Fikret Bila, Türkiye - ABD arasındaki tarihi anlaşmayı yazıyor (4) Uçaklar, helikopter, deniz füzeleri, Türk yerleşim bölgelerinden uzağa konuşlandırılacakABD uçakları, Türk hava sahasında elektronik sıkışıklık yaratmayacakMühimmat atıkları Türk hava sahası ve karasularına boşaltılmayacakKomutanların acil savunma için uçak ve patriot füze kullandırma yetkileri bulunacakAkordeon tipi kapı ve dikenli tel Türk komutanın iznine tabi olacakABD askerleri, Türk sivil bölgelerinde devriye gezemeyecek Türkiye ile ABD arasında varılan anlaşmanın (MOU) "Hava Operasyonları" ve "Kuvvetlerin Korunması" bölümlerinde çok detaylı hükümler bulunuyor. Bu bölümde kontrol ve koordinasyon alanında Türk Hava Kuvvetlerine önemli yetkiler tanınırken, mühimmat atıklarından silahların niteliğine kadar Türk tarafının koyduğu sınırlamaların da kabul edildiği görülüyor. Savaş sonrasında ABDnin Irakta kullandığı zırh delici uranyum alaşımıyla kaplı mermiler kullanması eleştirilmişti. Bu nitelikli savaş artıklarının Türkiyeye getirilmesi girişimi de protestolara neden olmuştu.MOUnun hava operasyonları bölümünde, bu nitelikli teçhizatın Türkiyede ve Kuzey Irakta çizilen hattın kuzeyinde kullanılmayacağı hükmü yer alıyor. Türk tarafının bu tür malzeme ve silahların yaratacağı riskleri bertaraf etmek için Türkiyede kullanımını yasaklayan bir hükmü MOUya koydurduğu görülüyor.Aynı amaçla ABD uçak ve gemilerinin Türk hava sahası ve karasularında acil durumlar dışında boşaltma yapamayacağı, silah ve mühimmat artığı bırakamayacağı da hüküm altına alınıyor. Bu tür işlemlerde ABD tarafının insan sağlığı ve çevre temizliğine özen göstereceği taahhüt altına alınıyor. Hava operasyonları bölümünde dikkati çeken bir husus da ABD uçaklarının Türk hava sahasında elektronik sıkışıklık yaratmayacağının hüküm altına alınması. ABD uçaklarının dışarıya radar yanıltıcı madde ve alev yaymayacakları da yine hükümler arasında yer alıyor. Ayrıca, gerekli olduğunda Türk Hava Kuvvetlerinin elektronik savaş, keşif uçuşu gibi faaliyetlerde görev alabileceği de kaydediliyor. BOŞALTMA YAPILMAYACAK Anlaşmada ABD birliklerine ve gemilerine Türk tarafının eskort edeceği ve güvenliğini sağlayacağı da hüküm altına alınıyor. Mersin, İskenderun ve Taşucu/Ağalar limanlarında ABD gemilerinin Türk Deniz Kuvvetlerine bağlı gemilerin eskortunda hareket edeceği belirtiliyor. Türkiyede konuşlanacak ABD birliklerinin etrafına akordeon tipi kapalı kapı ve dikenli tel çekilmesinin ise ancak Türk komutanın izniyle yapılabileceğine ilişkin bir madde de bulunuyor. MOUnun taşıdığı bu detay hükümleri Türk tarafının güvenlik, bilgi edinme, kontrol ve gözleme olanaklarının kısıtlanmamasına yönelik olduğu anlaşılıyor. ESKORT VE GÜVENLİK Uçaklar radar yanıltmayacak A. GENEL:1 Tüm operasyonel görevler Hava Görev Emirleri (ATO) çerçevesinde yürütülecektir.2 Gönderen tarafın Hava Görev Emirleri (ATO) dışında kalan görevleri Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri (CAF - N) ve Alıcı tarafın yetkilileri arasında koordine edilecektir.3 Türk Hava Kuvvetlerinin Türk Kara Kuvvetleri ve Türk Özel Harekat Kuvvetlerinin (SOF) bireylerin yer değiştirmesi ile ilgili [internally displaced persons zone (IDP)] uçuşlar karışıklığı/çatışmayı önlemek üzere Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri Operasyon Merkezi ( CAF - NOC) tarafından koordine edilecek, Hava Görev Emirleri (ATO) ile birleştirilecek.4 Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri (CAF - N) ile ilişkili olmayan Türk hava sahası Alıcı tarafın onayı ve koordinasyonuna tabidir.5 Gönderici tarafın Türk hava sahasını kullanan askeri uçakları Alıcı tarafın ilettiği uçuş kural ve düzenlemelerine uyacaktır.6 Tüm uçaklar, helikopterler, deniz füzeleri Türk yerleşim bölgelerinden uzaktaki yerlerde konuşlanacak ve uçacak. Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri (CAF-N) operasyonel uçuş yasağı olan bölgeleri ihtiyaçlara ve yerel süreçlere göre planlayacaktır.7 Türkiye ve Alıcı taraf ulusal hava birlikleri hava savunma birlikleri tarafından uygulanacak ROE tanımlanacaktır.8 Hava güvenliğini tehdit eden potansiyel bölgeler, uçak arızaları ve güvenlik soruşturmaları (gerekli ise) ortaklaşa olarak ve Standardizasyon Anlaşmaları uyarınca yapılacaktır. (STANGAs)9 Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri (CAF - N) görevi yapan Gönderici tarafın uçakları uygun silahları taşıyabilirler. Uranyum teçhizatı Türkiye ve IDPnin kuzeyinde hiçbir şekilde kullanılmayacaktır.10 ATO görevleri Türk hava sahasında Hava Sahası Kontol Kurallarına uygun olacaktır. Tüm hava operasyonları CAF - NOC tarafından uygulanacak ve yönlendirilecek ve ilgili yetkili tarafından verilen ani bir görev dışında hareketsiz olacaktır.11 Gönderici tarafın uçakları savunma durumu dışında Türk hava sahasında elektronik sıkışıklık yaratmayacak ve dışarıya radar aldatan madde /alev yaymayacaktır. Alıcı tarafın yerdeki ve havadaki elektronik cihazlarına zarar verilmeyecektir.12 Acil bir durum dışında depo malları ve mühimmat atıkları Türk hava sahasında ve kara sularında boşaltılmayacaktır. (yaşam ve kaynak kaybı tehlikesi) Acil bir boşaltma durumunda, Türk yönetim standartlarına uygun olarak çevre korumaya kesinlikle dikkat edilecektir. Uluslararası karasularında atık boşaltma işleri geçerli uluslararası yasalara göre yapılacaktır.13 Silah taşıyan uçaklar ülkenin yerel süreçlerini takip edecektir.14 Türk hava sahasında uçakların yanlış isabetlerinden, uçaktaki mühimmatın düşürülmesinden, yakıt tankından boşalan atıklardan kaynaklanan şikâyetler bu anlaşmada (MOU) belirtildiği gibi ele alınacaktır.15 Gerektiğinde, fonksiyonel kontrol uçuşları (FCF) 2. Türk Hava Kuvvetlerinin (2 TAF) en az 6 saat önceden bilgilendirilmesi ve onun koordinasyonunda yapılacaktır.16 Uygun olan yerlerde, bu anlaşmanın (MOU) kapsamadığı hava harekatları durumunda, konu, Gönderici taraf ve Alıcı tarafın askeri yetkililerince kararlaştırılacaktır.B. KOMUTA KONTROL (C2) VE HAVA SAVUNMASI1 Türkiyenin Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri (CAF - N) harekatları ile ilgili Hava Sahası Kontrol Planı (ACP) ve Hava Sahası Kontrol Kuralları karşılıklı olarak iki tarafın yetkililerince hazırlanır.2 Türk Hava Kuvvetleri (TAFC) Türk hava sahasının kontrolünde tek yetkilidir. ABDnin Birleşik Kuzey Hava Kuvvetleri (CAF - N) komutanlığı Birleşik Hava Komuta Birliklerinin (CFACC) Türkiyede hava sahası ile ilgili işlere bakan Hava Sahası Koordinasyon yetkilisidir (DACA).3 CAF - NOC Birleşik Hava Operasyonları Merkezinin (CAOC) hava opersayon desteğidir.4 CAF - NOC bilgi zamanlı (bilginin alınması ile uyuşan zaman) ve sürekli durumsal farkındalığı yönetir ve IDP bölgesi içinde Türk hava sahası gerekliliklerini CFACC düzenler ve ACO ile uyumunu sağlar. ACP Türkiyeye ACOya katılım için güney sınırında yapılacak hava sahası kontrol önlemleri talebi konusundaki süreçlerin planını çıkarır.5 Türk hava sahasının hava savunma sorumluluğu Türk Hava Kuvvetlerine (TAFC) aittir. Gönderen tarafın ve NATOnun varlıkları / hava füzeleri için Konuşlanma Yeri (SAMS) kullanılacaktır, bunun yanı sıra Türkiyenin CAF - NOCun taktik kontrolleri için ulusal hava savunma varlıkları ve sistemleri kullanılacaktır. CAF - N komutanlarının acil savunma için uçak ve patriot füze kullandırma yetkileri vardır.6 Gönderen taraf uygulama birimlerine ATO, ACO, ACP ve özel Talimatlar (SPINS) uygulamaları için gerekli düzenleme veya aracı sağlayacaktır.7 Gerekli hallerde, Alıcı taraf denetçileri ve uygulayıcılarına Gönderici taraf Hava Koşulları Uyarı ve Kontrol Sistemi ilgili görevler verilebilir, (AWACS) Elektronik Savaş (EW), Birleşik Stratejik Hedefleme Ve Keşif Uçağı gibi. (JSTAR)8 Tehdit anında Alıcı taraf birimlerine füze savunma (TMD) alarmı ulaştırılabilir. Bununla ilgili süreçler ortaklaşa tanımlanacaktır.9 Belirleme /Seçici Belirleme özellikleri (ID/SIF) süreçleri ATO ve SPINS tarafından belirlenecektir. Eğer NATO süreçleri dışında uygulamalara karar verilirse ,mode - code dokümanları ve kripto materyalleri Gönderici taraf tarafından sağlanacaktır.10 Yük taşıyan uçakların uçuşları ile ilgili duyurular (NOTAM) duyurulmada önce TGSler tarafından düzenlenecektir. HAVA OPERASYONLARI A. KUVVETLERİN KORUNMASI İLKELERİ1 Alıcı taraf askeri komutanlarının kuvvetlerin korunması konusunda Alıcı tarafın kuralları çerçevesinde hava üslerinde, deniz üslerinde, kuvvetlerin genel sorumlulukları vardır. Gönderen taraf komutanlarının sorumluluk alanındaki gerekli antiterörist kuvvet koruma önlemleri almak, personeli ve ekipmanı korumak gibi verilmiş yetkileri ve sorumlulukları vardır. Gönderen taraf komutanı ilave önlemler için Alıcı taraf komutanına talepte bulunur.2 Alıcı taraf ve Gönderici taraf kuvvetlerin korunması elemanları arasında herhangi bir komuta ilişkisi yoktur, ancak aralarında iyi bir koordinasyon vardır. Alıcı taraf birlikleri belirlenen bölgelerde çevre güvenliği, giriş çıkış kontrolü gibi görevlerle sınırlanmaksızın dış güvenliği sağlar. Gönderici taraf birlikleri belirlenen bölgelerde ve rotalarda iç güvenlikten sorumludur.3 Türkiye sınırları içinde Gönderici tarafın kuvvet kullanma hakkı Türk kanunlarına göre kaçınma ve gereksiz üzüntü gibi askeri gereklilik ilkeleri çerçevesinde savunma amacıyla sınırlandırılmıştır.4 Kuvvetlerin korunması çalışmaları Alıcı taraf yetkililerince gösterilen her belli bölgedeki üs güvenliği operasyon merkezlerinden (BOC/SOC) yönetilecektir. Karışıklığı önlemek için, her bölgede sadece bir tane üs güvenliği operasyon merkezi olacaktır. Traflar tüm güvenlik işlerinin bu üs güvenliği operasyon merkezi tarafından yapılmasını garanti edecektir. Güvenlik önlemlerinin koordinasyonunu temin etmek üzere taraflar ortak haberleşme ağı kuracaklardır. Sistemlerde uyumsuzluk olursa, Gönderici taraf Alıcı tarafa gerekli haberleşme araçlarını ödünç verecektir. Görevin tamamlanmasından sonra ödünç alınan araçlar geri verilecektir.5 Gönderici tarafça sağlanan kuvvetlerin korunması önlemleri ilave altyapıyı temin etmeyi kapsamaz. Güvenlik bariyerleri, aydınlatma, gözetleme kuleleri, tel örgüler, araç inceleme alanları, tel örgü, engeller, duvarlar, kapılar, pencereler ve beton bariyerler gibi ilave altyapı Gönderici tarafça sağlanacaktır.6 Gönderici taraf kuvvetlerin korunması gerekliliklerini yerine getirmek için, liyeson subayları ve danışmanları dahil personel temini konusunda işbirliği yapacaktır.7 Taraflar kuvvetlerin korunması düzeylerinin tanımları ve ilgili önlemler konusunda işbirliği yapacaktır. Taraflar ayrıca uygun koruma ve KK önlemlerinde uyum sağlamak ve muhtemel sorunları çözmek için tüm kuvvetlerin korunması gereklilikleri üzerinde uzlaşacaklardır. Tüm çalışmalar yerel çözümler üzerine olacaktır.8 Anlaşma (MOU) çerçevesinde Türkiyeye konuşlanmış olan Gönderici taraf personeli Alıcı tarafın tüm güvenlik önlemlerine, yönetsel kurallara uygun hareket edecek ve Türkiye Cumhuriyetinin yasalarına saygı gösterecektir.9 Gönderici taraf, Alıcı tarafın önlem alması için üst düzey koruma önlemleri konusundaki ihtiyaçlardan mümkün olan en kısa zamanda haberdar edecektir.10 Gönderici taraf personelinin görevleri ile ilgili veya ilgisiz konularda yerel yetkililerle yapacakları temaslar Alıcı tarafın askeri birimleri aracılığı ile olacaktır. Counter intelligence (karşı istihbarat) etkinlikler counter intelligence kurallarına uyumlu olacaktır.11 Gönderici tarafın askeri polisinin (MPs) sivil halkın bulunduğu bölgelerde ve belirlenen bölgelerin dışında devriye yetkisi yoktur. Gönderici tarafın polisinin sadece Gönderici tarafın personelinin karışmış olduğu olaylarda da Alıcı tarafın güvenlik kuvvetlerine yardım etme hakkı vardır.B. LİMANLARDA KUVVETLERİN KORUNMASI1 Gönderici tarafa ait Türk limanlarında (Mersin, İskenderun ve Taşucu / Ağalar) bulunan ya da Türk karasularına girdikten sonra seyreden savaş ve diğer gemilere Türk Deniz Kuvvetleri birimleri tarafından Q rotasında eskort edilecek, güvenlikleri sağlanacaktır.2 Türk Deniz Kuvvetleri karasuları ve limanlarda KK konusunda birincil sorumluluğa sahiptir (iç dış liman karasuları ve sınırlar). KK özellikle boşaltma, menzil değiştirme zamanında, menzildeki çalışmalarda ve askeri kullanıma ayrılmış kapı ve kontrol noktalarında önem arz etmektedir.C. HAVAALANI, ÜS TOPLANMA ALANLARI VE TRAFİK KONTROL NOKTALARINDA KUV. KOR.1 Alıcı taraf komutanı uygun görmedikçe üsteki çadırların etrafına akordeon tipi kapı ya da dikenli tele izin yoktur.2 Gönderici tarafın Türkiyedeki üsler ve üsler arası ve civarındaki karayollarındaki lojistik trafik akışı Alıcı taraf yetkililerinin Gönderici taraf yetkilileriyle ortak harekat kontrol merkezlerinde görüşme suretiyle planlanacaktır.3 Üs, kamp ve yerleşim yerlerine dışarıdan yapılan herhangi bir düşmanca saldırı durumunda Alıcı tarafın ulusal yasa ve kuralları çerçevesinde bu durumu gidermesi gerekir. Gönderici taraf kuvvetleri kendini savunma dışında sadece talep üzerine birlik gönderir.D. HAREKÂT ESNASINDA KUVVETLERİN KORUNMASI1 Alıcı taraf Gönderici taraf birliklerinin görevlendirildiği "haberleşme yollarında seyrederken ve dururken (LLCOs) güvenlik sağlayacaktır.2 Konvoylardaki iç güvenlik önlemleri hareket halindeki birlikler tarafından gerçekleştirilecektir.3 Düşmanca bir eylem / saldırı durumunda Alıcı taraf kuvvetleri derhal tepki verecektir. Gönderici taraf kuvvetleri (kendini savunma dışında) talep üzerine hareket edecek ve Alıcı tarafın birlikleri ile koordineli olarak hareket edecektir.4 Konvoylar için eskort talebi Alıcı tarafın askeri yeterlilikleri çerçevesinde sağlanacaktır. Genelde Alıcı taraf devriye, hızlı tepki veren kuvvetler sağlayarak LLOCs boyunca ve kritik kontrol noktalarında güvenlik sağlayacaktır.5 Mühimmat sevkıyatı gibi önemli konvoyların hareketi sırasında Aıcı taraf yetkilileri Gönderici tarafla birlikte gerekli ilave önlemleri alacaktır.6 Kaza ve arıza durumlarında araçlar kurtarılır ve Harekât Koordinasyon Merkezine (MCC) bildirilir. HKMye (MCC) bilgi verildikten sonra, Alıcı taraf güvenlik birimleri gerekli güvenlik işlemleri tamamlanıncaya kadar aracı korumaya alır. KUVVETLERİN KORUNMASI B İ T T İ fbila@milliyet.com.tr
