Yeni yılın bu ilk yazısında tarım sektöründe geçen yıl yaşananları kaleme almak istedim.
Önümüzdeki hafta da 2019’daki beklentileri yazacağım.
Resmi rakamlar üzerinden gidecek olursak... Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; Ocak-Eylül aylarını kapsayan 9 aylık dönemde Türkiye ekonomisindeki büyüme oranı yüzde 4.5, bu oran tarım sektörü için yüzde 0.7 olarak gerçekleşti.
Bitkisel üretim verilerinden de, nüfusun mütemadiyen artmasına rağmen üretimde azalmanın olduğu görülüyor. 2018 yılında bir önceki yıla göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 5.8, sebzede de yüzde 2.6 azalma oldu. Meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise çok az miktarda da olsa yüzde 0.8’lik artış gerçekleşti.
Maliyetler yükseldi
Türkiye, aslında buğday ihracatçısı olması gerekirken, yıllık gereksinimi karşılayamadığı için artık buğday ithal ediyor. 2017’nin ilk 10 ayında 3.5 milyon ton buğday ithal edildi, 2018’in aynı döneminde buğday ithalatı 4.6 milyon tona çıktı. Bu ithalat için ise yaklaşık 1 milyar dolarlık bir para yurtdışına transfer edildi.
Tarımsal üretim neden düştü? Bunun sebebi olarak özellikle Temmuz ayından itibaren artan döviz fiyatlarına bağlı olarak, üretim maliyetlerinin yükselmesi görülüyor.
Şöyle ki... Örneğin, son bir yılda buğday üreticisinin eline geçen para yüzde 12 arttı. Mazot fiyatı yüzde 13, üre gübresinin fiyatı yüzde 64, DAP gübresinin fiyatı da yüzde 71 arttı.
Buğday üreticisi, Kasım 2017’de 1 ton buğday satarak yaklaşık 582 kg. gübre aldı, 12 ay sonra 1 kg. buğday satarak ancak 341 kg. gübre alabildi.
Çiftçinin ürününün para etmemesi, tarım alet ve makineleri sektöründe de büyük daralmalara yol açtı.
2018’in ilk 10 ayında 40.892 adet traktörün trafik tescili yapıldı; tescil edilen traktör sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30 azaldı.
Destek yüzde 50
Hayvancılığa gelirsek... Büyükbaş hayvanlarda damızlık ithalatı 2018’in ilk 10 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19 artışla 85 bin baştan 101 bin başa, besilik hayvan ithalatı yüzde 86 artışla 537 bin baştan 1 milyon başa, kasaplık ithalatı yüzde 100 artışla 66 bin baştan 132 bin başa yükseldi ve bunun karşılığında yurtdışına 1.5 milyar dolar ödendi.
Desteklemelere gelince... Çiftçi, Tarım Kanunu’nda belirtilen destekleme miktarını her yıl olduğu gibi 2018 yılında da alamadı. Kanunda bütçenin yüzde 1’i desteklemelere gider denirken, çiftçinin 2018 yılında aldığı destek yüzde 50 düzeylerinde kaldı.
Bütün bu tablo karşısında çiftçinin bir kesimi tarımı bırakmak durumunda kaldı. Nitekim, mevsim etkilerinden arındırılmış tarımsal istihdam, Eylül 2017’den bu yılın Eylül ayına 263 bin azaldı.
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz...
Şayet 2019’dan itibaren tarım gerekli desteği göremezse, Türkiye gitgide gıda egemenliğini yitirme durumuyla karşı karşıya kalacak.
