Fikret BİLA
KAMU Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Meclis'te görüşülmekte olan
"memur sendikaları" yasa tasarısını protesto etmek için eylemlerini sürdürüyor.
Protestonun nedeni, yasa tasarısının memurlara
"grevli ve toplu sözleşmeli" sendika hakkı tanımaması. Bunun yerine, grevsiz ve toplu sözleşmesiz,
"toplu görüşme hakkı" tanıması...
Memurlar, yasa tasarısının bu haliyle değil, toplu sözleşme ve grev hakkı tanıyacak şekilde yasalaşmasını istiyorlar.
Ancak, Meclis'teki tasarının memurların istediği biçimde yasalaşması mümkün görünmüyor. Memurların isteklerine engel olan tartışılan yasa tasarısı değil, Anayasa ve ilgili diğer yasalar. Anayasa ve ilgili yasalarda değişiklik yapılmadıkça, memurlara grevli, toplu sözleşmeli sendika hakkı tanınması olanaksız.
En önemli engeli Anayasa'nın 53. maddesi oluşturuyor. Söz konusu maddede 1995 yılında yapılan değişiklik, memurlara sendika kurma hakkı veriyor ama, toplu sözleşme ve grev hakkı vermiyor. Anayasa'ya 1995'te eklenen hüküm memur sendikalarını, toplu sözleşmeyi düzenleyen 53. maddenin birinci fıkrası ile grevi düzenleyen 54. maddenin kapsamı dışında bırakıyor.
Bu nedenle Anayasa'nın 53. maddesi değiştirilmeden memurlara grevli, toplu sözleşmeli sendika hakkı tanıyan yasa çıkarılması söz konusu değil. Anayasa değiştirilmeden çıkarılacak böyle bir yasanın Anayasa Mahkemesi'nce iptal edileceği çok açık.
Memurlar için grev ve toplu sözleşme hakkına Anayasa'nın sadece 53. maddesi değil, memuru tanımlayan 128. maddesi de engel. 128. maddenin ikinci fıkrasında,
"Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir" hükmü yer alıyor. Anayasa bu hükmüyle memuriyeti tek taraflı
"statü hukuku"na bağlıyor ve toplu sözleşme yerine
"statüyü" esas alıyor. Anayasa'nın 128. maddesindeki hüküm gereğince de, memurlar 657 sayılı Devlet Memurları Yasası, 926 sayılı Silahlı Kuvvetler Personel Yasası, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Yasası ile 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Yasası'nın belirlediği
"statü"ye göre istihdam ediliyorlar.
Dolayısıyla grevli, toplu sözleşmeli memur sendikası yasası çıkarılması için önce Anayasa'nın 53. ve 128. maddelerinin değiştirilmesi ve bu değişikliklere uygun olarak da devlet personel rejimini düzenleyen yasaların değiştirilmesi gerekiyor.
Söz konusu değişiklikler yapılıp, devlet memuriyeti,
"statü hukuku"ndan
"sözleşme hukuku"na geçirilmedikçe, grev ve toplu sözleşme düzenine geçilmesi mümkün değil. Devlet - memur ilişkisinin statüden, bireysel sözleşme ilişkesine geçirilmesi sağlanmadan Meclis'teki yasa tasarısının değiştirilerek grev ve toplu sözleşme hakkı tanınması hukuken olanaksız.
Memurların öncelikle siyasi otoriteyi, devlet personel rejimini bireysel hukuk esasına oturtacak Anayasa ve yasa değişikliklerini yapmaya zorlamaları gerekli. Aksi halde mevcut tasarıyı zorlayarak sonuç almaları mümkün değil.
Yazara Email F.Bila@milliyet.com.tr
