Borsa aşağıya indi. Faiz ve döviz fiyatı yükseldi. Bunlar günlük gelişmeler. Borsa yarın gene yükselir. Faiz ve döviz fiyatı yarın gene aşağıya iner.Önemli olan yarın ekonominin ne olacağıdır? Yılın kalanında üretimin, yatırımların, istihdamın ne olacağı, talebin ve ihracatın ne olacağı, piyasaların ne olacağıdır.
Borsa endeksi, faiz oranı, döviz fiyatı Türk ekonomisinin temel göstergeleri haline geldi. Bu üç göstergedeki olumsuz gelişme, içeride ve dışarıda Türk ekonomisinin kötüye gittiği şeklinde değerlemelere yol açıyor.
Taksim eylemleri ve bu eylemlerin “şiddet ile” bastırılmasının yarattığı olumsuzluk ortamında eylemlerin başka şehirlere de yayılması sonucu, borsadaki, faizdeki ve döviz fiyatındaki hassas dengeleri bozdu.
Sihir nasıl bozuldu?
İçeride sihir nasıl bozuldu?
- Borsa’da fiyatlarda aşırılık (bazılarına göre balon) oluşmuştu. Borsa’nın büyük oyuncuları fiyat düzeltmesi ve kâr realizasyonu için fırsat beklerken, Taksim eylemleri fiyat düzeltmesinin yolunu açtı.
- Döviz fiyatını ve faiz oranını Merkez Bankası değişik politikalar ile olmaları gereken çizginin altında tutmayı başarıyordu. Taksim eylemleri, gerçekçi olmayan faiz oranı ile döviz fiyatının yukarıya tırmanmasına neden oldu.
Dışarıda sihir nasıl bozuldu?
- Yurtdışında Türkiye, ”yükselen bir ekonomi olarak” abartılı şekilde gündemde tutuluyordu. Türkiye’yi abartılı şekilde övenler, Taksim eylemlerini yakından izlediler. Eylemlerden olumsuz etkilenerek, bu defa da abartılı şekilde Türkiye ekonomisi ile ilgili olumsuzlukları öne çıkarmaya başladılar.
- Yurtdışındaki sermaye çevreleri AKP’nin ekonomik ve sosyal politikalarının ülke genelinde benimsendiği inancı ile uzun süreli olarak AKP iktidarına güven duyuyorlardı. Taksim eylemleri ve bu eylemlerin başka şehirlere yayılması, AKP iktidarına (daha doğrusu politikalarının sürdürülebilirliğine) güveni zedeledi.
Bütün bunlara ek olarak eylemler, dışarıda olumsuz rüzgarların estiği, ABD’de parasal genişlemenin durdurulup durdurulmayacağı, AB’de faiz indiriminin olup olmayacağı, Japon ekonomisinin düzelip düzelmeyeceği tartışmalarının yapıldığı döneme denk geldi.
Yarın neler olabilir?
Taksim eylemleri ekonomide yarın ne gibi gelişmelere yol açabilir?
İçeride:
- (1) Bu eylemler tüketiciyi de üreticiyi de “Du bakalım.. N’olacak?) havasına sokacaktır. İstanbul ve diğer şehirlerdeki eylemler, tüketici talebini, girişimcinin üretim ve yatırım kararını olumsuz etkileyeceğinden, piyasalarda zaten şikayet edilen durgunluk artabilir.
- (2) Sonuçta yılın ikinci yarısında beklenen canlanma gecikebilir. Büyüme rakamı hedefin çok altına inilebilir.
Dışarıda:
- (1) Yabancılar Borsa’dan çıkıp gitmez. Yabancı sermaye Türkiye’yi terk etmez. Ama döviz girişlerinde faiz oranları yükselebilir. Borçlanma vadeleri uzayabilir.
- (2) Döviz bulunmaz diye bir tehlike olamaz. Döviz yeterince bulunur ama fiyatı yükselir.
Soru: Bu tablonun suçluları kimler? Sokağa çıkanlar mı? İnsanları sokaklara dökülmeye mecbur edenler mi?
