Savaşa odaklanan Amerika çekiciliğini kaybetti Başkan Clinton döneminde Savunma Bakan Yardımcılığı da yapmış olan Profesör Robert Nye, 30 Kasım tarihli International Herald Tribune gazetesinde yayımlanan yazısında, yükseköğrenim için ABDye gelen yabancı öğrenci sayısının 1971 - 72den beri ilk kez 2003 - 2004 öğretim yılında azaldığını belirterek bunun ABD için büyük bir kayba yol açabileceğini ileri sürdü. Yalnızca askeri güç, yani "sert güç" kullanarak dünyada söz sahibi olmanın mümkün olmadığını ve ABDnin "yumuşak gücünü" artırmadan dünyada itibar ve sempati kazanamayacağını savunan Prof. Nye, yabancı öğrencileri kaçırmanın çeşitli sakıncaları bulunduğunu vurguladı. ABDde yabancı öğrencileri eğiten sektörün yılda 13 milyar dolarlık bir ciro yaptığını kaydeden Prof. Nye, bunun ötesinde ABDde eğitim gören yabancı öğrencilerin Amerikada edindikleri bilgi ve deneyimleri dünyanın dört bir yanına taşıyarak ABDnin "yumuşak gücü"ne katkıda bulunduklarını yazdı.Kısaca IIE diye anılan Institute of International Education tarafından derlenen verilen göre, 1971 - 72 öğretim yılında 140.126 olan ABDdeki yabancı üniversite öğrencisi sayısı 2002 - 2003 öğretim yılına kadar geçen sürede her yıl artarak 586.587e kadar tırmanmış. Ancak 2003 - 2004 öğretim yılında 31 yıllık trent kırılmış ve yükseköğrenim için ABDye giden yabancı öğrenci sayısı % 2.4 azalarak 572.509a düşmüş.Bu düşüşte özellikle Çin, Japonya, Tayvan, Tayland ve Endonezya gibi Asya ülkelerinden ABDye giden öğrenci sayısındaki azalmanın belirleyici olduğu anlaşılıyor. Bu arada yükseköğrenim için ABDye öğrenci gönderen ülkeler sıralamasında 8. sırada bulunan Türkiyeden giden öğrenci sayısında da % 2lik bir azalma olduğu görülüyor.Bu azalışta 11 Eylül sonrasında ABD vizesi almanın zorlaştırılmasının ve Amerikalı olmayanlara karşı sergilenen dışlayıcı tavrın etkili olduğu anlaşılıyor. Özellikle yabancılar için bir yasaklar ve kontroller ülkesi haline gelen Amerika yabancı öğrenciler için çekici bir ülke olmaktan çıkarken İngiltere ve Avustralya gibi İngilizce konuşan ülkelerin bu fırsatı değerlendirerek daha fazla öğrenci çektikleri belirtiliyor. İzlediği sorumsuz ekonomik politikalarla ABD dolarının nerede duracağı belli olmayan bir düşüşe geçmesine yol açan Bush yönetimi, ABDnin ekonomisine ve dış itibarına olumlu katkılar yapan yabancı öğrencileri de kaçırmaya başladı. Foreign Affairs dergisinin Kasım - Aralık 2004 sayısında yer alan Adam Segal imzalı ilginç yazıda ise ABDnin özellikle bilim ve mühendislik dalları gibi teknoloji üretimiyle ilgili alanlarda giderek daha büyük oranda ABD dışında doğmuş olanlara bağımlı hale geldiği belirtiliyor.Yazıda yer alan verilere göre ABDde bilim ve mühendislik dallarında doktora sahibi olanların % 38i yabancı. En önemli dallardaki bu dışa bağımlılığın ABD için kritik bir zaafiyet yaratabileceğini vurgulayan yazar, bu dallara başvuran yabancı öğrencilerin sayısındaki azalmanın bu tehlikenin ilk sinyallerini verdiğini söylüyor. Aynı yazıda ABDde devletin askeri amaçlı Ar - Ge harcamaları artarken özel kesimin toplam Ar - Ge harcamalarındaki düşüşün de gelecek için olumsuz sinyaller verdiği belirtiliyor.Bütün bunlar 11 Eylül sonrasında yalnızca güvenliğe ve savaşa odaklanarak Amerikayı yaratıcı beyinler için çekici bir ülke olmaktan çıkartan Bush yönetiminin Amerikaya ödeteceği faturanın bir başka boyutunu ortaya koyuyor. Dışa bağımlı ABD Türkçe olarak da yayımlanan Foreign Policy dergisinin kasım - aralık sayısında yer alan IIE verilerinden yararlanılarak hazırlanmış olan grafik, 11 Eylül öncesinde yılda % 6 - 7lik artışlar gösteren ABDye giden öğrenci sayısındaki artışın 11 Eylülden sonra hızlı bir düşüşe geçtiğini gösteriyor. Son yıla ait verileri bu grafiğe eklediğimizde ABDde yükseköğrenim gören öğrenci sayısındaki artışın azalışa dönüştüğünü görüyoruz. Artış nasıl düşüşe dönüştü? ABD Başkanlık seçimi öncesinde Başkan Busha karşı John Kerryye büyük destek veren finans dünyasının ünlü ismi George Sorosun yanı sıra Financial Times ve The Economist gibi dünya iş aleminin nabzını tutan yayın organları ile Amerikan seçkinlerinin tercihini yansıtan New York Times ve Washington Post gazeteleri de Kerryyi desteklediklerini açıkladılar. Robert Rubin ve Lawrence Summers gibi 1990larda ABD Hazinesini başarıyla yönetmiş isimler, Bushun görevde kalmasının mali piyasaların sabrını taşırabileceğini ve ABDnin büyüyen açıklarının finansmanının zorlaşacağını ileri sürerek doların geleceğiyle ilgili uyarılar yaptılar. Bruce Springsteen gibi birçok popüler sanatçı da Bushun görevde kalmasının Amerikaya ve dünyaya yaramayacağını görerek Kerryye destek verenler arasında yer aldı.Bizim iş aleminde ve finans kesiminde ise Bush yönetiminin fiyaskosunu göremeyen ve yeniden seçilmesini olumlu karşılayanlar hiç de az değildi. Bunların Busha duydukları güven seçim sonrasında dolar düşüşe geçince biraz sarsıldı ama olayın boyutlarını henüz pek kavrayabilmiş değiller. Doların düşüşünü sıradan bir dalgalanma olarak görenler var hâlâ. Oysa doların düşüşü ABDdeki ehliyetsiz yönetimin dünyaya çıkarttığı faturanın yalnızca bir taksiti. oulagay@milliyet.com.tr Dolar düştü jeton tam düşmedi
