Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile konsantrasyon sorununa oyunlarla çözüm bulmak mümkün olabilir mi?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) günümüzün yaygın sorunlarından biri haline geldi. Neredeyse etrafımda konuştuğum herkes “Benim çocuğumda da aynı sorun var” diyor. Ebeveynler DEHB ile mücadele etmek istiyor ama sürekli çocuklarına ilaç vererek de çözüme gitmek istemiyor. Bu nedenle ilaçlara alternatif çözümler gündeme geliyor. Onlardan biri “Nörofeedback” yani beynin ürettiği dalgaları görselleştirerek, davranışları kontrol altında tutmayı öğreten bir oyunlaştırma yöntemi. Peki gerçekten bu yöntem etkili mi? Konuyu biyofizik ve sinirbilimi uzmanı tıp doktoru Kerem Dündar ile konuştuk. Dündar bu yöntemin, hiperaktivitenin temelini de oluşturan dürtüsel davranışları kontrol etmede etkin bir yöntem olarak ilaç tedavisini desteklemek amacıyla yurtdışında önerilmeye başladığını söylüyor. Ancak Dündar ilaçlara alternatif mucizevi bir yöntem olmadığı konusunda da uyarıyor.
Kendi beyin dalgalarıyla oynuyorlar
Beynimiz çalışırken elektriksel sinyaller üretiyor. Dikkatli olduğumuz zamanlarda beyin dalgalarımız hızlanıyor. Rahatlamaya başladığımızda veya dikkatimiz azaldığında ise beyin dalgalarımız yavaşlamaya başlıyor. Beynin bu dalga değişimleri, bilgisayar ara yüzü sistemleri ile kaydedilebiliyor. Kaydedilen datalar da yorumlanabiliyor. Bu sistem sayesinde kişinin beyin dalgalarındaki değişimleri görselleştirip izleyebileceği hale getirilmesine de Nörofeedback deniyor. Dikkat eksikliği veya konsantrasyon problemi gibi sorunlarla başvuran bir kişi öncelikle davranışsal ön değerlendirme testine tabi tutuluyor. Bu sayede kişideki bulguların kendi yaş, cinsiyet gibi kişisel faktörlerine göre standartların ne kadar dışında olduğuna bakılıyor. Tutum bozukluğu ve eğitim eksikliği nedeniyle ortaya çıkan konsantrasyon sorunlarıyla gerçekten DEHB’i olan çocuklar bu noktada ayırt edilebiliyor. Bu sayede ebeveynlerin öncelikli tercihi nörofeedback olsa bile ilaç tedavisi ihtiyacı olan çocuklar için çocuk psikiyatristleriyle iletişim kurulması öneriliyor. Diğer çocuklarsa konsantre olmayı, daha dikkatli ve kontrollü olmayı öğrenmek için doğrudan nörofeedback yönteminden yararlanabiliyor. Dündar “Bu yöntemde çocuklar kendi beyin dalgalarını kullanarak oyunlar oynuyor. Dikkatli oldukları dalgaları ürettikleri oyunda başarılı oluyorlar. Bu başarıyı tekrarlamak istedikleri için zamanla dikkat ve konsantrasyon kabiliyetleri artmaya başlıyor. Periyodik olarak yöntemi uygulayan çocuklarda kalıcı olarak bu yetkinlikler gelişiyor. Konsantrasyon yetkinliği başta olmak üzere kontrol kabiliyeti artan çocukların gerek akademik gerekse insan ilişkilerindeki başarıları artıyor” diyor. Aslında bu yöntem dünyada profesyonel sporcuların konsantrasyon kabiliyetini artırmak için de kullanılıyor. Bu nedenle Dündar herkesin zihinsel anlamda en üst performansına ulaşabilmesi için de yöntemden yararlanılabileceğini ekliyor.
“İlaçlara alternatif değil”
Dündar “Ebeveynler çocuklarına DEHB için ilaç kullandırmak istemediklerini ve doğrudan nörofeedback yönteminden yararlanmak istediklerini söylüyor. Oysa bu yöntem ilaçlara alternatif bir yöntem değil. Sadece DEHB için değil otizm, şizofreni, gelişme geriliği gibi birçok bozukluk için önerilse de hali hazırda tanısı olan hastalar için bu yöntem mucize bir yöntem değil ve mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalı” diyor.
