Nihayet 36 ilin yararlanabileceği bir Teşvik Kanunu TBMMden geçti.Bu 36 il, kişi başı (GSYİH) milli geliri 1.500 doların altında olan, Türkiyenin en fakir illeri. Devlet Planlama Teşkilatı illeri fakirlik sırasına koydu. Kişi başı milli gelirin 1.500 dolar ve daha düşük olduğu 36 ili belirlendi. Bu illerin tamamında aşağıdaki teşvik tedbirlerinin uygulanması uygun görüldü: Doğu Anadoluda ve Batının ekonomik bakımdan gelişememiş illerinde yatırımların ve istihdamın teşviki için devletin bir şeyler yapması beklenir. Devlet daha önce olağanüstü hal kanunu kapsamındaki iller ile kalkınmada öncelikli iller listesinde yer alan iller için değişik vergi teşvikleri uygulamak için bir kanun çıkarmıştı. Bu kanunun süresi geçen yıl doldu. Hükümet yeni bir teşvik kanunu hazırlama çalışmalarını başlattı. Bu defa IMF engeli çıktı. Teşvik Kanununun faturasına IMF itiraz etti. Yeni bir kanun hazırlığı uzun sürdü. (I) Bu illerde organize sanayi bölgelerindeki işyerlerinde işçi çalıştıranlar (1) İşçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan Gelir Vergisini ve de (2) İşçilerin sigorta primlerinin işveren hissesini ödemeyecekler. Bu vergi ve primlerin yüzde 100ü Hazine tarafından karşılanacak.Organize sanayi bölgeleri dışındaki işyerlerinde vergi ve primin sadece yüzde 80ini Hazine karşılayacak.(II) En az 10 işçi çalıştıran işletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin yüzde 20sini Hazine ödeyecek.(III) En az 10 kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek ve tüzel kişilere, Hazineye, katma bütçeli kuruluşlara, belediyelere ve özel idarelere ait arsa ve arazi bedelsiz olarak devredilecek.Kanunu eleştirenler şunları söylüyor: (1) Teşvikte 1.500 dolar sınırı sübjektif bir sınırdır. Kişi başı geliri 1.506 - 1.550 dolar olan illerin teşvikten yararlanamaması doğru değildir. Afyon, Düzce, Uşak gibi iller teşvikten yararlanırken, Tunceli, Kastamonu, Elazığ gibi illerin kapsam dışı kalması yanlıştır. (2) Fakir 36 ilin hepsi aynı fakirlikte değil. Kişi başı milli geliri 1.500 dolar olan il ile, 600 dolar olan ile aynı teşvikler uygulanır ise, fakir illere giden olmaz. Teşvikler illerin fakirliğine göre kademeli biçimde uygulanmalıdır. (3) Aynı il sınırları içinde yeni yatırımlar teşvikten yararlanırken eski yatırımların yararlanamaması aynı üretimi yapan işletmeler arasında büyük bir maliyet farkına yol açacaktır. Haksız rekabete neden olacaktır. İşte teşvikler... Diyarbakırda binin üzerinde işçi çalıştıran Aykıl Tekstilin sahibi Mustafa Aykıl diyor ki: "Şırnak ile Uşaka aynı teşvikleri verirseniz kimse Şırnaka gitmez. Uşakta yatırım yapar. Daha önceki (4325 sayılı) kanun da çok sayıda ilde, aynı teşviklerin uygulanmasını hedef aldığından başarılı olamadı."Şırnak Ticaret Odası Başkanı Kamil İlhan diyor ki: "Şırnakta sanayi yok. Koruculuk kent halkının tek geçim kaynağı oldu. Koruculuk bittikten sonra Şırnak sanayileşemez ise, kent halkının göçten başka yapacağı şey yoktur."Diyarbakır Ticaret Odası Başkanı Kudbettin Arzu diyor ki: "Yirmi yılda beş bin köy boşaldı. Çatışmaların bitmesinden bu yana herkes Doğunun kalkınmasından söz ediyor. Bunları duyanlar Doğuya bir şeyler yapıldığını sanıyor. Bugüne kadar açıklanan ve uygulanan paketlerin hepsi boş çıktı..."Morali bozmayalım ama, Doğu Anadoluda durum budur...Hükümet "daha fazla verebilir mi idi?" ...Veremezdi. Bugünkü şartlarda verebileceğini verdi. Ama sadece bu teşvikler ile de Doğunun kalkınacağını beklemek hayaldir.Yatırım ve istihdam teşviklerinden yararlanacak 36 il (kişi başı ortalama milli gelirin 1.500 dolar ve daha düşük olduğu iller):Kırşehir, Sinop, Giresun, Amasya, Uşak, Malatya, Sivas, Tokat, Diyarbakır, Afyon, Bartın, Erzincan, Osmaniye, Düzce, Çankırı, Siirt, Gümüşhane, Ordu, Erzurum, Batman, Bayburt, Şanlıurfa, Mardin, Aksaray, Adıyaman, Kars, Van, Iğdır, Yozgat, Ardahan, Hakkari, Bingöl, Bitlis, Şırnak, Muş ve Ağrı. guras@milliyet.com.tr Uşakla Şırnak aynı kefede
