İstanbul’da Bakırköy semtinde 11 AVM (Alışveriş Merkezi) varmış. Milliyet Ekonomi’de yayımlanan Eylem Türk’ün yazısından öğrendiğimize göre ülke genelindeki AVM sayısı 272’ye ulaşmış. Bu yıl 43 yeni AVM daha açılacakmış. Daha başkaları da yolda imiş.
İstanbul’da Büyükdere Caddesi’nde eskiden fabrikalar vardı. Philips TV ve elektrikli ev eşyaları, Tefken ampul, Neyir örme giyim eşyası, Eczacıbaşı, Fako, Squibb, Roche ilaç üretir, Apa baskı yapardı. Şimdilerde 1.200 metrelik yürüme mesafesinde, Metrocity, Kanyon, Saphire alışveriş merkezleri var. Zorlu ve Özdilek yakında açılacak. Onları Çiftkurtlar izleyecek. Arkadan proje halindeki 3 AVM daha sırada bekliyor.
Bize fabrika değil AVM lazım
Sadece İstanbul’da mı? Anadolu’da da eski fabrikalar yıkılıyor, arsalarına AVM’ler dikiliyor.
Bu AVM’lerin yatırım bedelini de, AVM’lerde satış yapan firmaların kiralarını da, halkımız (Ayşe Hanım Teyzem ile Ali Rıza Bey Amcam) ödüyor. AVM’ler yerleşim bölgelerinin en kıymetli arsalarında inşa edildiğinden ve albenili pahalı yapılar olduğundan maliyetleri, işletme giderleri ve sonuç olarak kiraları yüksek.
(Bilgi için: Batı ülkelerinde AVM’ler şehir dışında, ucuz arsada, ucuz yapı maliyeti ile inşa edilir. Bu nedenle kiraları şehirdeki kiralardan ucuzdur. Kiranın ucuzluğu fiyata yansır. İnsanlar onun için AVM’den alışveriş yapar.)
BMD (Birleşmiş Markalar Derneği) üyelerinin son 3 yılda AVM’lerde ödedikleri kiranın, mağazaların toplam satış rakamlarına (cirolarına) olan oranı belirlenmiş.
Kira/ciro oranı bir büyük AVM’de yüzde 35 imiş. Mağazalarda günlük 100 TL’lik satış hasılatının 35 TL’si kiraya gidiyor. Bunun aydınlatması, personel gideri, dekorasyonu ve amortismanı da var. Demek ki her 100 TL’nin yaklaşık yarısı dükkanın payı. Diğer yarıda ise hem ürün maliyeti var, hem de kâr payı var.
Tamam, belki bu yüzde 35 yüksek bir oran. Ya diğerleri ne durumda?
Fatura halkın sırtına biniyor
Sektör ortalaması, gıdada, tanınmış markalarda kira/ciro oranı yüzde 10-12, isimsiz markalarda yüzde 20, tekstilde yüzde 15 oranında.
Ortalama ciro/kira oranı 2010’da yüzde 12 iken, 2011’de yüzde 13 olmuş. 2012’de yüzde 14’e yükselmiş.
Bu oranlar hazmedilemeyecek oranlardır.
Açılışı devamlı ertelenen bir büyük AVM’de dükkan kiralamak isteyenler, (rivayete göre) dükkan başına 300-350 bin euro “Hava Parası” öneriyorlarmış
Bu kiralar nasıl ödeniyor? Halk anlatımı ile ya halkımız kazıklanıyor ya da AVM’lerde dükkan kiralayanlar zarar ediyor. Kimse zarar etmek için dükkan açmaz veya açtığı dükkanın zararına uzun süre dayanamaz. Demek ki sonuçta faturayı ödeyen (her zaman olduğu gibi) saf ve bakir Türk halkıdır. Kimse kimseyi silah zoruyla AVM’den alışverişe götürmediğine göre “kendi düşen (açık anlatımı ile AVM’deki kira faturasının bindirildiği fiyatı ödeyerek alışveriş yapan) ağlamaz”.
