Borsa neden düşer faiz lobisi ne yapar

Borsa endeksi 24 Mayıs’ta 91.351 idi. 31 Mayıs’ta 85.990’a düştü. Gezi Parkı olaylarından sonra 6 Haziran’da 78.758 oldu. Başbakan Tunus’tan seslendi. İnişe geçti. Dünü 78.332 puan ile kapattı.
Piyasa (bono) faizi 24 Mayıs’ta yüzde 4.5 idi. 31 Mayıs’ta 5.50 oldu. Gezi Parkı eylemleri ile yüzde 6.38’e yükseldi. Başbakan Tunus’ta konuştu. Yükselişe geçti. Dünü yüzde 6.55 ile kapattı.
Dolar 24 Mayıs’ta 1.84, Euro 3.39 TL’ydi. 31 Mayıs’ta dolar 1.88, Euro 2.45 TL oldu.
Gezi Parkı eylemleri sonrası 6 Haziran’da dolar 1.88 liradan, Euro 2.47 liradan satılıyordu. Başbakan’ın Tunus konuşmasından sonra dolar fiyatı değişmedi. Euro ise dün akşam 2.48 liradan kapattı.
Borsadaki hisse senetlerinin yüzde 66 dolayındaki kısmına yabancılar sahip. Yabancıların borsada 75 milyar dolarları var. Bu nedenle borsadaki hareket büyük ölçüde yabancıların alım satımına bağlıdır.
Bizim borsa endeksi genelde dünyadaki borsa endeksleriyle aynı çizgide iner çıkar. Mayıs ayı borsalarda tatile girme ayıdır. Mayıs’tan sonraki aylar genelde kötü geçer.
Bizde kredi notu bekleyişi ile fiyatlar fazla yükselmişti. Kâr realizasyonu bekleniyordu. Endeksin benzer ülke endekslerinden hızlı düşmesini, Gezi Parkı Eylemleri sonrası ortaya çıkan siyasi belirsizlik riski de etkiledi.

75 milyar dolar bonoda
Faiz enflasyonun altına düştü. Enflasyonun yüzde 7 dolayında seyrettiği ortamda 17 Mayıs’ta faiz yüzde 4.58 oldu. Bunda kredi derecelendirme kuruluşlarından gelen not beklentisinin rüzgarı vardı. Beklenti gerçekleşti.
Bu faize 2 yıl vade ile para bağlamak, kur riski nedeniyle yabancılar için cazibesini kaybetti. Döviz fiyatında ufak artış bu faizin getirisini sıfıra indirebilirdi.
Yabancıların bonoda yaklaşık 75 milyar dolarları var. Bu nedenle yabancılar ufak bir düzeltme arayışına girdi. Gezi Parkı eylemleri düzeltmeyi hızlandırdı.

Yabancılar ne istiyor?
Gerçekçi olalım. Borsada, faizde, dövizde fiyatların oluşmasında Türklerden çok yabancılar hakim.
Yabancıların para gönderdikleri ülkedeki temel çıkarları ekonominin iyi olması, kurun ve faizin sabit kalması, borsanın canlılığını ve kârlılığını korumasıdır.
Yabancı yatırımcı da, bankalar da piyasa faizinin yükselmesini istemez. Çünkü piyasa faizi yükselir ise, yabancının da bankanın da daha önce satın aldığı ucuz faizli kağıtlardan zararı artar. (Hatırlayınız: Demirbank bu nedenle battı.)
Yabancı da yerli de borsada paniği ve fiyat düşüşünü istemez. Çünkü bu durumda hem değer kaybı ile karşılaşır hem de borsadan çıkmakta zorlanır.
Yabancı da yerli de döviz fiyatının artmasını istemez. Bu durumda yabancı çıkarken zarar eder. Yerlinin döviz riski artar.
Lobi diye bir şey yok...
Olan bitenler şimdilik makul sınırlar içinde olup bitiyor. Paniğe gerek yok. Endeksteki gerileme, faiz artışı normaldir. Döviz fiyatı şimdilik makul ölçüde bir hareket gösterdi. Olan bitenin arkasında öcü arar gibi lobi aramak bizi yanlış yola iter. Serbest piyasa ekonomisinde arz ve talep güçlerinin hareketi sonucu olan bitenleri izliyoruz.
Bütün bunlardan çıkarılacak bir ders var: Ekonomide “siyasi risk” büyür ise, dengeyi korumak imkansız hale geliyor.
Günah aranacak ise günah Gezi Parkı’nda eylem yapanların değil, onları bu eyleme mecbur bırakanların günahıdır.