Yılın ilk 7 ayında hükümetin büyümeyi destekleyici kararlarının sonucu bütçe harcamaları arttı. Ne var ki aynı dönemde vergide yeniden yapılandırma uygulaması sonucu vergi gelirlerini artması, bütçe açığının büyümesini önledi.
İlk 7 ayda bütçe açığı 24 milyar TL oldu. Maliye Bakanlığı her ayın bitiminde bütçe gelir giderindeki değişimi açıklıyor.
Bütçe, devletin nerelerden para bulduğunu, bu paraları nasıl harcadığını gösterir. 2017 bütçesine göre, devlet 12 ayda halktan 598 milyar TL para toplayacak. Buna karşılık, 645 milyar TL harcama yapacak. Harcama, gelirden 46 milyar TL daha fazla olduğu için, bu açık borçlanarak kapatılacak.
Maliye her ay vergi olarak veya vergi dışı kaynaklardan para topluyor. Bu paralar, belli şekillerde harcanıyor. Aylık gelir gider trafiği her ay değiştiği için önemli olan, toplu değerleme.
Harcama geliri aştı
Yılın ilk 7 ayında devletin bütçe giderleri (faiz hariç) % 20 artarken, gelirleri % 12 oranında arttı.
Yıl başından temmuz ayı sonuna kadar, 7 aylık dönemde devletin harcamaları 375 milyar TL oldu. Gelirler 351 milyar TL olunca, ilk 7 ayda bütçe 24 milyar TL açık verdi. Yıl sonuna kadar gider ve gelir durumuna göre bütçe açığı değişecek. Devletin ilk 7 aydaki 351 milyar TL gelirinin 292 milyar TL’si vergi geliri. Vergi gelirleri ilk 7 ayda % 15 arttı.
Vergi gelirlerinin artması, ekonominin büyümesine ve halkın harcamalarının artmasına bağlı. Ancak ilk 7 ayda vergi geliri artışında vergi borçlarının yeniden yapılandırılması ile Maliye’nin kasasına giren para da var. Büyümeden etkilenen vergi gelirleri gelir ve kurumlar vergileri. İlk 7 ayda gelir vergisi % 12, kurumlar vergisi % 32 arttı.
Halkın tüketimine bağlı olarak artan dâhilde alınan katma değer vergisindeki artış % 5 oldu. Buna karşı petrol ve doğal gazdan, alkollü içecekler ve tütünden, motorlu taşıt araçları satışından, dayanıklı tüketim malları satışından alınan özel tüketim vergisi artışı % 14.
Sosyal harcamalar artıyor
İlk 7 ayda devletin harcadığı 375 milyar TL’de personel için yapılan aylık ödemeler ve sosyal güvenlik ödemelerinin payı % 30. Bütçenin neredeyse üçte biri personele gidiyor. Yatırıma giden para toplam harcamaların % 8.5’i kadar. Bütçe harcamalarının % 8.5’i mal ve hizmet alımına, % 8.5’i faize gidiyor. Harcamalarda sosyal güvenlik harcamaları aslan payını alıyor. Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri, sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan prim katkısı, sosyal güvenlik kurumlarının açıklarını kapatmak için yapılan ödemeler devamlı artıyor.
Devlet yılın tamamında tarıma 12 milyar destek vermeyi hedef almıştı. İlk 7 ayda tarıma bütçeden verilen destek 9 milyar TL’ye yakın oldu.
Maliye Bakanı, ilk 7 aylık bütçe uygulamasıyla ilgili olarak yaptığı değerlemede, “Yapılandırma kanunlarının etkisinde vergi gelirlerinin arttığını” söylüyor. Buna karşı da ”Ekonomik büyümeyi destekleyici kararların ve teşvik uygulamalarının sonucu harcamaların artması nedeniyle ilk 7 ayda bütçe açığının büyüdüğünü” belirtiyor. Önümüzdeki aylarda vergi gelirlerinde artış olasılığı yok. Ama bütçe harcamalarını sınırlamak veya artırmak hükümetin kararlarına bağlı.
