DEVLET Bakanı Işın Çelebi ve DPT Müsteşarı Prof. Dr. Orhan Güvenen'i kutluyoruz.
Çelebi ve Güvenen'in yönetiminde 40 DPT uzmanının Güneydoğu Anadolu Projesi hakkında Milliyet'e verdikleri brifing, her türlü övgüye değer bir nitelikteydi.
Belki ilk kez konularına hakim 40 uzmandan, içine "siyaset" karıştırılmamış bir biçimde Güneydoğu Anadolu Projesi'ni dinleme olanağı bulduk.
GAP her zaman en zengin siyasi malzeme olarak, "ben yaptım, sen yaptın, ben attım - sen açtın" türü tartışmaların ve gösterişli törenlerin kargaşası içinde gerçek boyutlarıyla anlaşılamamıştır.
Ama, DPT'den aldığımız siyasetten uzak brifing, Güneydoğu'da ne yapılıp, ne yapılmadığını ortaya koydu.
Gördük ki, bu büyük projeyi siyaset dışında uygulayan ve izleyen uzmanlar var.
DPT uzmanlarının GAP hakkında verdikleri çarpıcı bilgilerin özeti şöyle:
* GAP'a harcanacak paranın toplam tutarı 32 milyar dolar.
* 1997 sonuna kadar harcanan tutar 12.8 milyar dolar. Toplam tutarın nakdi olarak gerçekleşmiş oranı yüzde 40.
* GAP enerji sektöründe tamamlanmış ve işletmeye açılmış işlerin oranı yüzde 56.
* GAP tarım sektöründe tamamlanmış ve işletmeye açılmış işlerin oranı yüzde 10.
* GAP sulama sektöründe toplam tutarı 6.1 katrilyon lira olan 295 proje var. Ekonomik olarak sulanabilir 8.5 milyon hektar sahanın 1997 sonu itibariyle 4.56 milyon hektarlık kısmı sulanabilir hale getirilmiş durumda.
* GAP'ın dünya pazarına açılması için Akdeniz ve Karadeniz'e bağlantılarını kurmak amacıyla otoyol projeleri devreye girmiş durumda.
Ve uzmanların gözüyle bölgedeki temel sorunlar:
* Hızlı nüfus artışı ve buna dayalı işsizlik,
* Bölge içi ve bölge dışına göç,
* Girişimcilik ve sermaye yetersizliği,
* Nitelikli işgücünün bulanamaması,
* Altyapı eksikliği,
* Pazarlama güçlüğü ve komşu ülkelerle yapılan ticarette sorunlar,
* Topoğrafyadan kaynaklanan dağınık yerleşme nedeniyle altyapı ve hizmet sunumunun pahalı olması,
* İklim şartlarının olumsuzluğu,
* Güvenlik.
Önemli bir sorun da bu kadar kaynak aktarımı ve yatırıma rağmen, ülke nüfusunun yüzde 18.5'inin yaşadığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'dan aldığı payın yüzde 8.5 olması. Bu bölgelerde kişi başına Gayri Safi Yurtiçi Hasıla değeri Türkiye ortalamasının yarısı kadar.
İşte GAP'ın siyaset karışmamış fotoğrafı...
Yazara E-Posta: F.Bila@milliyet.com.tr
