Bergama’nın kıymetini bilen var mı?

Bergama’dan sökülen dev Zeus sunağı, Berlin’deki Bergama Müzesi’nde sergileniyor. Müzedeki geçici sergi ‘Bergama Panoraması’nda, millatan önceki hayatı tasvir ediyor. Allianoi’yi suların altına gömen zihniyet, Bergama’ya sahip çıkabilir miydi?

Kapıda bileti kestirip, dört yanı kapalı dar merdivenleri tırmanmaya başlıyoruz. Ne göreceğime dair bir fikrimiz yok. Beş kat sonra bir platforma geliyoruz. Etraf aydınlanıyor. Kuş sesleri, insan seslerine karışmış. Fonda usul usul akan suyun sesi. Gün doğmuş, şehir uyanıyor. Karşıma, 360 derecelik nefes kesen bir manzara çıkıyor.

Bergama’dayız. Tarih, milattan önce 129. Yüzlerce çatının arasından kıvrılan yolları, Bergama Sunağı’nı, anfitiyatroda gösteri izleyen rengarenk kıyafetli insanları, uzaklardan göz kırpan Ege Denizi’ni, olağanüstü güzellikteki heykelleri, freskleri ve o günkü yaşantıya dair her şeyi, tırmandığınız noktadan görebiliyorsunuz.

Berlin’deki Bergama Müzesi’nde sergilenen ‘Antik Kentin Panaroması’, sadece şehrin o günkü görüntüsünü değil, duygusunu da müthiş bir gerçeklikle veriyor. Eğer Bergama sanatçı Yadegar Asisi’nin tasvir ettiği gibiyse, söyleyecek tek şey kalıyor:

Bergama, yeryüzündeki cennetmiş.

Allianoi ve Bergama

Panorama’yı turlarken, ister istemez bu görüntünün anavatanını düşünüyorum. Aradan 2 bin yıl geçmiş ve biz, Bergama’nın kıymetinin farkında bile değiliz. Bırakın olağanüstü kültür mirasını tanımayı, Bergama denince aklımıza altın madeni geliyor!

Bergama antik kentinin kalıntılarını gezenlerin büyük çoğunluğu yabancı turistler. Geçen hafta ‘Kutlu Doğum Haftası’ etkinlikleri düzenlenen Bergama’da, kendi tarihini hatırlatacak, öğretecek hiçbir etkinliğin yapılmaması ayrı bir konu.

Sanki antik Helen uygarlığı’nın bu topraklarda var olduğunu hatırlamak bile istemiyoruz. Acaba o dönemde insanların inandıkları şeylerden hâlâ korkuyor muyuz? Öyle olmasaydı, yine Bergama’da bulunan Allianoi Antik Kenti kumların altına gömülerek Yortanlı Barajı’nın suları altında kalır mıydı?

Barajlar kralı Çevre Bakanı Veysel Eroğlu’nun tepkilere “Allianoi diye bir yer yok” diye cevap verdiği bir ülke bu. Böyle bir anlayış, böyle siyasiler varken, Bergama Sunağı Berlin’e taşınmış, bu topraklardan kazınmış diye kızmaya hakkımız var mı?

En fazla üzülebiliriz. Ama kızmanın karşılığı ne yazık ki yok.

En çok gezilen müze

Müzedeki ‘panaroma’dan çıkıp, sunağın sergilendiği ana bölümde dolaşırken, Anadolu topraklarındaki nice hazinenin istisnalar kaideyi bozmaz-nasıl kıyıya köşeye atıldığını, birkaç iyi örnek dışında halen iyi müzecilik yapamadığımızı bir kez daha idrak ediyorum.

Bergama Sunağı’nı (Zeua Sunağı olarak da bilinir) Carl Humann, II. Abdülhamit’in izniyle ülkesine götürmüş. Müze, sunağı sergilemek üzere özel olarak Alfred Messsel tarafından tasarlanmış. Yapımı yıllar süren ve 1930’da biten bu görkemli müzenin büyük paralara mal olduğu biliniyor.

Bugün Berlin’deki ‘müzeler adası’ tabir edilen müzeler alanında bulunan Bergama Müzesi, dünyanın en çok ziyaret edilen müzeleri arasında. 2011’de tam 1.3 milyon kişi sadece Bergama Müzesi’ni gezmiş!

Kişi başı 12 euro’dan hesap ederseniz, yılda 15 milyon 600 euro yapar. Hevesi kamçılayan da bu rakam olsa gerek-Bergama kültürü neymiş? Heykel sanatıyla ne anlatılmış? Antik yaşam neye benzer? Bu soruları merak eden bir avuç insanın dışında, Türkiye’de Osmanlı öncesi tarih ‘çanak çömlek’ diye küçümsenmiyor mu?


TANRILARIN?SAVAŞI