İran ve Suriyenin seslerini yükseltmeleri ABDnin bu iki ülkeye dönük tehditlerinden sonra sıklaştı. Iraktan sonra ABDnin Suriye ve İrana yöneleceği beklentisi ve bu beklentiyi güçlendiren açıklamalar, Tahran ve Şamın Iraktan yana tavırlarını besledi.İşte böyle bir ortamda ABD Dışişleri Bakanı Colin Powellın ziyareti ve Ankara ile ilişkileri düzeltme çabasının amaçlarından biri de Türkiyeyi, İran - Suriye ekseninin dışında tutmak olduğu söylenebilir.Washington, Ankarayı bölge politikasına itmek yerine küresel politikanın bir aktörü olarak görmenin daha doğru olacağını düşünmüş olmalı. Ankarayı tezkere nedeniyle dışlayan bir politikanın, Ankara - Tahran - Şam üçgeninin bölgesel ağırlıklı bir politikayı besleyeceği, bunun da ABDnin işine gelmeyeceği açık. Ayrıca, Türkiyenin koptuğu bir ortamda İsrailin bölgede yalnız kalacağı endişesinin Washingtonu Ankarayla sıcaklaşmaya iten bir faktör olduğu yorumları da dikkate değer.Bu koşullarda ABD Dışişleri Bakanı Powellın Ankaraya getirdiği siyasi mesaj ne? Powellın, Irakın yeniden yapılanmasında Türkiye en fazla rolü üstlenecek, model olacak ülkedir, biçimindeki açıklaması ne anlam taşıyor?Bu sorulara yanıt bulmak amacıyla diplomatik çevrelerle yaptığımız görüşmelerde ortaya çıkan çerçeve şu oldu:Powell, Ankara temaslarında savaş sonrası Irakın yapılandırılmasında Türkiyenin model ülke olabileceği mesajı verdi. Nasıl bir model?Demokratik, laik ve serbest piyasa ekonomisine dayalı, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan bir ülke...Diplomatik çevrelerin Powella dayandırarak yaptıkları tanım bu...Ankaranın siyasi ve ekonomik açıdan savaş sonrası Irakla ilgilendiği ve bu amaçla ABD ile temasta olduğu da yine aynı çevrelerce verilen bilgiler arasında.Siyasi temaslarda Ankaranın verdiği mesaj da şöyle özetleniyor:"Türkiye, savaş sonrasında da Irakın hem toprak, hem de siyasi bütünlüğünün sağlanması ve korunmasını hedefliyor. Siyasi ilginin ana amacı budur."Siyasi açıdan ABDnin savaş sonrası kaygılarından birinin de Şii çoğunluk nedeniyle İrana yakın bir yeni Irakın ortaya çıkması olduğuna vurgu yapılıyor. Bu nedenle de Türkiyenin model olarak görüldüğü, yeni Irakın İrana değil Türkiyeye benzemesinin hedeflendiği aynı çevrelerce dile getiriliyor.Bu yaklaşım, sadece askeri açıdan değil siyasi açıdan da ABDnin bölgede Türkiyeye olan ihtiyacının giderek artacağı tahminine yol açıyor.Türkiye için "model ülke" söylemi, Afganistan olayı sırasında da çok yaygındı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin Afganistanda görev alması da yine bu yaklaşımın bir sonucu olarak desteklendi. Ancak, Türk askerinin bu görevi üstlenmesi dışında Afganistanda bir model kurulduğu da yok...Tabii Irak için model oluşturmanın çok daha zor olacağını bilmek gerekiyor."Model ülke" söylemi, Türkiyenin ağzına çalınan bir parmak bal olmaktan öte bir anlam taşır mı?Bunu dünya devleri askeri, siyasi ve ekonomik kollardan Iraka çullandıkları zaman görürüz... fbila@milliyet.com.tr İran ve Suriyenin ABDye dönük tepkileri giderek sertleşiyor. Suriye, "sabrımız taşıyor" derken, İran, "ABDnin yaptığı açıkça BM kararlarını ihlaldir" açıklaması yaptı. İran Dışişleri Bakanı Harrazi de hafta sonu Ankarada olacak.
