen asker kişilerin askeri mahkemelerde, sivillerin ise adliye mahkemelerinde yargılanmalarına imkân verecek mevzuat değişikliğine gidilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.”
Bu yazıdan da görüldüğü üzere Genelkurmay, sivillerin askeri mahkemelerde değil sivil mahkemelerde yargılanmalarını AİHM’nin gereği olarak savunuyor. Ancak müşterek suçlarda dahi asker kişilerin askeri mahkemede yargılanmasının uygun olduğu görüşünü taşıyor.
Bu yazı kaleme alındığında Genelkurmay Başkanlığı yeni bir değerlendirme yapmamıştı. Genelkurmay Başkanlığı’nın Çankaya’ya ilettiği görüşlerinde bir değişiklik olmadığını tahmin etmek zor değil.