Rakamlar ‘talep canlı’ diyor
Ocak-mart dönemi bütçe göstergelerine göre, ”talep canlı”. Geçmiş yıllara göre talepteki artış, beklenenin üzerinde. Bütçe göstergelerinden KDV (katma değer vergisi) ve ÖTV (özel tüketim vergisi) rakamlarındaki değişim oranları ekonomi için önemli “öncü göstergeler”dir.
KDV ve ÖTV artışları ekonomide harcama eğilimindeki değişimin boyutlarını ortaya koyar.
- Dâhilde alınan KDV, ekmekten maydanoza, market alışverişlerinden gömleğe, elbise, ayakkabıya olan talepteki değişimi gösterir. Açık bakliyat satın alan % 1, paketlisini alan % 8 KDV ödüyor. Ekmekte % 1 oranında, market alışverişlerinde, kuruyemişte % 8 oranında KDV var. Şimdilerde alkolsüz içeceklerde de KDV oranı yükseltildi. Beyaz, kahverengi, elektronik eşya için KDV ödeniyor.
Dâhilde alınan KDV artış oranı, ülke genelinde halkın tüketim harcamalarında ağırlığı olan harcamalardaki artışı işaret ediyor.
- ÖTV, genelde “zorunlu tüketim maddeleri dışında kalan ve lüks olarak adlandırılan mallardan alınan bir vergi. Beyaz, kahverengi eşyadan, elektronik eşyadan, KDV’ye ek olarak alınıyor. Otomotiv ürünlerinde ÖTV oranı % 50 - % 100 gibi yüksek oranlara yükseliyor.
ÖTV artış oranı, ülke genelinde orta ve üst gelir grubundakilerin tüketim harcamalarındaki artış hakkında bilgi veriyor.
n İthalden alınan KDV geliri ise, ithalat arttıkça, içeride talep artışına dayalı olarak ülkeye daha çok ithal malı girdikçe artıyor.
Bu yıl ne oldu?
- 2018 yılının ilk 3 ayında dâhilde alınan KDV % 20.3 oranında arttı. Geçen yıl aynı dönemde % 2.9, daha önceki yıl % 11.8 oranında artmıştı.
Demek ki ülke genelinde hemen her gelir grubunun harcama yaptığı ürünlerde bu yılın ilk 3 ayında talep geçen yıllara göre daha canlı.
- ÖTV yılın ilk 3 ayında % 13.4 oranında arttı. Geçen yılın aynı döneminde % 10.9, bir önceki yıl % 13.5 artmıştı.
Demek ki orta ve üst gelir grubunun harcama yaptıkları mallara talep canlı.
- İthalden alınan KDV yılın ilk 3 ayında % 21.4 oranında arttı. Geçen yılın aynı döneminde % 19.3, daha önceki yılın aynı döneminde % 13.7 artmıştı.
Demek ki talebin canlılığına bağlı olarak ithalat da artıyor.
Bütçenin geliri, gideri, açığı önemli ama bütçe içinde yer alan bu “öncü ve önemli göstergeler” ekonomide olan biteni izlemek için çok hem de çok önemli.
Açığı iyi okuyalım
Ocak-mart döneminde bütçe gelirleri % 15.7, giderleri % 17.7 oranında arttı. Bütçe gelirlerindeki artış oranının enflasyonun üzerinde olması, ekonomide canlılığın bir başka işaretidir.
Bütçe açığı yılın ilk 3 ayında geçen yıl 14.9 milyar iken, bu yıl 20.4 milyar TL oldu. Açıkta 5.5 milyar TL artış var.
Bütçenin açığını değerlendirirken, yaşananları iyi değerlemekte yarar vardır.
- İçeride terörle mücadele, sınır ötesinde sıcak çatışmalar devam ediyor. Zırhlı araçlar, tanklar, toplar yürüyor. Uçaklar yakıt harcıyor. Silah ve mühimmata para ödeniyor. Bütün bunların parası bu bütçeden çıkıyor.
- Hükümet ekonomiyi canlı tutabilmek, yatırımları teşvik etmek, üretimi artırmak için devamlı destek paketleri açıklıyor. Her destek paketi bütçeye yük getiriyor.
İşte bütün bu yüklere rağmen, yılın ilk 3 ayında bütçe açığının geçen yılın aynı dönemine göre 5.5 milyar TL daha yüksek çıkması, gelir gider dengesinin yönetimindeki başarıyı gösterir.
‘Öncü veriler iyi, umut var’
Denetim ve danışmanlık grubu KPMG Türkiye’nin, 2018 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen performansa ilişkin raporu önümüzdeki döneme ilişkin olumlu sinyaller verdi.
- Öncü veriler, özel sektör tüketim ve yatırım talebinin gücünü koruması ile büyümedeki yavaşlamanın sınırlı kalacağına işaret ediyor.
- Yılın ilerleyen aylarında altın ticaretinin normalleşmesi ve enerji faturasındaki artışın yavaşlamasıyla dış ticaret açığı ve cari açıktaki artış hız kesebilir.
- Sanayi üretimi ocakta (yıllık bazda) yüzde 12’lik artış kaydetti. Bu da ekonomik aktivitenin 2018’e, potansiyelin oldukça üzerinde bir hızda büyüme ile başladığını ortaya koyuyor.
- 2017’de hızlı bir şekilde toparlanan turizm sektörü, 2018’e de yüksek performans ile başladı.
- Dış ticaret açığındaki artış sürüyor. Turizmdeki toparlanmayla cari açıktaki artışın hız kesilebilir.
