Yabancı sermayenin ülkede daha çok yatırım yapmasını bekleriz.
”Yabancı sermaye gelsin. Teknoloji getirsin. Fabrika kursun. Bizim üretemediklerimizi üretsin” deriz.
Son yıllarda yabancı sermaye yeni fabrika kurmak yerine, kurulmuşları satın almak için gelmeye başladı.
Türkiye İstatistik Kurumu, yabancıların sanayi ve hizmet sektörlerinin üretimindeki ağırlığını, payını her yıl izleyerek, gelişmeler hakkında bilgi yayımlıyor.
Üretim değerine göre Türkiye’de sanayi ve hizmet sektöründeki tüm işletmelerde yabancı kontrol oranı %14.1 oranında.
Başka anlatımla, tüm sanayi ve hizmet işletmelerinin toplam üretiminin % 14.1’ini yabancı kontrollü işletmeler gerçekleştiriyor.
Yabancı kontrollü işletmeler deyimi, yurt içinde faaliyet gösteren, ancak doğrudan veya dolaylı olarak yurt dışından kontrol edilen işletmeler için kullanılıyor.
Genelde biz bunları “yabancı sermayeli” işletmeler olarak adlandırıyoruz.
Sermaye Batı’dan geliyor
Türkiye İstatistik Kurumu’nun belirlemelerine göre, sanayi ve hizmet işletmelerinin toplam üretiminde yabancı kontrol oranı 2012 yılında % 13.6 idi. 2013 yılında % 13.4 oldu. 2014 yılında %13.8’e, 2015 yılında %14.1’e yükseldi.
Ülke genelinde 2015 yılında gerçekleşen toplam üretimin % 2.4’ü Alman, % 1.7’si ABD ve %1.6’sı Fransız sermaye gruplarının kontrolünde.
Yabancı kontrollü girişimlerin toplam üretiminde ise, Alman sermayeli girişimlerin payı % 17.1, Amerikan sermayelilerin % 12, Fransız sermayelilerin % 11.1, Hollanda sermayelilerin % 7.4, İngiliz sermayelilerin % 7.2 oranında.
Yabancı kontrollü işletmelerin toplam üretimlerinde imalat sanayii üretiminin payı % 15.8. İmalat sanayii toplam üretiminde yabancı sermayeli işletmelerin gıdadaki payları % 11.7, içecekteki payları % 24.7. Tütün ürünlerindeki payları % 84.7, kimyasal ürünlerindeki payı % 38.8, motorlu kara taşıtlarındaki payı % 44.8 oranında. Toptan ticarette yabancı kontrollü işletmelerin payı % 27.4, perakendede % 11.9 oranında.
Düşük teknolojili işletmeler
Beklentimiz, yabancı kontrollü işletmelerin yüksek teknolojiye dayalı üretime yönelmeleri.
Ne var ki yabancı kontrollü işletmelerin üretimlerinin sadece % 4.5’i yüksek teknolojiye dayalı üretim.
Yabancı kontrollü işletmelerin üretimlerinin % 23.4’ü düşük, % 17.5’i orta düşük teknolojiye dayanıyor. Üretimin % 64.7’si orta yüksek teknolojili üretim.
Yabancı sermayeli işletmelerin imalat sanayiindeki ağırlıklarını sergileyen bir başka kaynak İstanbul Sanayi Odası’nın “Türkiye’nin 500 Büyük Kuruluşu” araştırması.
Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun 123’ü yabancı sermayeli kuruluş.
Bu 123 yabancı sermayeli kuruluş, Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun gerçekleştirdiği üretimin % 33.4’ünü gerçekleştiriyor. 500 büyüğün toplam ihracatının % 47.8’ini yapıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun derlediği bilgiler, Türkiye’de sanayi ve hizmet sektöründeki yabancı kontrollü işletmelerin yüksek teknolojiye dayalı üretime yönelmediklerini gösteriyor. Türkiye’nin 500 büyük sanayi işletmesinin üretiminde yüksek teknolojili üretimin payı % 3.7 iken, yabancı kontrollü işletmelerde bu oran, biraz yukarıda, % 4.5 dolayında.
