2011 yılının mart ayında 1 milyon 706 bin 705 mükellef tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesi verdi. Mükellef kişi başı ortalama vergi matrahı beyanı (vergiye tabi gelir) 13 bin 257 lira. Demek ki gelir vergisi beyannamesi verenlerin vergiye tabi aylık gelirleri ortalama 1.104 TL. Buna göre mükellef başına yıllık ortalama 3.347 TL vergisi tahakkuk ettirildi. Demek ki, beyanname verenler ayda ortalama 279 TL vergi ödeyecekler.
2010’da 210 milyar TL vergi toplandı. Gelir vergisinin payı 40 milyar TL. Vergi gelirin yüzde 70’ini KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergiler (zenginden çok fakirin ödediği vergiler) oluşturuyor.
Vergi yazısı yazarken bu işin uzmanları Şükrü Kızılot ile Sezgin Özcan’ı ararım. Sezgin Özcan’dan öğrendiğime göre, 40 milyar TL’lik toplam gelir vergisinin yüzde 92’si stopaj yoluyla kesilen vergi imiş. Beyanname ile beyan edilen vergi toplam verginin yüzde 5’ini oluştururmuş. Kalan vergi ise geçici vergi ile basit usulde ödenen vergi tahsilatından oluşurmuş.
% 92’si kaynakta kesilen vergi
Stopaj yoluyla vergi demek kaynakta kesilen vergi demek. Örneğin maaş, ücret, yevmiye, telif hakkı alanların gelirlerinden vergi kaynakta kesilir. Bankadaki mevduat hesabının faizinden vergi kaynakta kesilir. Kaçırılması mümkün olmayan vergidir.
Vergi beyannamesi verenlerin beyannamede yer alan vergi miktarlarının bir bölümü daha önce stopaj yolu ile kesilmiştir. Onlar stopaja tabi vergi düşüldükden sonra kalan bölümü ödeyecekler. Her yıl açıklanan vergi şampiyonları listesinde yer alanların isimlerinin karşısında yazılı rakamları değerlendirirken buna dikkat etmek gerekir.
Para başarının mükafatıdır. Vergilendirilmiş kazanç kutsaldır. Alın teri ile elde edilen kazanç helâldir. Bu nedenle vergi şampiyonları listesinde yer alanlar alkışlanır. Şampiyonlar listesi, ekonomideki değişimi de az çok yansıtır.
35 yıl öncenin (1976) İstanbul rekortmenler listesinde Aslan Rıza Sadıkoğlu, Osman Özdemiroğlu, Mehmet Üretmen, Muammer Kireçci, Jak Benhabib, Recai Aslan, Haluk Akbaşoğlu, Jak Kamhi, Mehmet Kavala, Vitali Yaşar, Vitali Hakko, Fevzi Akaya, Hayri Baran, Can Kıraç, İzzet Baysal, Şaban Çavuşoğlu, Eli Burla, gazeteci Safa Kılıçoğlu, Eli Acıman önde gelen isimlerdi. Rekortmen sanatçılar Zeki Müren, Fatma Girik, Sevda Ferdağ, Kamuran Akkor, Vasfi Uçaroğlu, Neco idi.
Şampiyonlar sık sık değişir oldu
1980 yılında vergi rekortmenleri listesinde Kastelli (Cevher Özden), Raif Dinçkök, Ali Koçman yanında çok sayıda gayrimüslim işadamının bulunduğu görülüyor. Jak Kamhi, Haçik Özçilingir, Samuel Kamhi, Mişel Gülçiçek, Mondo Konbahar, Naim Sadakça ve Dikran Özçilingir’in ismi geçiyordu...
1986 yılında Halil Bezmen ile Selahattin Beyazıt, Salih Tatlıcı, İbrahim Bodur, Nejat Eczacıbaşı ve ünlü genelev işletmecisi Manukyan şampiyonlar listesinde dikkat çeken isimlerdi.
1996 yılında İstanbul sıralamasında vergi rekortmeni Aydın Doğan olmuştu. Koç ve Sabancı, Eczacıbaşı, Şahenk aileleri ve aile üyeleri yanında dikkat çeken isimler 7’nci sıradaki Erol Aksoy, 20’nci sıradaki Halis Toprak, Korkmaz Yiğit, Kadir Has, Tevfik Ercan, Eli Acıman ve de gene ünlü genelev işletmecisi Manukyan’dı.
Koç, Sabancı, Eczacıbaşı, Doğan ailesi üyeleri dışında son yıllarda şampiyonlar listesinde yerlerini koruyanların sayıları azaldı. Listelerde devamlılığın olmaması gelir akımlarının düzenli olmadığının, istikrarsızlığın, iş âlemine çok hızlı giriş ve çıkışların olduğunun işaretidir. Kamuoyunu şaşırtan ise, son yıllarda özelleştirilen kamu varlıklarına, satılan gayrimenkullere büyük ödemeler yapan bazı isimlerin bu vergi listelerinde adlarının görülememesidir.
