Rusya Devlet Başkanı Putin ile Türkmenistan Cumhurbaşkanı Türkmenbaşı'nın, Rusya'ya doğalgaz satılması konusunda anlaştıklarını açıklamaları, Ankara'da soru işaretlerine yol açtı.
Putin - Türkmenbaşı anlaşması Hazar geçişli Türkmen gazı projesini nasıl etkileyecek?
Bu soruyu, dün Başbakan Bülent Ecevit'e yönelttik. Yanıtı şu oldu:
- Bizim açımızdan kaygı duyulacak bir durum yok. Bizim Türkmenistan'la yaptığımız anlaşma yürürlükte. Kaldı ki, henüz, Rusya ile Türkmenistan arasında da bir anlaşma imzalanmış değil. Türkiye açısından kaygılanmaya gerçekten gerek yok. Hem Türkmenistan'ın kaynakları, hem de Azerbaycan'ın kaynakları bütün talepleri karşılayacak kadar zengin.
* * *
PEKİ bu gelişmelere Başbakan Yardımcısı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersümer, nasıl bakıyor?
Ersümer, bu sorumuzu şöyle yanıtladı:
- Bizim, Rusya veya Türkmenistan'la veya onların ilişkileriyle ilgili bir sorunumuz yok. Biz Türkmenistan'la hükümetlerarası bir anlaşma imzaladık. Bu kesin ticari anlaşmadır. Anlaşma 30 milyar metreküp doğalgaz satışını öngörmektedir. Bunun 16 milyar metreküpü için varılan anlaşma ise Türkmenistan'ın 2002 yılında doğalgazı Gürcistan sınırında bize teslim etmesidir. Bu taahhüdümüz gazı Gürcistan sınırında teslim almaktır.
- O halde sorun nedir?
- Sorun şu: Sayın Türkmenbaşı, bu gazın Türkmenistan'dan Gürcistan'a getirilmesi aşamasına, boru hattı projesine Türkiye'yi devreye sokmadan girişti. Bize danışmadan PSG adlı bir konsorsiyumla anlaştı. Bu konsorsiyumda General Elektric, Shell ve Bektel şirketleri var. Şimdi bu konsorsiyumla Türkmenbaşı arasında önemli sorunlar yaşanıyor. Türkmenbaşı, önce şirketin karını fazla buldu. Araya biz girdik. Yüzde 22'den yüzde 15'e çektik. Bu kez Türkmenistan'ın gaz bedelinin ortak hesaba değil, ayrı bir hesaba yatırılmasını istedi. Sürekli olarak yeni sorunlar çıkıyor.
- Azerbaycan ve Gürcistan ayaklarında sorun var mı?
- O konular da Türkmenbaşı'nın talepleri doğrultusunda yine bizim araya girmemizle çözüldü. Cumhurbaşkanı olarak Sayın Demirel, Genelkurmay Başkanı Sayın Kıvrıkoğlu ve ben, sadece Azerbaycan'ı ikna etmek için Bakü'ye gittik. Aliyev'i Türkmenbaşı'nın talebi doğrultusunda ikna ettik ve Hazar geçişli proje için gerekli izni aldık. Keza, Azerbaycan'la Gürcistan arasındaki anlaşmazlıkları da yine biz araya girerek çözüme kavuşturduk.
- Türkmenbaşı'nın Putin'le anlaşması Türkiye'yle imzaladığı anlaşmayı etkiler mi?
- Etkilemez. Etkilememesi gerekir. Ortada hükümetlerarası bir anlaşma var. Türkmenbaşı 2002 yılında gazı teslim etmek zorunda. Bu taahhüdünden vaz geçemez. Anlaşmayı yok sayamaz. Kaldı ki, Türmenistan'da trilyonlarca metreküp doğalgaz var. Rusya'ya gaz satması bize gaz satmasına engel değil.
* * *
ANLAŞILIYOR ki, Türkmenbaşı doğalgaz projelerinde bir yandan Rusya'ya, bir yandan Türkiye'ye, bir yandan da İran'a göz kırpıyor. Alıcıları kızıştırmaya çalışıyor.
Ankara bunun farkında...
Türkmenbaşı'nın güven vermeyen bu hareketleri, Ankara'da
"Şark kurnazlığı" olarak değerlendiriliyor. Türkmenistan'ın, doğalgaz boru hattı projesini üstlenen konsorsiyuma sürekli zorluk çıkarması Ankara'da şöyle yorumlanıyor:
"Türkmenbaşı oynuyor. Rusya'ya karşı Türkiye'yi, Türkiye'ye karşı Rusya'yı kullanmaya çalışıyor. Giderek güven zedeliyor."
Yazara E-Posta: fbila@milliyet.com.tr
